İç talepteki durgunluk ve global kriz nedeniyle otomotiv sektörünün üretim ve büyüme hızındaki gerileme, yaklaşık 260 bin çalışanı olan ve 28 milyar dolar cirosu bulunan yan sanayiciyi ağır yaraladı. Özellikle Avrupa'daki siparişlerin kesilmesi, üretiminin büyük çoğunluğunu ihracat için yapan şirketleri vurdu. Otomotivcilerin Türk yan sanayiye verdiği siparişlerde yüzde 30 kesintiye gitti. Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği (TAYSAD), 'Sektör için tehlike çanları çalıyor' açıklamasını yaparken, birçok şirkette ise işten çıkarmalar başladı. Bütün üretim ve yatırım planlarını otomotiv sektöründe 2010 için konulan 2 milyon adet hedef üzerine yapan yan sanayici, kriz planı yapmaya başladı. Acil eylem planı gerekli Otomotiv sanayii için tehlike çanlarının çaldığını açıklayan TAYSAD, tüm ilgili kurumların sektör için bir an önce acil eylem planı oluşturulması çağrısında bulundu. TAYSAD'dan yapılan yazılı açıklamada "Türkiye'nin 1000 Büyük Sanayi Kuruluşu' listesine giren 55 TAYSAD üyesinden 52'si kâr bildirmiş olmasına rağmen, bu karların yatırım ve çalışan sayısı oranında artmaması ve enerji maliyetlerinin yıl içinde yüksek artış göstermesi nedeniyle sanal kâr olarak kalması kaçınılmaz. Bu nedenle ülkenin ihracat şampiyonu olan, tamamen kayıt içi çalışan otomotiv sanayisi için tehlike çanları çalmaya başladı" denildi. Bir çok otomotiv markasının yan sanayi tedarikçilerinden Kanca El Aletleri Dövme Çelik Makina Sanayi Genel Müdür Yardımcısı Alper Kanca, siparişlerdeki düşüşün yan sanayicilere yansımasının özellikle Ağustos ayından sonra başladığını söyledi. Ford, Audi gibi yurtdışındaki müşterilerinin siparişlerindeki azalmanın yüzde 10 ile 20 arasında değiştiğini ifade eden Kanca, "Biz kendimizi otomotiv sektörünün yükselen grafiğine göre hazırlamıştık. Kapasitemizi ve çalışan sayımızı artırmıştık. Şimdi biranda düşüş gelince bundan çok etkilendik. Hazırlıksız yakalanadık" diye konuştu. Sektörde üretimi kısma ve işçi çıkarmanın başladığını belirten Kanca, önümüzdeki dönem bunun daha da artmasından endişe ettiklerini belirtti. Kanca, Türkiye'nin 2009 yılı boyunca krizden etkileneceğini belirterek, şunları söyledi: "Yaşanan kriz henüz Amerika'da finansman şirketlerini vuruyor. Ancak reel sektöre de uzanacak. Şu anda zaten ABD'nin 3 büyük otomotiv şirketi de zor durumda. Bu da krizin ve sıkıntının bir kaç ay içinde geçmeyeceğini gösteriyor. 2009'un sonuna kadar devam edecek." Sektördeki firmaların bu süreçten fazla yara almaması için acilen kendi içlerine dönmesi gerektiğini kaydeden Kanca, "TAYSAD olarak şirketleri de toplayıp onlara bilgi vereceğiz. Tüm şirketler bayramı geçirmeden 'ben bu krize hazırlıklı mıyım, büyümek için yatırım yapmıştım, şimdi ne yapmalıyım' diye kendilerine sormalı. Stoklarını küçültmeli, siparişlerin doğru olup olmadığını gözden geçirmeli, çalışan sayısını, fazla mesaileri gözden geçirmesi gerekiyor" diye konuştu. Firmaların finansal dengelerin daha da sıkılaşacağını düşünerek, banka kredilerini kapatmaları gerektiğini anlatan Kanca, şirket çalışanlarına bile "Kredi kartı borçlarınızı ödeyin" diye uyarılarda bulunacaklarını söyledi. Hükümetin de acil olarak, vergi indirimi ile iç piyasayı