Danıştay’ın, Şeker-İş Sendikası'nın açtığı dava sonucu, nişasta bazlı şeker üreticilerine kota artırma imkanı veren Bakanlar Kurulu kararında yürütmeyi durdurma kararı alması, suların bir türlü durulamadığı şeker sektörünü yeniden hareketlendirdi. Mısırdan üretilen nişasta bazlı şeker üreticileri, ek kotayla gelen 117 bin tonluk üretim imkanından olurken, pancar şekeri üretecileri ise 1 milyon ton pancar üretimi beklentisine girdi. Amerikan şeker devi Cargill’in başını çektiği nişasta bazlı şeker üreticileri, hükümeti, fabrikalarına kilit vurmakla tehdit ederken, mısır üreticilerinin de ciddi bir zararla karşı karşıya olduğunu açıkladı. Toplam zararın 150 milyon YTL seviyesinde olduğu tahmin ediliyor. Şeker Kanunu'na göre Bakanlar Kurulu toplam şeker üretimi içindeki payı yüzde 10 olan mısırdan üretilen nişasta bazlı şeker kotasını, her yıl yüzde 50 oranında artırma veya eksiltme yetkisine sahip bulunuyor. Son 4 yıldır da bu yetki kullanılıyor ve Türkiye, şeker ihtiyacının yüzde 85'ini; 1 milyon 940 bin tonunu pancar, yüzde 15'ine tekabül eden 351 bin tonunu ise mısırdan üretilen nişasta bazlı şekerden karşılıyor. Tartışmanın patlak verdiği ve konuyu yargıya taşıyan konu ise kota artışı. Şeker-İş Sendikası, Bakanlar Kurulu'nun her yıl bu artırımı yapmasının yasal olmadığını savunarak Kasım 2005'te Danıştay'a başvurdu. Danıştay da içinde bulunduğumuz temmuz ayında yürütmeyi durdurma kararı aldı. Şeker Kurumu’ndan ses yok Şeker Kurumu, Danıştay'ın verdiği kararın 2005-2006 sezonu için de geçerli olup olmayacağı konusunda henüz bir açıklama yapmadı. Böyle bu konuda bir belirsizlik oluşmuş durumda. Şeker-İş Sendikası Başkanı İsa Gök, kararın önümüzdeki yıllara örnek olması açısından önemli olduğunu söylüyor. 117 bin ton civarındaki kotanın bir milyon ton pancar ekimine denk geldiğini belirten Gök’e göre, 2007'de Şeker Kurumu, önümüzdeki sezonlarda yapılacak kota dağıtımlarında bu miktarı, pancardan şeker üreten fabrikalara ek kota olarak verecek. Gök, Danıştay kararını pancar çiftçisinin zaferi olarak yorumlarken, Şeker Kurulu Üyesi ve Pancar Ekicileri Kooperatifi Birliği (Pankobirlik) Başkanı Recep Konuk ise söz konusu kararın hükümet ve şeker sektörü için bir şans olduğu görüşünde. Avrupa'da nişasta bazlı şeker kotalarının ortalama yüzde 5'lere çekildiğini kaydeden Konuk şunları söyledi: "Türkiye'de kotaların dağılımında bu kriterin göz önüne alınması gerekiyordu. Bu karar ile buradaki kotanın pancar çiftçisine aktarılması söz konusu olacak. Bir milyon ton pancar demek; 60 bin üretici aile demektir." 200 bin ton mısır çöpe gidecek Madalyonun diğer yüzünde ise geçen yıl pamuk tarlalarını mısır ekmeye ayıran çiftçilerin ürettiği 200 bin ton civarındaki ürün var. Nişasta ve Glikoz Üreticileri Derneği Başkanı Rint Akyüz, 2005'te açılan davadan haberlerinin olmadığını, Şeker Kurumu'nun da kendilerini bilgilendirmediğini dile getirdi: "Danıştay kararını gazeteden öğrendik" diyen Akyüz, sonucun üretim dengelerini alt-üst ettiğini belirtti. Akyüz, "Bu kararın pancar çiftçisinin lehine olduğu söyleniyor. Ama bu kararla 200 bin tondan fazla mısır çöpe gidecek, bunun hesabını neden kimse sormuyor. O zaman mısır çiftçisinin günahı ne? Ayrıca bu karar pancar şekeri kotasından bağımsız olduğu için, pancar çiftçine de fayda sağlamaz" dedi. Şeker-İş Sendikası'nın konuya birinci dereceden müdahil olmadığını kaydeden Rint Akyüz, sendikanın sektöre büyük zarar verdiğini savundu. Özelleştirmelerin ertelenmesinde de Şeker-İş Sendikası'nın lobisi olduğunu iddia eden Akyüz, “Avrupa Birliği şeker sektöründe radikal devrimler yapıyor. 