Fonun yapısına ilişkin henüz bir çalışma yapılmazken '
kıdem tazminatı kaldırılacak' şeklindeki yorum ve yayınlar, hükümet kanadında tepkiyle karşılandı. Fon önerisine karşı çıkan
Türk-İş, mevcut durumun devamından yana.
Çalışma Bakanlığı ise acele etmeme yanlısı.
Türkiye, milyonlarca çalışanı yakından ilgilendiren kıdem tazminatının geleceğini tartışıyor. Kıdem tazminatı hakkından, işverenin her yıl işe giriş çıkış yaptırması, bir yılı dolmadan çalışanları işten çıkarıp yenisini alması ve
ekonomik zorluğa düşmesi sebebiyle ödeme yapmaması gibi sebeplerle çalışanların ancak yüzde 11'i yararlanıyor. Ayrıca işveren, sürekli olarak kıdem tazminatının istihdam üzerinde yük oluşturmasından şikâyetçi. İşadamları, kıdem tazminatının istihdamın artışını önlediğini ileri sürüyor. Bu durum, hükümeti çözüm arayışına sevk etti.
Kıdem tazminatı ile ilgili
tartışma yıllardır devam ederken yeniden
gündem maddesi olmasının sebebi, hükümet programındaki şu ifadeler: "İşçilerimizin büyük çoğunluğunun alamadığı, işletmelerimizin üzerinde ödeme baskısı oluşturan, çalışma hayatının en önemli sorun alanlarının başında gelen kıdem tazminatı sorununu kazanılmış hakları koruyan ve bütün
işçilerin kıdem tazminatlarını garanti altına alan bir
fon teşkil etmek suretiyle, sosyal taraflarla istişare içinde çözeceğiz." Bu ifadelerden yola çıkan Kalkınma Bakanı
Cevdet Yılmaz'ın kıdem tazminatı ile ilgili açıklamaları, hem Çalışma Bakanlığı'nda hem de Türk-İş'te rahatsızlık oluşturdu. Yılmaz'ın görev alanına girmeyen bir konuda açıklama yapması ve 'kıdem tazminatı kaldırılacak' algısına yol açması tepkiyle karşılandı. Çalışma Bakanı
Faruk Çelik, kıdem tazminatının fona devredilmesiyle ilgili bir taslağın olmadığını, bu konunun sosyal tarafları oluşturan işçi ve işveren
sendikalarıyla da görüşülmediğini açıkladı. Türk-İş Başkanı
Mustafa Kumlu ise kıdem tazminatının kaldırılması durumunda
eylem kararı alacaklarını belirterek, "Bu konuda bizden duymadığınız hiçbir şeye inanmayın. Hiç merak etmeyin, 50 yıldır kıdem tazminatı kaldırılmadıysa bundan sonra da kaldırılamayacaktır." ifadelerini kullanıyor.
Öte yandan hükümetin kısa vadeli gündemi içinde olmasa da mevcut yapının devam edemeyeceği belirtiliyor. En öne çıkan formül ise herkesin bireysel hesabının yer alacağı
kıdem tazminatı fonu. Fon oluşturulurken hükümet programındaki 'kazanılmış hakların korunması' ve 'sosyal taraflarla istişare içinde çözüm' temel yaklaşım olarak benimsendi. Ancak hem işverenin yükünü azaltmak hem de kazanılmış hakların korunabilmesi için nasıl bir formül bulunacağı belirsizliğini koruyor. Ayrıca Türk-İş'in net tavrına karşılık sosyal tarafların ikna edilebilmesi de bir hayli zor görünüyor. Çalışma Bakanlığı, sendikalarla görüşmeleri devam eden toplu
sözleşme yasası ve sendika yasalarının ardından kıdem tazminatının fona devredilmesiyle ilgili formülü gündemine alacak. Bu aşamada fon önerisine ilişkin önceki
taslaklar inceleniyor. Kıdem tazminatının tartışıldığı bir başka zemin ise
Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK). Edinilen bilgiye göre EKK'da konunun gündeme gelmesi üzerine fona geçişin sağlanması ilke olarak benimsendi. Kıdem tazminatı fonunda herkesin kişisel hesabının olması benimsenirken kazanılmış hakların nasıl korunacağı, fonu oluşturacak kesintilerin ne kadar olacağı, devletin fona
destek verip vermeyeceği ve fondan yararlanma gibi temel konularda herhangi bir gelişme sağlanmış değil.
Fon, işçiye güvence getiriyor
Çalışma Bakanlığı'nın önünde bugüne kadar hazırlanmış fona geçişe ilişkin birçok taslak bulunuyor. Bu taslakların ortak noktasını, işverenin toplu kıdem tazminatı ödemek yerine fona aylık belli oranlarda ödeme yapması oluşturuyor. İşten ayrılan işçi, kıdem tazminatını devlet güvencesindeki bu fondan alacak.
Emeklilik ve
vefat halinde de fonda biriken para, hak sahiplerine ödenecek. Fonun çalışanlar için en büyük faydası ise kıdem tazminatlarının devlet güvencesine kavuşması olacak. Halen çok sayıda işçi, hak ettiği halde kıdem tazminatını alamadığı için mahkemelere başvuruyor. Birçok çalışan da kıdem yükü birikmesin diye kâğıt üstünde sık sık işten çıkarılıp yeniden alınıyor.