Sigara içme yasağı kapsamını genişleten kanunun yasallaşması, günlük yaşamı da etkileyerek bazı vatandaşların alışkanlıklarında değişikliklere yol açacak, alışkanlıklarda yaşanan değişiklikler ise kuruyemişten, klimaya kadar birçok pazarı, sektörü etkileyecek. Kanun yürürlüğe girmeden bazı vatandaşlar sigara bırakmaya hazırlanıyor. Sigara bırakmak isteyen vatandaşlar dolayısıyla sigara bırakma merkezlerinde hareketlilik yaşanırken, önümüzdeki dönemde bu merkezlere başvuranların sayısında da artış olması bekleniyor. Sigara bırakmak isteyen bazı vatandaşlar da psikologlardan destek alıyor. Sigara içmeyi bırakan kişilerin yöneldiği ürünlerin başında çiklet geliyor. Sigara kullanımını kısıtlayıcı yasaların uygulamaya geçmesi ile çiklet ve şeker tüketiminde de artış bekleniyor. Elektronik sigara kullanımının Sağlık Bakanlığı tarafından yasaklanmasının ardından eczanelerde satılan çiklet, nikotin bandı, pastil ve tablet satışlarında artış olduğu belirtildi. IQS Sigara Bırakma Merkezi Türkiye Direktörü Hicret Akarsu, sigara yasağına ilişkin yasanın etkilerini ''hemen'' hissetmeye başladıklarını ifade ederek, ''Elektronik sigaranın sakıncalı olduğuna dair beyanatlar da bizi çok etkiledi. Çünkü bizimle bırakmak daha zor bir süreç. Onun yerine bir oyuncak kullanmak daha çok işlerine geliyor. İkisinin aynı anda olması, işlerimize pozitif yansıdı'' dedi. Akarsu, sigara bırakmak için merkeze başvuran kişilerin sayısında yüzde 50 artış olacağını, bu rakamın daha da yükselmesini beklediklerini kaydederek, IQS'i 2005 ocak ayında Türkiye'ye getirdiklerini, Türkiye'de bu alanda büyük bir potansiyel olduğunu söyledi. Akarsu, ''Bu yasakların Türkiye'ye geleceğini tahmin ediyorduk. Neden ediyorduk? Çünkü Avrupa'nın benzeri bir süreci yaşıyoruz. Onların 1980'li yıllarda yaşadıklarını şu anda, 2007'de, 2008'de yaşamaya başladık'' şeklinde konuştu. Bireysel müşterilere hizmet verdiklerini belirten Akarsu, ''Şimdi böyle olunca kurumsal çalışmalarımız daha fazla ağırlık kazanmaya başlayacak. Çünkü firmalarda içim yasaklanınca, firmalar da bu konuda bize karşı daha duyarlı davranacak'' dedi. Kurumsal olarak firmalarda seminer yaptıklarını ve gerektiğinde firmanın, çalışanların ücretini karşıladığını anlatan Akarsu, Yapı Kredi Yatırım'da 40 kişiye böyle bir hizmet verdiklerini, bilinçli firmaların zaten bu işe başladığını, hala tereddüdü olanların düşündüğünü ifade etti. Hicret Akarsu, hem yasaklar hem de elektronik sigaranın bırakma yöntemi olmamasının işlerine daha olumlu yansıyacağını umduğunu söyledi. ÇİKLET VE ŞEKER TÜKETİMİNDE ARTIŞ BEKLENTİSİ Ülker Kurumsal İletişim yetkilileri de, kasım ayında yapılan bir araştırmada, sakız çiğneyen tüketicilerin yüzde 8'nin sigara içtikten sonra sakız çiğnediklerini belirttiklerinin, bu oranını mayıs ayında ise yüzde 7 seviyesinde olduğunun ortaya çıktığını kaydederek, ''Her ne kadar oransal olarak yüzde 8 veya yüzde 7 düşük gibi görünse de, tüketim sebebi olarak tamamen sigara ile ilintilendirilmesi açısından değerlendirildiğinde yüksek bir oran olduğunu söyleyebiliriz'' dedi. Yetkililer, çikletin, sigara tüketenler için alternatif bir ürün ve sigaradan sonra ağız kokusunu gidermek için başvurulan