2009'da şeker kamışı ithalatında gümrükleri sıfırlayacak. Böyle bir ortamda özelleştirmelerin ertelenmesi fabrikaların daha da ucuza satılması ve milli servetin heba olması anlamına gelir. Şeker-İş Sendikası kime hizmet ediyor anlamadık" diye konuştu. Bush'un kotasını artırın dediği Cargill sessiz Danıştay kararının en fazla etkileyeceği şirketlerin başında ise Amerikan Cargill geliyor. Şirketin Türkiye Murahhas Azası Mustafa Sayınataç, Danıştay'ın konuyla ilgili gerekçeli kararı belli olana kadar kimsenin yorumda bulunmaması gerektiğini söyledi. "Henüz gerekçeli karar açıklamadı" diyen Sayınataç, gerekli açıklamanın daha sonra yapılacağını belirtti. 2005-2006 sezonu için 161 bin ton üretim izni bulunan Cargill, Danıstay kararının geçerli olması durumunda 40 bin tona yakın kota kaybedecek. Bunun maddi değeri ise 50 milyon YTL'nin üzerinde. Sektörde toplam zararın ise 150 milyon YTL seviyesinde olacağı tahmin ediliyor. ABD Başkanı George Bush'un Türkiye ziyaretinde, Bursa Orhangazi'de kurulu Cargill fabrikasının tam kapasite çalışabilmesi için, nişasta bazlı şeker üretim kotalarının artırılması ricasında bulunduğu basına yansımıştı. Nişastacılar yüzde 35 kapasite ile çalışıyor Türkiye, şeker ihtiyacını yüzde 85'ni (1 milyon 940 bin ton) pancar, yüzde 15'ini (351 bin ton) ise mısırdan üretilen ve pancar şekerini ikame eden nişasta bazlı şekerden (NBŞ) karşılıyor. NBŞ üreten Cargill, Amilium, Tat, PNS, Sunar firmaları 950 bin ton kurulu kapasitelerine rağmen, kota nedeniyle son 4 yıldır 351 bin ton şeker üretip satabiliyorlar. Şeker Kanunu’nda NBS diye adlandıran gruba fruktoz ve glikoz giriyor. Fruktoz, (250 bin ton)içecek sektöründe sekeri tamamen ikame eden bir ürün. Glikoz ise (90 bin ton)şekerleme ve bisküvi sanayiinde sekerle beraber kullanılması zorunlu bir hammadde. Gıda üretiminde zorunlu bir hammadde olan glikoza dünyada sadece Türkiye’de kota uygulanıyor. Ülker, Kent, Eti ve diğer üreticiler glikozu piyasadan bulmakta sıkıntı ekiyor. Rakamlarla şeker sektörü - Dünyada 130 milyon ton şeker tüketimi yapılıyor. - Bu tüketimin yüzde 74'ü ucuzolan şeker kamışından üretiliyor. -Türkiye dünya pancar şekeri üretiminde Fransa, Almanya, Polonya ve Amerika’dan sonra 5’inci sırayı alıyor. - Türkiye'de Avrupa Birliği üretiminin yüzde 12'si kadar üretim yapılıyor. -Türkiye, Ortadoğu ülkeleri toplam pancar şekeri üretiminde ise yüzde 70 paya sahip. -Türkiye'nin şeker üretimi yıllık 2.29 milyon ton -Türkiye'nin yıllık tüketim 2.4 milyon ton. -Pazarın yüzde 85'ini pancar şekeri, yüzde 15'ini ise, başını Amerikan gıda şirketi Cargill'in çektiği mısır nişastası oluşturuyor. -Türkiye pancar şekeri ihtiyacının yüzde 35'ini, Pankobirlik'e ait Konya, Kayseri ve Amasya Şeker Fabrikaları karşılıyor. -2003 yılından bu yana şeker pancarı üretim alanları yüzde 27 daraltıldı. -Sektörde 30 bin fabrika işçisi 450-500 bin üretici aile bulunuyor. -Türkşeker, Türkiye’de en fazla kar eden 5'inci işletme REFERANS GAZETESİ