Maliye Bakanlığı vergilemede, vergi alacakları ve borçlarının aynı anda izlenebildiği ve birbirine mahsup edilebildiği "cari hesap" dönemi başlatmaya hazırlanıyor. "Mükellef cari hesabı" adı verilen uygulamanın devreye girmesiyle, bir mükellef vergiyle ilgili tüm alacağı ve borcunu tek hesapta görebilecek. Sistem, güçlü bilgisayar alt yapısının yardımıyla kendisini sürekli güncelleyebilecek. Özellikle ihracatçılar ve müteahhitler gibi kesimleri yakından ilgilendirecek cari hesapta, borç ve alacağın her an için mahsubu imkanı olacak. Bir mükellef eğer fazladan hesaplanmış bir vergi alacağı varsa, bunu borcundan mahsup edebilecek. Ya da iade hakkı olan ihracatçılar, alacaklarını borçlarından düşebilecek. Bekleme ve belge külfeti azalıyor Yeni sistemde iade ve mahsup amacıyla verilen belge ve dilekçeler de bir sistematiğe bağlanacak. Şu anda bir ihracatçı iadesini alabilmek için vergi dairesine gerekli belgelerle birlikte dilekçe veriyor. Bu dilekçe aynı gün işleme alınmayabiliyor. Belgeler tek tek inceleniyor. Belli bir süre sonra ek belgeler talep edilebiliyor. Alacağın sınırına göre yeminli müşavir onayı ya da teminat da istenebiliyor. İhracatçıya iadesini vermek için yeminli mali müşavirin raporunu tamamlaması bekleniyor. Bu da zaman alıyor. Aynı ihracatçının vergi borcu varsa, mahsubu bekleyip ödememesi halinde borcuna günlük olarak gecikme faizi işletiliyor. Gecikme zammı şu anda ayda yüzde 3, yıllık yüzde 36 düzeyinde bulunuyor. Küçük hesaplara günlük mahsup imkanı Yeni sistemde öncelikle iadenin ya da alacağın şekline göre örnek dilekçe hazırlanacak. Hangi belgelerin isteneceği belli olacak. Yetkililer, bu hazırlıklar sırasında belge sayısının azaltılacağını anlattılar. Gümrük Müsteşarlığı'ndan elektronik ortamda bilgilerin alınabildiğini belirten yetkililer, sistemin elektronik ortama taşınması halinde dilekçe de dahil olmak üzere başvurunun bilgisayar üzerinden yapılabileceğini söylediler. Bu sistematiğin belli olması nedeniyle vergi dairelerinde ek belge istenmeyeceğini belirten yetkililer, belirli sınırın altında kalan alacaklar için günlük mahsubun da yapılabileceğini belirttiler. Sınırı aşanlar için ise yine bir süre belirleneceğini, bunun 1 hafta ile 10 gün arasında değişebileceğini ifade eden yetkililer, bu sürenin sonunda vergi dairesinin yine mahsubu gerçekleştireceğini belirttiler. Sınırların iade çeşidine göre değiştiği de belirtildi. Mükellefin alacağını mahsup işleminin de cari hesapta gözükeceğini kaydeden yetkililer, mahsup işleminin tamamlanmasının ardından mükellefin borcuna gecikme faizi işletilmeyeceğini bildirdiler. Örneğin 24 Kasım tarihi itibariyle bir mükellefin bin YTL alacağı, bin YTL de borcu olsun. Bu mükellef hazırlanmış dilekçe örneğini dolduracak, işlemi için hangi belgeler istenmişse bu belgeleri hazırlayacak ve vergi dairesine başvuracak. Vergi dairesi müdürü belirlenmiş belgeleri gördükten sonra mahsup işlemini sonuçlandıracak. Mükellef alacağını, borcunu cari hesapta görecek, verdiği dilekçeyi ve sonucu cari hesabından takip edebilecek. Hesap hareketleri görülebilecek Mahsup işlemi gerçekleştikten sonra vergi dairesinin başta belgeler olmak üzere alacağın hak edilip edilmediğine yönelik incelemelerini ise devam ettireceği kaydedildi. Eğer haksız bir ödeme tespit edilmiş