Uluslararası mali danışmanlık ve denetim şirketi Deloitte'nin yaptığı araştırmaya göre; Türkiye, 2015 yılına kadar kayıtdışını kademeli olarak azalttığı taktirde 184 milyar YTL kazanç elde edecek. Bunu elde etmek için kayıtdışını tamamen ortadan kaldırmak da gerekmiyor. Kayıtdışı tedricen azaltılsa bile bu kazancı sağlamak mümkün olacak. BU YILIN KAYBI 51 MİLYAR Kayıtdışını doğuran nedenler ve çözüm önerilerinin mercek altına alındığı araştırmada ilginç görüşlere yer verildi. Buna göre Türkiye'de yüzde 34 civarında seyrettiği tahmin edilen kayıt dışı ekonomi nedeniyle 2007 yılında devletin yıllık sigorta primi kaybı en az 51 milyar YTL olacak. Devlet bu yıl 158 milyar YTL vergi toplamayı amaçlıyor. Yüzde 30'luk kayıt dışı ekonomi nedeniyle toplanamayacak verginin ise 32 milyar YTL olması bekleniyor. Bu yıl devletin kayıt dışı çalışmadan kaynaklanacak, 18. 5 milyar YTL'lik prim eklendiğinde toplam yıllık vergi ve prim kaybı 51 milyar YTL'ye ulaşıyor. KAYITDIŞININ NEDENLERİ Türkiye'de kayıtdışı ekonominin ortaya çıkışının nedenlerinin sıralandığı araştırmada ekonomik, demografik ve kurumsal faktörler ön plana çıkıyor. Kayıtdışılığın yoğun olarak yaşandığı sektörlerde ikili bir yapının oluştuğuna dikkat çekilen raporda, bu yapının ekonominin yüksek bir verimliliğe ulaşmasını ve dolayısıyla daha fazla büyümesini engellediği vurgulanıyor. Ama Deloitte uzmanlarına göre problemin asıl temelinde istihdam ve vergi politikaları yatıyor. Türkiye'de istihdam üzerindeki vergi makasının OECD ülkeleri arasında birinci sırada geldiğini hatırlatan rapor, bu tablonun kayıtdışını teşvik eden başlıca unsur olduğuna vurgu yapıyor. Araştırmada, kayıtdışılığı teşvik eden bu yapının değiştirilmesi için istihdam üzerindeki vergi yükünün azaltılma acilen azaltılması öneriliyor. Kayıtdışı için çözüm yolları İstihdamdaki vergi yükünün azaltılması: Sosyal sigorta ödemelerinde işveren payının yarı yarıya düşürülmesi gündeme alınmalıdır. Kıdem tazminatının azaltılması: Kıdem tazminatının diğer ülkelerle karşılaştırıldığında dahi göze çarpan yüksekliği, ekonominin kayıtiçi istihdam yaratma kapasitesini olumsuz et-kilemektedir. Kaldı ki kıdem tazminatı sistemi, işsizlik sigortasının oluşturulması öncesinde tasarlanmış ve uygulamaya konulmuştur. İşsizlik sigortasının yürürlüğe girmesi ile birlikte kıdem tazminatı sisteminin de gözden geçi-rilmesi elzem hale gelmiştir. İşsizlik Sigortası Fonu'na işveren tarafından yapılan katkının azaltılması: Anılan Fon'da bugüne kadar biriken 21 milyar YTL'ye yakın meblağın, ülkemizdeki resmi işsiz sayısının bugünün üç misline çıkması halinde dahi yeterli olacağı görüldüğünden, zorunlu katkı payı oranının azaltılması sağlanmalıdır. Bölgesel asgari ücret uygulamasına geçilmesi: Bu sayede işgücü arzı ve işgücü talebi daha rahat dengelenebilecek ve rekabet dezavantajı yaşayan bölgelerde kayıtdışı istihdam yerine kayıtiçi istihdam yaratılması teşvik edilecektir. Asgari ücret kadar gelirin vergiden muaf tutulması. İstihdam mevzuatının esnekleştirilmesi: Bu bağlamda özellikle kısmi süreli, belirli veya geçici süreli istihdam gibi daha esnek istihdam şekillerine imkan tanınması sağlanmalıdır. YENİ ŞAFAK