Hiç yeni lastik alırken eskilerin ne yapıldığını düşündünüz mü? Eski lastiklerin, yenilerinin alındığı yerde bırakılırken çoğumuz geri dönüşümle yeniden yapıldığını düşünür. Ancak konu sanıldığı gibi kolay değil. Çünkü Türkiye'de yılda tam 10 milyon lastik ömrünü tamamlayarak emekliye ayrılıyor. Buna her yıl 10 milyon lastik daha ekleniyor. Avrupa ve Amerika'daki gibi dev lastik dağları olmasa da Türkiye'de hızla gelişirken eski lastikler çevreyi tehdit ediyor. Bunu önlemek üzere yola çıkan Brisa, Continental, Goodyear, Michelin, Petlas ve Pirelli eski lastiklerin çevreye zararını engellemek ve toplamak için Lastik Sanayicileri Derneği'ni (Lasder) kurdu. Dönüşüme de dikkat edilecek Lasder, ömrünü tamamlamış lastiklerin (ÖTL), toplanması, taşınması, geçici depolanması, malzeme geri kazanımı ya da enerji geri dönüşümünün sağlanmasıyla ilgili sistemin kurulmasını sağlıyor. Dernek, Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği'nde geçen 'ÖTL'lerin yönetimini üstlendi. Lasder yetkilileri en önemli konunun geri kazanım ve enerji geri dönüşümünde kullanılırken hava, su, toprak ve canlılar üzerinde kirlenme ve tehlike etkisi yaratmadan uygulanması olduğunu söylüyor. Sistem nasıl çalışacak? 2008'de tam olarak kurulması hedefleren sisteme göre tüketici yeni lastik aldığında eskisini bedelsiz olarak satın aldığı noktaya bırakacak. Daha sonra Lasder'in oluşturulacağı yetkili toplamacı ve nakliyeciler eski lastikleri çimento fabrikaları ve geri dönüşüm şirketlerine gönderecek. Türkiye'de geçen yıl 4 bin 500'den fazla satış noktasında 10 milyon lastik satıldı. Bu rakam bu yıl sonunda ömrünü tamamlayarak ülkenin dört bir yanında atık olarak duracak. Bundan sonraki her yıl da yaklaşık olarak bu kadar lastik ömrünü tamamlayarak atık haline gelecek. Lastikleri yakıt olarak kullanabilen en önemli sektör çimento. Türkiye'deki dev çimento üreticileri de lastiği yakıt olarak kullanıyor. 1400 derece ısıya sahip özel fırınları olan fabrikalar Avrupa'da da eski lastiklerin yok edilmesinde önemli rol alıyor. Bu sistemle yakıt masrafları da düşüyor. Levha, conta ve ayakkabıda eski lastik var Türkiye'de Avrupa'da olduğu gibi lastiklerin bütün ya da parçalanmış olarak arazi ıslahı için kullanılması yasak. Avrupa'da eski lastikler yeniden kullanılıyor ve ihracatı bile yapılıyor. Bu lastiklerin bır kısmıysa üzeri kaplanarak tekrar kullanılır hale getiriliyor. ÖTL yönetmeliğine göre eski lastiklerin en çok kullanılması gereken yer malzeme geri dönüşümü. Eski lastiklerin bu amaçla kurulmuş tesislerde değerlendirilmesi ve lastik üretiminde kullanılan malzemelerin tekrar kullanılmasının sağlanması ana hedef olarak belirlenmiş. AB'de 1994'te yüzde 4 olan bu oran 2006'da yüzde 34 çıkmış. Geri dönüşüm tesislerinde üretilen tüm atıklar mutlaka yeniden kullanılabiliyor. Granül ve pudra inceliğinde üretilen 'toz' gibi ürünler, çim saha tabanlarının esnek hale getirilmesinde, su yalıtım malzemelerinde, koşu pistlerinde, çocuk oyun alanlarında, trafikte kullanılan levha ve bariyerde, conta veya ayakkabı tabanında kullanılıyor. Ayrıca son yıllarda ABD ve Avrupa ülkelerinde asfalt kaplama malzemelerinde kullanılıyor. Yönetmeliğe göre 2011'de yarısı toplanacak Eski lastikler bugün eski lastikçiler, geri kazanım şirketleri ve bazı çimento üreticileri tarafından toplanıyor. Yıllardır uygulanan bu yöntemin Batı ülkelerinde ve özellikle ABD'de olduğu gibi dev lastik yığınlarının Türkiyede olmamasında büyük rolü olduğu belirtiliyor. Lasder, amaçlarını gerçekleştirebilmesi için, 2008 başından itibaren Çevre Bakanlığı ve ilgili diğer kamu kurumlarının uygulama konusunda güçlü önlemler almasını bekliyor. Lasder, sistemin 2008'in ortasında daha iyi işlemesini bekliyor. Yönetmeliğe göre eski lastiklerin 2008'de yüzde 35'i, 2009'da yüzde 40'ı, 2010'da yüzde 45'i, 2011'de ise yarısı toplacak. RADİKAL