170 ülkeye yılda yaklaşık 4 milyar dolar ihracat yapan şehrin en büyük problemi, Habur Sınır Kapısı'nda işlerin yavaş yürümesi. Zaman Gazetesi'nin düzenlediği Sektörler Buluşması'nda yaşadıkları sıkıntıları dile getiren Gaziantepli işadamları, ihracatı her geçen yıl artan Irak'a geçişlerde sıkıntı yaşanmaması için Habur'da personel yetersizliğinin ve çokbaşlılığının sona erdirilmesini istiyor. Gaziantep, küresel krizi fırsata dönüştürmeyi başaran sayılı şehirlerden biri. 2010 yılında 3,9 dolar ihracat yapmayı başaran şehir, Amerika'dan Çin'e kadar tam 170 ülkeye mal satıyor. Diğer bazı şehirlerin buradan yaptığı satışlar da eklenince ihracat rakamı 5 milyar doları aşıyor. Kurtuluş Savaşı'ndan bu yana kendi yağıyla kavrulan Gaziantep'te halıdan tekstile, plastikten gıdaya birçok ürün dünyanın dört bir yanına gönderiliyor. Türkiye'nin en hızlı büyüyen şehirlerinden biri olan Gaziantep, Zaman Gazetesi'nin Sektörler Buluşması'nda masaya yatırıldı. Zaman Gazetesi Ekonomi Editörü Turhan Bozkurt'un moderatörlüğünde gerçekleştirilen programda iş dünyasının temsilcileri mesleki eğitimden ulaşıma kadar birçok problemi dile getirdi. Zaman Gazetesi yazarı Doç. Dr. Murat Yülek: Gaziantep'te sanayi önemli bir sektör. Sanayinin özelliklerinden birisi, uluslararası ticarete rekabete açık olması. Önümüzdeki dönemde zayıf ve kırılgan bir küresel büyüme göreceğiz. Çin yükselişine devam edecek. Şimdi Çin hakikaten geldi. Çin, büyük krizin muzaffer ülkesi olacak gibi gözüküyor. Dünya ekonomisi bir çukura girdi, çıkmaya çalıştı. Çukura girdiği zaman talep daralır. Talep daralınca da birincil malların daralması lazım. Ama öyle olmadı. Sanayicinin marjları düşecek. Dünya kur savaşı var, kurla zengin olunmaz ama fakir olunur. Çin'in ürettiği ürünleri üretmeyeceksin. Zaman Gazetesi yazarı Günseli Özen Ocakoğlu: Gelecek 10 yılda dünyada büyük değişiklikler olacak. Birazcık güvenlik sorunu yaşayacağız. Terörizm artabilir. Güvenlik şirketleri ciddi kazançlar sağlayacak. Para, Asya ülkelerine akacak. Hindistan, teknolojide bilişim dünyasında çok ileride. Dolayısıyla bizim de yüzümüzü Doğu'ya dönüp iş fırsatları aramamız lazım. Seyahat artacak. Seyahatle birlikte turizm büyüyecek. Çok daha fazla sağlık turizmi büyüyecek. Dünyadaki bütün mega trendleri bundan sonra Çin belirleyecek. Küçük esnaf ve KOBİ'ler birleşmeli. İşadamlarımız araştırma yapmıyor. Hislerimizle yatırım yapıyoruz. Eğer reklamı gerçeklere uygun yapmazsanız bir daha size dönmezler. Zaman Gazetesi Ekonomi Editörü Turhan Bozkurt: Dünyada dinamik bir rekabet ortamı var. Çin faktörünü rotamıza koyalım ama Çin'i de 10 yıl önceki ezberlerle değerlendirmemiz lazım. Çin Volvo'yu, Fransızların markası Cerruti'yi, IBM'in laptop bölümü Lenova'yı satın aldı. Tahviller konusunda en son İspanya'ya yardım ediyorlardı. Amerikan tahvillerini aldığını zaten kaç yıldır biliyoruz. Japonya'nın tahvillerini alıyor. İhracatımızın hızla arttığı ama dış ticaret açığımızın da çok büyük bir uçuruma sürüklendiği bir ülke. Çin'de ticaret yapmak, Çin'de üretim yapmak, Çin'den fırsatları devşirmek, biraz bunun üzerinde artık 'Ya bu Çin malıdır, ucuzdur. Niye biz buradan mal ithal ediyoruz?' tarzında konuşmaların ötesinde Çin gerçeğini kabul edip orada neleri fırsata dönüştürebileceğimizi konuşmakta fayda var. Finansal istikrar olmasaydı, Türkiye bu krize 8 saat dayanamazdı. Ama ne olursa olsun etimiz budumuz bir Citibank etmiyor. Çukurun içerisinde de değiliz ama emin adımlarla zirveye doğru tırmanan bir ülkeyiz. Gaziantep Sanayi Odası Başkanı Nejat Koçer: Türkiye ne kadar stratejik yerde ise Gaziantep de öyle stratejik bir yerde. Ortadoğu pazarına yakın bir şehir. Hükümetin attığı adımları yıllar önce kendi çabalarımızla gerçekleştirdik. İşbirlikleri kriz döneminde Gaziantep'i korudu, korumaya da devam ediyor. 