Ham petrolün ortalama varil fiyatının 74-75 dolar düzeylerinden, 60 doların altına gerilemesi, 2005 yılında 8,6 milyar dolar tutarında ham petrol ithal eden Türkiye'nin ithal petrol faturasında yarıya yakın bir azalma sağlayacak. CARİ AÇIĞI DÜŞÜRECEK Petrol fiyatlarındaki düşüş, 21 Milyar dolara ulaşan Cari İşlemler Açığı'nda da yaklaşık 3,5 milyar dolarlık bir azalma imkanı sağlayacak. Petrol fiyatlarındaki düşüş, enflasyonu da indirici yönde bir etkide bulunacak. MORGAN STANLEY'İN TAHMİNLERİ Bu arada uluslararası yatırım bankası Morgan Stanley'in hesaplamalarına göre, Türkiye'nin Cari İşlemler Açığı'nın artmasında yüzde 70'den fazla olumsuz etkiye sahip olan toplam enerji ithalatı (ham petrol,petrol ürünleri, doğal gaz, kömür vb.), petrol fiyatlarındaki düşüş çerçevesinde gerileyecek. Bu yılki toplam enerji ithalatı ise 28,3 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Morgan Stanley'e göre, petrol fiyatlarında ortalama 10 dolarlık bir düşüş, bu yıl Gayri Safi Yurtiçi Hasıla temelinde (GSYH) yüzde 7,4 olarak tahmin edilen Cari İşlemler Açığı'nın, yüzde 3,7'ye gerilemesine katkıda bulunacak. PETROL FİYATLARININ GETİRDİĞİ EK YÜK Geçen yıl başında 40 dolar olarak tahmin edilen petrol fiyatları, 2005'i ortalama fiyatlarla 52 dolarla tamamladı, bu artış, Türkiye ekonomisinde 7-8 milyar dolara varan bir ek yük yarattı. Bu yılın Ocak-Haziran dönemleri itibariyle petrol ithalatının getirdiği ek yük ise 4,4 milyar dolara ulaştı Türkiye'de 2005 yılı ham petrol ithalatı yüzde 5,5 oranında artarak 23,5 milyon ton olarak gerçekleşmişti. 2005 yılında 8,6 milyar dolar tutarında ham petrol ithal eden Türkiye'nin ödediği fatura, 2004 yılına göre yüzde 41,9 arttı. PETROL FİYATLARINDAKİ ARTIŞIN NEDENLERİ Petrol fiyatlarında, bu yılın başından itibaren hızlı artışlar oldu ve ham petrol fiyatları varil başına 80 dolar düzeyine kadar tırmandı. Bu gelişme, petrol üreten ülkelerin gelirini artırırken, Türkiye gibi petrol ithalatına bağımlı ülkelerin ödemeler dengesine ise ek yük getirdi. Bu yıl, petrol fiyatlarındaki artış, dünya ticaretine de damgasını vurdu. Petrol ve diğer madencilik ürünlerinin dünya ticaretindeki payı 1985 yılından beri en yüksek seviyesine çıkarak yüzde 16'ya yükseldi. Petrol fiyatlarındaki yükselme nedeniyle, küresel büyüme, bu yılın ilk çeyreğinde daha düşük bir seviyede tahmin edilirken, petrol fiyatlarındaki düşüşle birlikte son olarak yüzde 5,1 olarak revize edildi. ARTIŞTA SİYASİ ETKİ DAHA AĞIRLIKLI Uluslararası ham petrol fiyatının ekonomik olmaktan çok siyasi nedenlerle arttığına dikkati çeken uzmanlar, İran, Nijerya, Venezuela ve Ortadoğu'daki gelişmelere bağlı petrol fiyatlarında varil başına 15-20 dolarlık bir “siyasi belirsizlik” maliyeti bulunduğunu, bu belirsizliklerin ortadan kalkması halinde, petrolün varil fiyatının 60 doların altına inebileceğini vurguluyorlar. Petrol fiyatlarındaki artışın ekonomik nedenleri olarak ise “Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü OPEC'in fiyatlardaki gerilemeye karşı direnç göstermesi, Çin'in ve Hindistan'ın hızlı büyümesi nedeniyle artan petrol talebi ile ABD ve Japonya ile Almanya'nın aşırı petrol stoklaması” olarak sıralanıyor. Ayrıca bu yılki ortalama petrol varil fiyatının 64 dolar düzeylerinde olacağı tahmin edilirken, 50-55 dolar düzeyinin altına inmesi ise pek mümkün görünmüyor.