canlandırmasının gerektiğini belirten Kanca, bu kriz döneminde en önem verilmesi gereken sektörün otomotiv olduğunu belirterek, "Türkiye'deki şirketlerin dışarıda satın almalar için gücü var. Avrupa'daki şirketlerin bize ihtiyacı var. Rusya ve İran gibi pazarlara gitmek gerekiyor" dedi. 2009'dan da ümidi kestik Uluslararası otomotiv yan sanayi firması Autoliv Genel Müdürü Mustafa Alaca da Temmuz ayından beri yeni yapılanma ve masrafları gözden geçirmeye başladıklarını söyledi. Global çapta Autolive'in 3 bin kişiyi işten çıkaracağını kaydeden Alaca, Türkiye ile ilgili kararın ise Ekim ayından sonra verileceğini belirtti. Yüzde 10'larda daralma yaşadıklarını kaydeden Alaca, yapılması gereken en acil şeyin rekabetçiliğin artırılması olduğunu söyledi. Bu sene toplu sözleşme olacağını kaydeden Alaca, "Bu daha da sıkıntı yaratacak. Ankara'dan yeni yatırımcılar gelecek deniliyor, ama ortada bir şey yok. Dumanın tütüşünü göremiyoruz" diye konuştu. Şirketlerinde yüzde 20-30 arasında siparişlerde düşüş olduğunu belirten Yemenici Otomotiv Yönetim Kurulu Üyesi Doğan Gülaydın 2009'dan da ümidi kestiklerini söyledi. Gülaydın, iç piyasada satışların düşmesinden dolayı küçülme yapısına başladıklarını belirterek, "Hem üretimde hem stoklarda hem çalışan sayısında küçülüyoruz. Müşterilerin taleplerine bağlıyız. İç piyasada her türlü siparişlerimiz düşüyor. 2009 yılını parlak göremiyoruz. Devletten bir çözüm bekliyoruz" diye konuştu. Tüm dünyadaki ana sanayilerin, Rusya'ya yatırım yapmaya çalıştığını belirten Gülaydın, "Orada talep canlı. Bizde ise kayıt içi yapıdan dolayı vergilendirmeler çok yüksek. Başka yerden alınamayan vergiler bizden alınıyor" açıklamasını yaptı. AB'de satışlar düşüyor sektör geriliyor Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2008 yılına yıla yüzde 46,6'lık üretim artış hızıyla başlayan otomotiv sektörünün temmuz ayındaki üretimi hızı yüzde 17,8'lere kadar geriledi. Otomotiv Sanayicileri Derneği (OSD) verilerine göre ise, Ağustos ayında toplam pazar yüzde 14, otomobil pazarı ise yüzde 8,3 oranında azaldı. 2008 yılı Ağustos ayında, üretim ve ihracat ile iç satış 2007 yılı Ağustos ayına göre düşük seviyede gerçekleşti. AB pazarındaki daralmanın olumsuz etkileri, Ağustos ayında kendini göstermeye başladı ve Ağustos'ta toplam araç ihracatı yüzde 8,2 otomobil ihracatı ise yüzde 3,8 oranında azaldı. Avrupa'da otomobil satışları ise yılın ilk 8 aylık döneminde yüzde 3,9 azalarak 10 milyon 800 bin adede geriledi. Avrupa Birliği'nin Bulgaristan, Litvanya ve Slovakya gibi yeni üyelerinde genişlemeye bağlı olarak yüzde 2,7'lik satış artışı yaşanırken, İspanya otomobil pazarında yaşanan yüzde 41,3'lik düşüş ile İrlanda'da gerçekleşen yüzde 41,6'lık daralma dikkat çekti. İç pazar da geçen yıla göre yüzde 10 oranında daraldı. SAYILARLA OTOMOTİV * Otomonil yan sanayiinin toplam cirosu 28 milyar dolar. * 260 bin çalışanı var. * TAYSAD çatısı altında 240 yan sanayi firması bulunuyor. * Otomotiv sektörünün 2010 yılında 2 milyon adetlik üretim hedefi yan sanayiide de hedef büyütmüştü. * 2010 yılında yan sanayinin ulaşacağı bu kapasite ile 25 milyar dolar ihracat hacmi ve 200 bin nitelikli kişi için iş imkânı sağlamayı hedefleniyordu. REFERANS