2010'da yüzde 19 ihracat artışı var. Türkiye'nin yüzde 7 büyüyeceğini görürsek, Gaziantep'in iki misli büyüdüğünü görüyoruz. Bildirge veren işyeri yüzde 24, elektrik tüketimi yüzde 15 arttı. Gaziantep yüzde 15 büyüdü. 1979 yılında 1 tane marka tescilimiz vardı, 2003'te 4 bin küsur oldu. 2003 yılından bugüne 12 bine ulaştı. 32 yılda elde ettiği rakamı 7 yılda 3'e katladı. Markalaşma bir bilinç, iyi bir yerdeyiz, son 6 yılda rekor kırıyoruz. Yenilikçiliği sanayicilerin kafasına yerleştirdik. İlk kez inovasyon ödülleri veren odayız. İstanbul Sanayi Odası bizden sonra başladı. Ar-Ge'de atılım yaptık. Ar-Ge'de ilk 10'dayız. Proje bazında TÜBİTAK'a şirket temsilcileri gönderdik. 3 yılda yüzde 350 artış sağladık. Akıllı rekabet, akıllı yatırım, akıllı üretim, akıllı sanayi ürünlerini öngörüyoruz. Ortak aklı önemsiyoruz. Başarı da bundan kaynaklanıyor. Gaziantep'in yüklendiği bir sorun, İstanbul'dan sonra en fazla göç alan şehiriz. Ancak üretimde sağladığımız bunca başarılara rağmen ihracatta Habur Sınır Kapısı'ndan kaynaklanan sıkıntılar yaşıyoruz. Burada altyapı açısından bir problem yok. Ancak personel yetersizliği ve çokbaşlılık sanayiciyi zor durumda bırakıyor. Sınır kapısının idaresine birçok kurum müdahale ediyor. Buradaki çokbaşlığının sona erdirilmesi gerekiyor. Gaziantep Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Cahit Nakıboğlu: Organize sanayide 5. bölgeyi açıyoruz. Bölgelerimizdeki fabrikaların bacalarından duman tütüyor. Bunların hepsi hemen hemen ağır sanayi. 4. bölgemizde bir metrekare boş yer yok. Ancak 5. bölgeyi açarken bürokratik engellerle karşılaşıyoruz. Meteoroloji'den bile rapor istiyorlar. Hepsi de işi yokuşa sürüyor. Engellerle karşılaşıyoruz. Bunlar kolaylaştırılmalı. Biz hepimiz el ele veriyoruz. Ortak akılla çalışıyoruz. Şu anda 75 bin civarında çalışanımız var. Yüzde 100 sıfır kayıp, sıfır kaçak. 230 milyon kilovatsaat enerji üretiyoruz. 43 ilin enerji tüketimini biz tek başımıza OSB'de tüketiyoruz. Günlük 90 bin atık su arıtan tesisimiz var. Türkiye'deki en ucuz elektrik ve doğalgazı biz satıyoruz. 5. bölgenin talebi devam ediyor. Yurtdışından yatırımcı gelsin istiyoruz. Şehir teşvik dışında kalınca yatırımcı gelmedi. Önemli yatırımları kaçırdık. Biz buna rağmen sanayicimizi kaçırmadık. Bu da bizim başarımız. ABD'de eğitim gören çocuklarımız tekrar memleketine gelip, işini burada devam ettiriyor. Hür Sanayici ve İşadamları Derneği Başkanı Kasım Fincan: STK olmanın mesuliyeti olarak konuşmamız gerekiyor. Eğitime el atmamız gerektiğini düşündüğümüz için eğitime önem veriyoruz. Antep fıstığı 15 yıl sonra yetişiyor. Biz de eğitimde sabır ederek öğrenci yetiştireceğiz. Gaziantep esasında Avrasya. Kendimizi yeniden toparlama çabasındayız. Seçim gerginliğinden korkuyorum. İnşallah siyasilerimiz ortamı germezler. Gaziantep'in madencilik araştırması yok. Gaziantep'in fizibilitesi yok ya da bulamadık. Gaziantep, hayvancılık, madencilik ve tarımla birlikte anılırdı. Her geçen gün dışa bağımlı olduk. Bence dünyada emtia strateji savaşı var. Bir ürün öyle şişiriliyor ki bir anda iki katına çıkıyor. İhracatımız ithalata dayalı. Halı ile övünüyoruz ama makineyi dışarıdan alıyoruz. Birazcık sanayide belli bir safhaya geldik. Artık hammaddeleri üretmeyi görüşmeliyiz. Güneydoğu Anadolu Sanayici ve İşadamları Federasyonu Başkanı Cahit Erbalcı: Federasyon olarak dış ticaret ve pazarlama elemanı yetiştiriyoruz. Bu çalışmalarımızı Zirve Üniversitesi ile yaptık. Güney Afrika'ya gideceğiz. Komşu ülkelerle ticaret köprüsü kuracağız. 