temel yollardan biri olduğunu ifade ederek, sigarayı bırakan tüketicilerin ilk başvuracakları ürünlerden birinin çiklet olacağına inandıklarını, sigara kullanımını kısıtlayıcı yasaların çiklet ve şeker tüketimini artıracağını düşündüklerini söyledi. Cağaloğlu'ndaki Bilge Eczanesi ilgilileri ise, sigara bırakmada en popüler ürünlerin nikotin bandı ve çiklet olduğunu vurgulayarak, elektronik sigara kullanımının yasaklanmasının ardından eczanelerde satılan ürünlere ilginin arttığını ifade etti. Öte yandan sigara bırakmanın yarattığı yoksunluk duygusunu gidermede kuruyemişin de etkili olması nedeniyle, sigaradan uzaklaşmak isteyenlerin kuruyemiş satışlarına olumlu katkı yapacağı öngörülüyor. ''HAZIR YASAK DA VARKEN SİGARADAN KURTULAYIM...'' Bahçelievler Medical Park Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Hüsnü Erkmen de, yasanın ciddi halde uygulamaya geçmesiyle sigarayı bırakmak için doktor yardımı alanların sayısında artış olacağına dikkat çekerek, şimdiden bunun önlemini alanlar bulunduğunu, ancak bu sayının çok çarpıcı bir şekilde artmadığını söyledi. Erkmen, ''Yasak ciddiyetle uygulanırsa onun üzerine 'bırakayım' fikri yavaş yavaş ortaya çıkmaya başlayacak. Bazı insanlar 'fırsat bu fırsattır, hazır yasak da varken sigaradan kurtulayım' diye düşünüyor'' şeklinde konuştu. Hüsnü Erkmen, insanların daha çok geleneksel metotlarla, kendi kendine sigara bırakmaya çalıştığını da ifade etti. DIŞARI İLE BAĞLANTILI KLİMA VE FİLTRELİ ASPİRATÖRLERE TALEP ARTACAK İklimlendirme Soğutma Klima İmalatçıları Derneği (İSKİD) Başkanı Ersan Bakanay da, sigara yasağının kapsamının genişletilmesiyle, dışarı ile bağlantılı klimalara talebin artacağını belirterek, ''Klimaların dışarıdan hava almalı sistemi kahvehaneler için önerilebilir. Dışarı ile bağlantılı klimalara birçok yerden talep artacak'' diye konuştu. Airfel Genel Müdürü Hasan Önder ise, yasakla birlikte sigara dumanını çeken filtreli aspiratörlerin Türkiye'ye ithal edileceğini düşündüğünü ifade ederek, bu tip ürünlere talebin artacağını söyledi. ''KÜL TABLASI VE ÇAKMAĞI TÜTÜNLE SINIRLAMAMAK GEREKİR'' Promosyon Ürünleri İmalatçıları ve Satıcıları Derneği (PROMOTÜRK) Genel Koordinatörü Elif İçbilen ise, yasağın kapsamı genişletilmeden önce sigara promosyonu ile ilgili sınırlamaya başladıklarını, bu tür ürünlerin tanıtımının 18 yaşın altındaki kişilerin giremediği yerlerde yapılabildiğini söyledi. İçbilen, ''İçki, sigara, medikal... Bu, bizim kör pazarlama diye tabir ettiğimiz, zaten sektörün özel muamele ettiği bir kol. Bu ürünün tüketildiği mekanlarda markanın renklerini taşıyıp o markanın konseptini içinde bulunduran her ürünü, promosyon ürününe çevirebiliyoruz. Marka kullanmamakla beraber renk veya şirket adları, logoları ile bir takım yerlerde yer alabiliyorlar'' diye konuştu. Promosyon ürünleri arasında yer alan kül tablası ve çakmağı da tütünle sınırlamamak gerektiğini, sigara firmalarının promosyon ürünü olarak kül tablası ve çakmak kullanmadığını ifade eden İçbilen, şunları kaydetti:''Sigara içmeyen biri olarak promosyon ürünü bir çakmak verildiğinde keyifle yanımda taşıyorum. Birçok alanda kullanılan çakmak, sektör için çok fonksiyonel, kullanılması ve