Çin ve Uzakdoğu malları ile rekabet etmekte zorlanan Türk sanayicisi, uygulamaya konulan yeni Avrupa Birliği (AB) direktifleri ile yine zor bir sınava hazırlanıyor. AB direktiflerinin yürürlüğe girmesiyle ithalatta uygunluk denetimi 626 üründe TSE (Türk Standartları Enstitüsü) devre dışı bırakıldı. Bu ürünlerin denetimi sorumlu dokuz bakanlık ve üç kurum tarafından yapılacak. Ama bu kurumların denetim birimleri yok. Türkiye kapılarını, 626 ithal üründe standart dışı ürünlere kapılarını kontrolsüz açacak. Mart-nisan aylarından itibaren ithalatta patlama yaşanması, sanayici ve tüketicinin korumasız kalacağı belirtiliyor. Türkiye'nin 1996'da uygulamaya koyduğu Gümrük Birliği Anlaşması, AB ülkelerinde uygulanan 23 ürün ve ürün grubunda CE direktiflerinin 2000 yılından itibaren uygulamaya konulmasını öngörüyordu. Ancak, bu direktifler Türkiye'nin hazırlıklarını tamamlaması nedeniyle ertelendi. 23 direktifin kapsadığı ürün ve ürün grubunda, piyasa denetimim mekanizmalarının devreye sokulması ve ithalatta uygunluk kontrolünün bu mekanizma çerçevesinde denetlenmesi öngörülüyor. Yani, TSE tarafından gümrüklerde yapılan uygunluk denetimi yerine dokuz bakanlık ve kurum ithal ürünler üzerinde uygunluk denetimi yapacak. Bu kurumlar ise 23 AB direktifinin gerektirdiği denetim birimlerine sahip değil. Bazı bakanlıklarda örneğin Sanayi Bakanlığı'nda ölçüler ve aylarlar, Sağlık Bakanlığı'nda tıbbi cihazlar ve oyuncakların denetimini yapacak birimler var. Diğer ürünlerin kontrolü ise fiziken mümkün değil. AB direktiflerinin daha fazla ertelenemeyeceğini dikkate alan Dış Ticaret Müsteşarlığı, bu yılbaşından itibaren TSE uygunluk denetimine tabi ürün sayısını 836'dan 210'a düşürdü. 626 üründe ise kontrol sorumlu bakanlık ve kurumlara bırakıldı. Mart-nisanda patlar Bu denetim birimleri kurulmadan gümrüklerde 626 üründe TSE denetiminin kaldırılmasıyla gümrük kapıları kontrolsüz geçide izin verecek. İç piyasada denetim ise dokuz bakanlık ve kurumun yetersizliği nedeniyle standartlara uygunluğu kontrol edilemeyecek. Sanayiciler, ithalatçıların bu gelişmelere paralel olarak dünyanın dört bir yanına dağılarak ithalat bağlantıları yapmaya başladıklarını, mart-nisanda ithalatta patlamanın gözle görülür hale geleceğini vurguladı. En büyük zararı Türk sanayicisinin ve tüketicisin göreceğine dikkate çiken sanayi çevreleri, ilgili kurumların denetim birimleri faaliyete geçinceye kadar bu alandaki denetimin yine bu birimler adına TSE'ye verilebileceğine işaret etti. Kalitesiz ve standart dışı ürünlerin pek çok üründe yerli üreticilerin kapasına kilit vurmasına yol açacağını belirten sanayiciler, bu ürünleri alan tüketicinin de riske sokulacağına dikkat çekiyor. İthalatta son yıllardaki tırmanışa işaret eden sanayiciler, standart dışı kalitesiz ürünlere kapıların açılmasıyla ithalat-ihracat dengesinin ve cari açığın daha da artmasına yol açacağını kaydetti Piyasaya gözetim sistemlerinin AB ile uyumlulaştırılması için MEDA kapsamında 2004 şubatında başlayan üç yıllık projeye dikkati çeken yetkililer, 23 AB direktifinin uygulamaya konulmasında 2007'de tamamlanacak bu projenin beklenebileceğini, bunun yapılması halinde denetim eksikliğinin de yaşanmayacağını vurguladı. MEDA, bakanlıklar ve kurumların kuracağı denetim mekanizmasının üzerinde bir koordinasyon kurulu amaçlıyor. CE'de altyapısız uygulamaya geçildiği örneğini veren yetkililer, Türkiye'de onaylanmış kurum bulunmadığını bunun 130 AB firmasının CE belgesi için temsilcilik açtığını, milyonlarca doların yabancılara gittiğini söyledi. Kimler denetim birimi kuracak? Denetim birimi kuracak bakanlık ve kurumların adları şöyle: Sanayi Bakanlığı, Tarım Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Ulaştırma Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Telekomünikasyon Kurumu (TK), Tütün, Tütün Mamulleri, ve Alkolü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) ve Denizcilik Müsteşarlığı. AB'de sistem nasıl işliyor? AB'de piyasa gözetimi için farklı uygulamalar var. Ancak, ortak noktaları gözetim sorumlululuğunun kurumlar arasında paylaştırılması. Ayrıca, RAPEX adı verilen üst kurum ürünlerin on line sistemle merkezi kontrolü de yapılıyor. Hangi ürünler var? Uygunluk denetimi yapılmadan yurda girecek 626 ürün arasında insan sağlığını doğrudan ve dolaylı ilgilendiren onlarca ürün var. Kurşun içeriği nedeniyle insan sağlığına olumsuz etki yapan dökümler, sağlığa aykırı katkı maddesi içerebilecek diş macunu bunlar arasında. İşte bazı ürünler: Çelik kütükler, çelik sac, çelik şeritler, çelik çubuklar, genel yapı çelikleri, yassı çelik mamulleri, metal saclar, paslanmaz çelik dökümler, takım çelikleri, çelik borular, çelik kapılar, bisiklet ve motosiklet zincirleri, yağ keçeleri, vernikler, tutkallar, ateş tuğlaları, pik demirler, civatalar, vidalı pimler, somunlar, pimler, klilmalar ve iklimlendirme cihazları, vanalar, sıhhi tesisat armatürleri, aydınlatma armatürleri, lambalar, fiş ve prizler, anahtarlar, kilitler, lamba duyları, cantlar, güneş gözlükleri, termometreler, elektrikli battaniye, plastik borular, laminat parkeler, kontraplak, oluklu mukavva, pamuk ipliği, yün iplikler, seramik karolar, vitrifiye, pişirme cihazları. RADİKAL