ya da yeminli mali müşavir raporunda verilmemesi yönünde bir karar ortaya çıkmışsa, alacağın faiziyle tekrar isteneceği bildirildi. Yetkililer, "Aslında mevcut sistem devam ediyor. Burada yapılan sistemi basitleştirmek, sistematiğini kurmak, belge sayısını azaltmak. Böylece zamanı kısaltmak" diye özetlediler. Konuya ilişkin olarak bir genel tebliğ çıkarılacak. Gelir İdaresi Başkanlığı'nın üzerinde çalıştığı taslağa göre, mevcut sistemde vergi borcunu ayrı ayrı görebilen mükellef, aynı bankadaki bir hesabında olduğu gibi tüm hareketlerini cari hesap sayesinde takip edebilecek. Mükellef vergi dairesine ya da bir bankaya gittiğinde vergiyle ilgili yaptığı işlemleri de bu cari hesap sayesinde takip edebilecek. Şu anda vergi borçları ayrı ayrı görülebiliyor. 2006'da uygulama başlayacak Gelir İdaresi Başkan Vekili Osman Arıoğlu ise Gelirler Kontrolörleri Derneği'nin düzenlediği, "Kayıt dışı Ekonomiyle Mücadelede Vergi Kanunlarının Yeniden Yazımı" konulu panelda konuya ilişkin dün yaptığı açıklamada Türk vergiciliğinde devrim anlamına gelen "Mükellef cari hesap" sistemine 2006 başına kadar geçileceğini açıkladı. Arıoğlu, mükellefin vergi hesabının tek bir ana hesap başlığı altında toplanacağını belirterek, "Bu hesaptan eğer bir yerden fazla bir ödemesi veya alacağı varsa otomatik olarak öbür taraftaki borcuna mahsup edilebilecek" dedi. Arıoğlu, vergi denetiminde ise en temel noktanın klasik denetim anlayışının değiştirilmesi olduğunu ifade ederek, veri ambarıyla risk analizlerinin yapıldığını söyledi. Artık bulanık suda balık avlama misali tesadüfi dosyaların seçilmeyeceğini anlatan Arıoğlu, risk analizine göre seçilen sektörlerde denetimler yapıldığını bildirdi. Tüm sistemi değiştirmenin maliyeti 30 milyar YTL Panelistlerden Vergi Konseyi Başkanı Mustafa Uysal ise kayıt dışı ekonominin sadece vergi kanunlarıyla kayıt altına alınamayacağını, bir eylem planı hazırlanması gerektiğini söyledi. Ekonomideki büyümeyi dikkate alarak tüm sistemin yenilenmesinin maliyetinin 30 milyar YTL olacağını ifade eden Uysal, bu maliyetin göze alınması gerektiğini, aksinin uluslararası rekabete uygun olmayacağını bildirdi. Uysal, yabancı yatırımcının "Macaristan'da kurumlar vergisi yüzde 16, Türkiye'de 30. Niye buraya geleyim? " dediğini kaydetti. Uysal, sistemin yabancı yatırımcılara uygun yapılandırılmasını ise "Biraz da başkalarının kazlarını yolalım" esprisiyle savundu. Ankara Sanayi Odası Başkanı Zafer Çağlayan ise vergi sisteminde sistematiğin kaybolduğunu belirterek, sıfır kilometre bir vergi reformu istediklerini söyledi. Bankalardaki hesaplar izlendi, matrah farkı büyüdü. Bu arada gelirler kontrolörlerinin 2005 yılının ilk 10 ayında 6.2 milyar YTL'lik vergi matrahı üzerinde yapılan inceleme sonucunda bulduğu 24 milyar YTL'lik kayıtdışı matrahın özellikle bankacılık sektörü üzerinde yapılan denetimlerde tespit edildiği belirtildi. 2 bin 234 mükellefin bu dönemde incelendiği anlatan gelirler kontrolörleri, sonucun bu kadar yüksek olmasında bankalardaki para hareketlerinin izlenmesinin önemli etkisi olduğunu kaydettiler. Hesap uzmanları ve maliye müfettişlerinin de banka hesapları üzerinde yaptığı incelemelerin detayının topluca Maliye Bakanı Kemal Unakıtan tarafından düzenlenecek bir basın toplantısı ile açıklanacağı bildirildi.