dağıtılması yerinde bir promosyon ürünü. Kül tablasını da çöp tablası olarak masamda kullanabilirim. Her 2 ürünü de tütün kapsamında kısıtlamamak lazım. Dolayısıyla biz o ürünlerin imalatının veya dağıtımının durdurulmasına kesinlikle karşıyız.'' EV PARFÜMLERİ VE ODA SPREYLERİ PAZARINI ETKİLEMEYECEK SC Johnson Ürün Müdürü Seda Kobakoğlu da, yasağın, sigara ve kötü kokuları yok eden ev parfümleri pazarını etkilemeyeceğini belirterek, ''Bu ürünler direkt sigara kokusuna karşı pozisyonlanmış değil, farklı amaçlarla da kullanılıyor'' dedi. Kobakoğlu, sigara kokusunu en iyi bastıran kokular arasında okyanus ve lavanta kokulu ev parfümlerinin geldiğini ifade etti.Viking Temizlik ve Kozmetik Ürünleri Pazarlama Müdürü Fatih Yüzbaşıoğlu ise sigara yasağının, sigara ve kötü oda kokularını yok eden oda spreyleri pazarını kısıtlamayacağını söyledi. Yüzbaşıoğlu, ''Sektörde oda kokuları gittikçe yükselen bir trend içinde. Ben sigara yasağının ürün çeşitliliğini kısıtlayacağına inanmıyorum. Hadise sadece sigara kokusu değil. Bu ürünler kullanılmaya devam edilecek'' şeklinde konuştu. RESTORAN VE LOKANTA MÜŞTERİLERİNDE YÜZDE 20 ARTIŞ BEKLENTİSİ Tüm Restoranlar Lokantalar ve Tedarikçiler Derneği (TÜRES) Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Bingöl de, kanun yürürlüğe girdiğinde, restoran ve lokantaların müşterilerinde en az yüzde 20 artış olmasını beklediğini ifade ederek, bu artışın ekonomiye katkı sağlayacağını, istihdam artışı yaratacağını, ayrıca daha fazla insanın dışarıda yemek yeme alışkanlığı kazanacağını söyledi. Bingöl, ailelerini ve sağlığını düşünen insanların sigara yüzünden lokantalara gitmediklerini belirterek, sigara yasağının kapsamının genişletilmesini çok olumlu bulduklarını, bunun daha önce yapılması gerektiğini, hızla hayata geçmesinin önemli olduğunu vurguladı. Ramazan Bingöl, ''Restoran ve lokantalarda kül tablalarını kaldırmamız gerekiyor. Sigarayı anımsatacak bir şeylerin olmaması gerekiyor'' dedi. 'YASADA ESNEKLİK TANINSIN'' Türkiye Kahveciler Kıraathaneciler ve Büfeciler Federasyonu Genel Başkanı Murat Ağaoğlu ise sigara yasağının kapsamını genişleten yasanın tam olarak uygulanması halinde bunun sektöre büyük bir darbe vuracağını ileri sürerek, yasada esneklik tanınmasını istedi. Ağaoğlu, kahvehaneleri ''sigara içilen'' ve ''sigarasız bölüm'' diye ikiye ayırabileceklerini, hatta sigaralı bölümlerde de havalandırmalarla sorunu giderebileceklerini ifade etti. Sektörde 1,5 milyon kişinin çalıştığını, Türkiye genelinde kahvehane sayısının öğretmen evleri, lokaller, çay ocakları, internet kafeler ve çay bahçeleri ile birlikte 500 bini bulduğunu anlatan Ağaoğlu, yasanın tam anlamıyla uygulanması durumunda kahvehane sayısının 5'te 1'e düşeceğini iddia etti. Müşterinin kahvehanede sigara içmesi durumunda yasanın o işletmeye çok ağır ceza getirdiğini hatırlatan Ağaoğlu, ''Bir köşede müşteri sigara içiyorsa kahveci bunu fark etmeyebilir. Biz üst araması mı yapacağız'' şeklinde konuştu. EĞLENCE MEKANLARI YASAYI ''TEDİRGİNLİKLE'' KARŞILIYOR Turizm Restaurant Kulüp Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği (TURYİD) Başkan Yardımcısı Kaya Demirer de, yasayı ''tedirginlikle'' karşıladıklarını, ancak