Öndeş, AA muhabirine, bireyin işinde büyümesi, başarılı olması, daha fazla para kazanması ve hedefine ulaşabilmesi için dikkat edilmesi gereken püf noktaları anlattı. Her birey ya da şirketin finansal açıdan büyümek ve gelişmek istediğini anımsatan Öndeş, istemenin tek başına yeterli olmadığına dikkati çekerek, bu hedefe ulaşabilmek için çaba gösterilmesi gerektiğini vurguladı. Bu çabaların başında tasarruf etmenin geldiğine dikkati çeken Öndeş, tasarruf etmek isteyen orta gelirli bir bireye her şeyden önce harcamalarını gözden geçirmesini önerdi. Tasarruf etmenin finansal açıdan büyümek için gerekli olduğunun altını çizen Öndeş, ''Yani elinizde finansal yatırım araçlarına yönlendireceğiniz bir fon olmalı ki bununla kazanma yollarını konuşabilelim. Fon oluşması için de öncelikle elde edilen gelirden daha az harcama seviyesinde bulunmak gereklidir. Birey bu noktadan sonra tasarruf etmeye ve tasarruflarını alternatif yatırım enstrümanlarında değerlendirmeye başlar'' şeklinde konuştu. HANGİ YATIRIMDA FON DAHA İYİ KAZANIR? Prof. Dr. Öndeş, eldeki fonu iyi değerlendirerek daha fazla para kazanabilmek için şu önerilerde bulundu: ''Yatırım, 'finansal yatırım' ve 'reel yatırım' olmak üzere ikiye ayrılır. Finansal yatırım, mevduat, tahvil ve bono araçları, bunda enflasyondan az farklı faiz elde edilir. Fakat altın önemli bir finansal yatırım alternatifidir ve son zamanların en çok kazandıran şampiyonudur. Diğer alternatif borsadır. Borsada hisse senedi alınabilir hem fiyat farkından (sermaye kazancı) hem dağıtılan kar payından kazanç elde edilebilir.'' Altın ve borsada zamanlamanın çok önemli olduğunu vurgulayan Öndeş, ''ne zaman alınmalı ne zaman satılmalı'' kararının yaşamsal önem taşıdığını ifade ederek, ''Yani bu çok kazandıran yatırım araçlarında acemi davranışına hayat hakkı tanınmaz, piyasa affetmez ve sonuç zarar olabilir'' uyarısında bulundu. Reel yatırımda ise bireyin elindeki fonu bir gayrimenkulde değerlendirip, buradan kira ve fiyat artış kazancını elde edebileceğini anlatan Öndeş, şunları kaydetti: ''Alınacak bir gayrimenkul fiyatının uygun olup olmadığını formülle hesaplayabilirsiniz. Örneğin, yaklaşık 15 yıllık kira toplamı, bugün ödeyeceğiniz satın alma değerine denk geliyorsa bu uygun fiyattır. Eğer gayrimenkul fiyatı, yaklaşık 10 yıllık kira toplamına denk geliyorsa, iyi bir yatırım karşınıza çıkmış demektir. 15 yıllık kiradan fazla ise pazarlık gücünüzle satın alma fiyatını aşağı indirmeye çalışın. Önümüzdeki aylarda Avrupa'da finansal açıdan sarsıntı beklenmekte olduğundan özellikle de faiz ve borsa alternatiflerine yatırım yapacak olanların iki kez düşünmesini öneririm.'' BAŞARI SADECE ŞANS DEĞİLDİR Dövizin bugünlerde bireyler için cazip ve iyi bir araç olmadığının altını çizen Öndeş, bir finansal sarsıntı anında döviz değerinde hemen değişim olacağını vurguladı. Meşru şekilde para kazanmak isteyenlerin önce giderlerini kontrol altına alıp, giderleri gelirinden az olması ve aradaki pozitif tasarrufuyla da kazanç getirecek yatırım yapması gerektiğini anlatan Öndeş, ''İşte birey bu noktadan itibaren artık yatırımcıdır ve kar zarar edebileceği ve de hiç son bulmayacak bir yarışa girmiş demektir. Eğer bu yarışı karla sürdürürse 'başarılı', zarar etmesi halinde 'başarısız' sayılacaktır'' diye konuştu. Öndeş, sözlerin şöyle sürdürdü: ''Finansal açıdan büyümek ve gelişmek isteyenler hedefe ulaşmak için mutlaka tasarruf etmeli, elindeki fonu doğru kullanmalıdır. Yatırımlarda hırs dizginlenmeli, aklıselim davranışı geliştirilmelidir. Başarı sadece şans değildir. Yatırımcı, profesyonel düşünmeyi öğrenmeli, yatırım alternatiflerini ve getirilerini (kendi tansiyonuyla birlikte) sürekli takip etmeli, zaman zaman yatırım araçlarında değişim yapmalı ve sağlığına da dikkat ederek kazanmaya odaklanmalıdır.''