Dünyanın en büyük otomobil üreticisi unvanını 2008 yılında ABD'li General Motors'tan alan Japon otomobil üreticisi için sorun geçtiğimiz Eylül ayında patlak verdi. Bu hafta içinde yeni çağrılar yapması ve ABD'deki üretim ve satışlarını durdurma kararı alması ise bu problemin giderek ağır hale geldiğini gösterdi. Bir numara olmasına rağmen geri çağırdığı yüksek miktardaki araç, şirkete maddi zararın yanı sıra şimdiye kadar hep ön plana çıkan kalite ve güvenilirlik algısını zedeleyerek de darbe vurdu. Japon otomobil devi, Geçen Kasım'dan beri gaz pedalında yaşanan sıkışma nedeniyle yaklaşık 6 milyon aracı onarım için geri çağırdı. Bu sayı, şirketin Kuzey Amerika'da 2009 sattığı toplam araç sayısını üç katından daha fazla bir orana denk gelirken, aynı dönemde 7.8 milyon adet olan toplam küresel üretiminin de dörtte üçüne eşit. FT, ABD'de son çeyrekte satılan araçların yüzde 65'lik kısmının bahsi geçen sorunları yaşadığına işaret ederken, Avrupa'da da 1.8 milyon aracın geri çağrılacağını yazdı. Gazete aynı çağrının henüz sayısı belli olmamasına rağmen Çin'de satılan araçlar için de yapılacağını belirtti. HIZLI BÜYÜME ETKİLİ Toyota'nın bu problemleri yaşamasında son yıllarda üretiminde yaşanan hızlı artışın büyük etkisi oldu. Şirketin küresel üretimi kapasitesi, 2001'deki 6.7 milyon adet seviyesinden, günümüzde 10 milyon adede çıktı. Bu sayı içinde, şirketin Çin'de kurduğu ve hızlı büyüyen ortakları ile ürettiği araçlar ise bulunmuyor. FT, bu şekilde büyüyen Toyota'nın modern otomobil üretiminin sık karşılaştığı bir tuzağa düştüğünün altını çizdi. Buna göre; aşırı şekilde büyüyen şirket maliyeti azaltmak ve tedarik zincirini daha basit işler hale getirmek için parçaların, modeller, fabrikalar ve ülkeler arasında bölüştürülmesi stratejisini benimsedi. Barclays Capital analistlerinden Brian Johnson, bu stratejinin en büyük riskini ise, "birşeyler ters gittiğinde, birkaç milyon adedi bulan geri çağırmalar yaşanabilir ve itibarı büyük darbe vurabilir" diyerek açıkladı. KALİTE KONTROL GÖZ ARDI EDİLDİ Bununla birlikte şirketle özdeşleşmiş olan titiz kalite kontrol anlayışına, hızlı büyümeyle birlikte verilen önemin azalmasının da Toyota'nın bu sorunlarla karşılamasını diğer bir nedeni olarak gösteriliyor. Şirketin Araştırma ve Geliştirmeden Sorumlu Başkan Yardımcısı Takeshi Uchiyamada, hatalı oldukları noktanın pazar payını, ürün geliştirmeden daha öncelikli bir yere koymaları olduğunu söyledi. Takashi, bu bakışı bırakmaya başladıklarını da sözlerine ekledi. FT'de yer alan analizde Toyota'nın, tedarikçilerinden maliyetleri azaltma talebinde bulunmasının da, yaşanan sorunların başlıcalarından biri olduğuna değinildi. ZEDELENEN İTİBAR DAHA ÖNEMLİ Analizde, geri çağırmalardan dolayı şirketin zedelenen itibarının, araç sayısını çokluğundan daha önemli olduğunun da altı çizildi. Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Washington merkezli danışmanlık şirketi Levick Strategic Communications Danışmanı Gene Grabowski, "Bu bir kimsenin Toyota'ya güvenip güvenemeyeceğini sorguladığı ilk durum olma özelliğini taşıyor" dedi. Gelişmeler şirketin piyasa değerinde de sert düşüşün yaşanmasına da neden oldu. Geri çağırma duyurusunu yapıldığı 21 Ocak tarihinden bu yana Toyota'nın değeri yüzde 16'lık bir gerileme gösterirken, Ford, Honda ve Hyundai'nin hisselerinde artış kaydedildi. 1980'LERDE AUDI YAŞAMIŞTI Japon devinin ABD yaşadığına benzeyen bir sorunu da 1980'li yıllarda Audi'de yaşamıştı. Yine gaz pedalından kaynaklanan sorun nedeniyle markanın satışları birçok önleme rağmen, 10 yıllık süreçte büyük düşüş kaydetmişti. Ancak, geri çağırma miktarındaki büyük orana rağmen, bu ülkede yüzde 17 pazar payına sahip Toyota'nın, Audi yaşadığına benzer bir duruma gerileyeceğini düşünenlerin sayısı çok değil. FT, şirketin güvenlik konusunda yaşadığı sorunların, ABD'li Ford ve GM gibi rakiplerinin çok beğenilen yeni ürünlerini sunduğu bir dönemde gelmesini de önemli olduğunu vurguladı. Gazete, bu iki şirketin, Toyota'nın zor günler geçirdiği bu dönemi iyi kullanıldığı takdirde, yeni ürünlerinin satışlarının Toyota modellerini geride bırakabileceğini belirtti. HÜRRİYET