Gelir İdaresi Başkanlığı, 2005 yılı gelirleri için verilen vergi beyannamelerini değerlendirmeye aldı. İlk aşamada, otomasyonlu vergi dairelerine verilen 1 milyon 367 bin 229 beyanname, Veri Ambarı'na yüklendi. Bu beyannamelerde, beyan edilen gelir 10 milyar 349 milyon 547 bin YTL, tahakkuk eden vergi de 3 milyar 20 milyon 562 bin YTL olarak belirlendi. Bu şekilde, işadamları, serbest meslek erbabı, zirai kazanç sahipleri ve rantiyecilerin yıllık ortalama geliri 7 bin 570 YTL, aylık ortalama geliri de 631 YTL olarak hesaplandı. EN ÇOK PARAYI KİMLER KAZANIYOR? Gelir vergisi bildirimlerine göre, Türkiye'de en fazla parayı noterler, eczaneler, sanatçılar, deterjan sanayicileri ile yeminli mali müşavir ve muhasebeciler kazanıyor. Yaptıkları bütün işlemler karşılığı makbuz veren noterler, 1 milyon 367 bin mükellefin 999'unu oluşturdu. Noterler, Mart ayında 267 milyon 165,8 bin YTL gelir bildirdi ve kendilerine 101 milyon 351,7 bin YTL vergi tahakkuk ettirildi. 18 bin 228 eczanenin, beyannamelerinde yer alan toplam kazanç 875 milyon 10,9 bin YTL, bunun vergisi 227 milyon 657 bin YTL oldu. Sanatçılar adına verilen bin 564 gelir vergisi beyannamesinde ise 73 milyon 189,8 bin YTL kazanç yer aldı. Sanatçıların toplam vergisi de 26 milyon 831,6 bin YTL olarak belirlendi. Bu şekilde beyanlarına göre, noterler, her ay ortalama 22 bin 286 YTL, eczaneler 4 bin YTL, sanatçılar ise 3 bin 900 YTL kazandı. Aylık ortalama gelir, deterjan sanayicileri için 2 bin 652 YTL, yeminli mali müşavir ve muhasebeciler için de bin 918 YTL olarak hesaplandı. AÇLIK VE YOKSULLUK SINIRININ ALTINDALAR Gelir İdaresi Başkanlığı, gelir vergisi beyannamelerini, faaliyet gruplarına göre 45 ana grup altında topladı. Beyannameli gelir vergisi mükelleflerinin yüzde 53'ünün aylık ortalama geliri açlık, yüzde 89'unun aylık geliri de yoksulluk sınırının altında kaldı. Türk İş'in son hesaplamalarında açlık sınırı 561,76 YTL, yoksulluk sınırı da bin 829,84 YTL olarak verildi. Beyanlarındaki rakamlara göre, deterjan ürünlerinin ticaretini yapanlar ayda ortalama 215 YTL, dericiler 218 YTL, lokantalar 260 YTL, mobilyacılar 284 YTL, bakkal ve süpermarketler 309 YTL, un fabrikatörleri 312 YTL, seyahat ve turizm işletmeleri 321 YTL, mensucat sanayicileri 339 YTL, fırınlar 464 YTL, kuyumcular da 526 YTL gelir elde etti. Aynı şekilde diş hekimlerinin aylık ortalama geliri 550 YTL, otel sahiplerinin 640 YTL, elektrikli ev aletleri imal eden sanayicilerin 655 YTL, demir çelik sanayicilerinin 882 YTL, bina-inşaat müteahhitlerinin 989 YTL, doktorların bin 354 YTL, avukatların da bin 393 YTL düzeyinde seyretti. İŞÇİLERİ KADAR KAZANAMAMIŞLAR Öte yandan Gelir İdaresi Başkanlığı, meslek gruplarına göre ortalama kazanç tutarlarını, asgari ücretle de kıyasladı. Buna göre, 45 meslek grubundan 23'ünde ortalama kazançlar, asgari ücretlinin altında kaldı. Asgari ücretli kadar bile gelir beyan etmeyen meslek gruplarının arasında, kuyumcular, fırınlar, deri ticareti yapanlar, mensucat sanayicileri, deri imal edenler, konfeksiyon imalatçıları, inşaat malzemesi satanlar, seyahat ve turizm işletmeleri, un imalatçıları, mobilyacılar ve lokantalar da yer aldı. ARIOĞLU'NDAN UYARI Bu arada Gelir İdaresi Başkan Vekili Osman Arıoğlu, söz konusu tabloyu A.A'ya değerlendirirken, gelir vergisi mükelleflerini ''Artık mazeretiniz kalmadı. Herkes aklını başına alsın ve vergisini tam olarak ödesin'' şeklinde uyardı. Gelir İdaresinde yeni bir yapılanmaya gittiklerine dikkat çeken Arıoğlu, bu şekilde mükellefe daha iyi hizmet sunan, ancak vergi kayıp ve kaçağı ile de çok daha etkin mücadele veren bir teşkilat ortaya çıkacağını ifade etti. Gerek vergi denetimlerinde, gerekse beyanlarda ortaya çıkan uyumsuzluk ve çarpıklıkların en fazla 1-2 yıl devam edeceğini kaydeden Arıoğlu, şöyle konuştu: ''Bizim projeksiyonlarımıza göre bu tablo 2008'den itibaren tersine dönecek. Çünkü, vergi denetimlerinde çok değişik teknikleri uygulamaya koyuyoruz. Veri Ambarı'mız sürekli güçleniyor. İdarenin kavrama kapasitesi artıyor. Artık mükellef bazında da çok daha fazla bilgiye sahibiz. Ayrıntılı analiz yapabiliyoruz. Riskli mükellefleri çok daha iyi şekilde ayırabiliyoruz. Denetim sonuçları da zaten bunu ortaya koyuyor. Gerek kayıt dışı ile mücadele, gerekse denetimlerimiz, bir süre sonra herkese şunu gösterecek. (Yapanın yanına kalmıyor. Maliye, vergi kaçıranların yakasına yapışıyor.) İşte o zaman insanlar (1 dakika ya, ne oluyor?) demeye başlayacak. Caydırıcılık artacak ve bu tablo büyük ölçüde son bulacak. Zaten mevcut tutumunu sürdüren de kolayca ortaya çıkarılacak.'' ARTIK MAZERET DE KALMADI Vergi oranlarını düşürdüklerini, vergiyle ilgili diğer düzenlemelerle de vergi adaletsizliğine yol açan unsurları ortadan kaldırdıklarını belirten Arıoğlu, bu şekilde insanların vergi kaçırmak için artık mazeretleri kalmadığını da söyledi. Mart ayında verilen beyannamelerde yer alan gelir tutarında geçen yıla göre yüzde 22'lik bir artış olduğuna işaret eden Arıoğlu, şöyle devam etti: ''Bu bizim açımızdan sevindirici bir gelişme. Ancak, baktığımızda bir çok sektördeki aylık ortalama gelir asgari ücretin altında kalıyor. Bu elbette düşünülmesi gereken bir durum. Biz, bütün sektörlerle yakın ilişki içindeyiz. Her sektörün kayıt içinde kalarak, gerçekçi beyanlarla, vergisini doğru ödemesini istiyoruz. Ancak tabi ki kayıt dışılık sadece Gelir İdaresi'nin sorunu değil. Türkiye'nin sorunu. Bunun için alışkanlıkların değişmesi ve herkesin el birliği ile mücadele etmesi gerekiyor.'' AA