Petrolün temininde meydana gelebilecek herhangi bir sorun, yeterli
stoku bulunmayan
Türkiye’yi zor durumda bırakacak. Petrol Piyasası Kanunu, olağanüstü durumlar için asgari 90 günlük stok tutulmasını emrediyor. Ayrıca Uluslararası
Enerji Ajansı ve
Avrupa Birliği de üyelerinden olağanüstü durumlar için aynı miktarda petrol
depolamasını istiyor. Ancak, devletin kurumları arasında yapılan yazışmalar, Türkiye’nin yeterince petrol stoku yapmadığını ortaya koydu. Üstelik, depo inşasında kullanılmak üzere, satışı yapılan petrolden ton başına 10 dolar toplayan
Ulusal Stok Komisyonu’nun şimdiye kadar aldığı 30 milyon doların da bu amaçla kullanılmadığı belirlendi. Yılda 30 milyon ton petrol tüketen Türkiye’nin 5 milyon ton petrol stoklaması gerekiyor. Boru hatları ve rafinerilerde ise sadece 2 milyon ton stok tutulabiliyor.
Irak hattının sağlıklı çalışması ve
Bakü-Tiflis-Ceyhan’ın bitmesinin ilave kapasite oluşturacağı ifade ediliyor. Gelişmiş ülkeler, 1970’lerde petrol krizinin ardından, petrol piyasalarında yaşanan dalgalanmalardan asgari düzeyde etkilenmek veya savaş, afet gibi olağanüstü durumlarda sıkıntı yaşamamak için stok tutmaya başladı.
Petrol ihtiyacının tamamına yakınını dışarıdan karşılayan Türkiye ise benzer durumlarda kullanabileceği petrol stokuna sahip değil.
Akaryakıt dağıtım şirketleri, Ulusal Stok Komisyonu ve Enerji Üst Kurulu’nun yazışmaları, Türkiye’de planlı petrol stokunun olmadığını ortaya çıkardı. Petrol Piyasası Kanunu’na göre dağıtım şirketleri, serbest tüketiciler ve rafinericilerin depolarında 20’şer günlük stok tutmalarının yanı sıra, aynı
kanunla kurulan Ulusal Petrol Stok Komisyonu’nun da ilave stok oluşturması gerekiyor. Kanun,
komisyona, gerekli altyapıyı oluşturması için, satışı yapılan ve
ithal edilen petrol ürünlerinden ton başına azami 10 dolar
kesinti yapma yetkisi veriyor. Ancak, komisyon adına 10
Şubat itibarıyla toplanan yaklaşık 30 milyon dolar (35,8 milyon YTL) bankalardaki hesaplarda nemalandırılıyor.
5 milyon ton stok gerekiyor
Bazı ülkeler stokları, özerk ulusal ajanslar aracılığıyla tutup
kontrol ediyor.
Uluslararası Enerji Ajansı, üyelerine 90 günlük stok tutma mecburiyeti getiriyor. AB direktifleri de asgari 90 günlük petrol stokunu öngörüyor.
Stok, krizde ihtiyacı karşılamanın yanında, petrol fiyatlarının düştüğü dönemlerde alıp, arttığı dönemlerde piyasaya sürerek ekonomiyi olumsuz dalgalanmalardan koruyabiliyor.
Türkiye'nin yaklaşık 5 milyon ton stok yapması gerekiyor. Boru hatları ve rafinerilerde 2 milyon ton civarında stok tutulabiliyor. Irak hattının sağlıklı çalışması ve Bakü-Tiflis-Ceyhan'ın bitmesi ilave kapasite oluşturacak.
ZAMAN