konu sağlık olunca arkasında durduklarını, 1,5 yıllık geçiş sürecinin iyi değerlendirilmesi gerektiğini söyledi. Demirer, içene verilen 50 YTL'lik cezayı az bulduğunu belirterek, ''Bizim '50 YTL veriyorum, ben içiyorum' diyen çok müşterimiz çıkacak. Ama bana (iş yerine) cezası 5 bin YTL olacak. Uygulamada sorun yaşarsak çok büyük sıkıntı olur'' diye konuştu. Bu konuda bir hazırlıkları olacağını belirten Demirer, bazı eğlence merkezlerinde açık alan oluşturulması düşüncesi bulunduğunu, yasağı uygulayan ülkelerin geçiş sürecinde yaptıklarını incelediklerini, fayda sağlayacak örnekler bulmaları halinde 18 ayı beklemeden bir takım uygulamalara başlayabileceklerini söyledi. Yasanın yürürlüğe girmesiyle eğlence yerleri, bar ve kafe müşterisinde düşüş olacağını, düşüşün yüzde 25'ler civarında gerçekleşeceğini düşündüklerini ifade eden Demirer, ''Önemli olan yasanın uygulanabilir olması. Bazı yerlerde uygulanıp bazı yerlerde uygulanmazsa çok büyük sıkıntı olur. O zaman biz de isyan ederiz. Çünkü ilk denetlenebilir yerler bizim yerler'' şeklinde konuştu. ''BİZİ DE ETKİLERSE BU İŞİ BIRAKACAĞIZ'' Narçil Nargile Kafe İşletmecisi Talin Terziyan da, kapalı kafe ve restoran gibi yerlerde sigara içen kişiler için en azından bir bölüm olabileceğini, aksi halde yasağın uygulanması durumunda iş yerlerinin bundan çok etkileneceğini söyledi. Terziyan, yasanın uygulanmasının biraz 'zor' olacağını savunarak, ''Bizi de etkilerse bu işi bırakacağız. Birçok nargile kafe var. Aklım ermiyor. Kapatılınca nasıl olur? Tek geçim yerimiz burası'' diye konuştu. Çorlulu Ali Paşa Medresesindeki Erenler Nargile yetkilisi Ali Evedik ise ''Öyle bir şey olursa bizim burayı kapatmamız lazım. Başka çare var mı? Madem bunu yasaklayacaklar, sigara fabrikalarını kapatsınlar'' dedi. 'TURİSTLER TARAFINDAN OLUMLU KARŞILANIR'' Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkanı Ahmet Barut da, sigaraya yasak gelmesinin birçok AB ülkesinde olduğunu hatırlatarak, uygulamanın turistler tarafından da çok olumlu karşılanacağını ifade etti.Barut, ''Kanun çıksın, yasalaşsın. Biz de ona göre kendimizi konumlandırırız. Nasıl KDV'de bölgelere gidip uzmanlar eşliğinde toplantılar yaparak üyelerimizi bilgilendirdik, o konuda da bilgilendiririz'' diye konuştu. Turistik Otelciler İşletmeciler ve Yatırımcılar Birliği (TUROB) Başkanı Timur Bayındır da, yasanın kapsamının bir anda genişletildiğini, bunun zamana yayılarak yapılmasının daha doğru olacağını savundu. Bayındır, Türkiye'deki otellerde sigara içilebilir alanların içilmeyenlere göre daha fazla olduğunu ve yasanın yürürlüğe girmesiyle otellerde müşteri kaybı yaşanacağını savunarak, şunları kaydetti: ''Sigara kullanan bir müşteri olarak ben restorana yemeğe gidiyorum, kahvemi içiyorum. Böyle bir yasak gelirse gitmem. Yani sert başlamış bir yasak. Gerekli, ancak çok sert başlamış bir yasak... Sigara içmeyene saygı duyulduğu kadar sigara içene de saygı gösterilmesi gerekir. Bu tür yasaklar müşteriyi cendereye soktuğu için otellerden, restoranlardan vazgeçme eğilimi görülebilir.'' Timur Bayındır, TUROB olarak yasayı ayrıntılı şekilde inceleyip üzerinde çalıştıktan sonra ilgililerle görüşeceklerini bildirdi. (AA)