'Gezen kaplan aç kalmaz' biz buna inanıyoruz. Irak'a ticarette zorluklarla karşılaşıyoruz. Daha önce sınır kapılarında bir ay kadar beklemek zorunda kalıyorduk. Habur Sınır Kapısı'nda iyileşmeler yapıldı ama şimdi yine 15 gün beklemeye devam ediyoruz. Bundan sanayiciler zarar ediyor. Siparişler yetişmediği gibi, bazı ürünler bozuluyor. Yakında Irak'a gittim, Habur Sınır Kapısı'nda sıkıntı var. 7 peron var, sadece 1 tanesi çalışıyor. Fiziki bir sıkıntı yok ancak kamyoncular kapılarda çok fazla bekliyor. Irak'a ticaret arttığında, ki bu yıl yüzde 15 artış hedefliyoruz, sınırda daha fazla yığılma olacak. Burada yeterli sayıda kişinin çalıştırılmasını istiyoruz. Yabancı ülkelere yaptığı gezilerde yanında iş bağlantısı kurması için işadamlarını götüren Sayın Başbakanımız ve bakanlarımızın, sınır kapısında yaşadığımız bu probleme bir an önce çözüm bulmasını bekliyoruz. Eğitim konusunda da sıkıntılar yaşıyoruz. Ticaret liseliler staj için yanımıza geliyor. Rakamları bilmiyorlar. Sıkıntınız nedir dediğimde derslerinin boş geçtiğini söylüyorlar. 2003 yılında kenar semtlerde öğrenciler dershaneye gidemiyordu. Onlar için okuma salonu açtık. İlk yıl yüzde 15 başarı yakalandı. Şimdi yüzde 82 başarı sağlandı. Çınar-Der'in Gaziantep'teki faaliyetleri ülke çapında örnek alınmalı. Gaziantep Genç İşadamları Derneği Başkanı Ertuğrul Teymur: 2008 krizi 2009'da etkisini gösterdi, 2010'da artırdı ama bütün sektörleri etkilediğine inanmıyorum. KOBİ ve esnaf bölümünde etkisi devam ediyor. Vatandaşın cebinde para yok. Geleceği tüketmeye başladı. İlgi çeken 5-10 ülke arasındayız. Gaziantep üretim merkezi. Son 10 yılda gelinen nokta çok önemli. Kapı kapı dolaşmayı öğrendik. Eğitim konusuna değinmek istiyorum. Yapılan Türkiye geneli sınavlarda Gaziantep sürekli geriliyor. Buna acil çözüm bulmamız gerekiyor. İşadamları sosyal sorumluluk kapsamında eğitime daha çok önem vermeli. Eğitim konusunda da marka olma yolunda ilerlemeli. Tiryaki Grup Başkanı Ahmet Tiryaki: Türkiye'de son aylarda yapılan yatırımların kontrolsüz olacağını düşünüyorum. Gelişmiş ülkelerde bu yaşandı. Yaptığım araştırmalarda ciddi yatırımlar var. Demiryolları kullanım konusunda girişimler oldu ama güdük kaldı. Bu konunun irdelenmesini istiyoruz. Limana bağlı demiryollarının olmasını istiyoruz. Var olan demiryollarının kullanılmasına da izin verilmiyor. Devlet bu konuyu çok iyi biliyor. Süreç çok yavaş ilerliyor. Sanayiciler, insan kaynağına önem vermeli. Bizler ne kadar yöneticiyiz? Bunların geliştirilmesi için kendimize yatırımlar yapmamız gerekir. Türk sanayicisi kısa vadeli planlar yapıyor. Büyüyen ekonomilerde kâr marjları düşecek. Buna hazır olmamız gerekir. Stratejimizi buna göre belirlemeliyiz. Firmalarımız gelişiyor. Bizler kendimizi ne kadar geliştiriyoruz? GAZİANTEPLİ İŞADAMLARI HÜKÜMETTEN NE İSTİYOR? Şehirdeki sanayiciler, ara eleman sıkıntısı yaşıyor. Mesleki eğitime ağırlık verilmeli ve ticaret liselerindeki eğitim seviyesi artırılmalı. İnovasyon teknolojisinin geliştirilmesi gerekiyor. Şirketlerin kurumsallaşma eksikliklerinin giderilmesi gerekiyor. Aşırı göçün durdurulması veya göçle gelenlerin istihdamı öncelikli. Yeni sanayi alanları kurulurken hantal işleyen devlet bürokrasisinin azaltılması önemli. Yabancı yatırımcının teşvik edilmesi gerekiyor. KOBİ ve küçük esnaf kamudan destek bekliyor. Irak ticaretindeki zorluklar giderilmeli. Habur Sınır Kapısı'ndaki zaman kaybı önlenmeli. Limana bağlı demiryolları bir an önce yapılmalı. Var olan demiryollarının kullanılmasına izin verilmeli. Hem bölgesel hem de transit havaalanı yapılmalı. Türk Hava Yolları'nın saat 03.00'teki Gaziantep-İstanbul seferi sabah saatlerine alınmalı. Hayvancılığı eski günlerine döndürecek tedbir alınmalı. Madencilik araştırmaları konusunda bilgi kaynakları yetersiz. ZAMAN