Haziran ayında TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen ve yoğun gündem sebebiyle öne çıkamayan Veteriner Hizmetleri Bitki Sağlığı Gıda ve Yem Kanunu 3 önemli yenilik getiriyor. Kanun, hasta hayvanların sahibine ücret ödenerek imha edilmesi, mezbahane ve çiftliklerde akredite veteriner hekimlerin görevlendirilmesi ve veteriner ilaçların reçete ile verilmesi yer alıyor. Ayrıca, kurallara uymayanlara çok ciddi yaptırımlar da getiriliyor. Tarım Bakanlığı, Türkiye'nin AB nezdinde en çok başını ağrıtan veteriner ilaçların düzensiz kullanılması, etlerde ilaç kalıntıları, hasta hayvanların etlerinin tüketilme sunulmasını ilişkin kanun artık yürürlükte. TBMM'de kabul edilen Veteriner Hizmetleri Bitki Sağlığı Gıda ve Yem Kanunu sektörle ilgili yeni ve etkili düzenlemeler getiriyor. Kanun, hasta hayvanın sahibine tazminat ödenerek imha edilmesi gibi devrim niteliğinde bir kararı kabul ediyor. Bugüne kadar yapılan düzenlemeler ekonomik kaygılar sebebiyle başarısız olurken, bu hayvanların etleri çeşitli şekillerde piyasaya sunuluyordu. Kanun ile hasta hayvanın sahibine tazminat ödemesi, bunun önüne geçecek en önemli düzenleme olarak görülüyor. Devlet, veteriner hekim raporu ve gözetiminde imha edilen hayvana bakanlık tarafından belirlenen oranda tazminat verecek hükmünü getirdi. Kanunda ayrıca, bakanlıkça belirlenen usullerle uygun olarak kayıt tutmayan hayvan sahiplerine 500, hayvan tanımlamasında kullanılan malzeme ve kayıtlarda tahrifat yapanlara 5 bin, belgesiz hayvan kesimi yapan yerlere de 10 bin lira para cezası öngörülüyor. VETERİNER HEKİMLER HASTA HAYVANI İMHA ETMEKTEN ÇEKİNMEYECEK Türk Veteriner Hekimler Birliği Genel Koordinatörü Şaban Aydemir, yeni kanunda imha edilen hasta hayvan sahibine devletin tazminat ödemesinin hem hayvan sahibini hem de veterineri rahatlatacağını belirtti. Aydemir, "Mevcut sistemde veteriner hekim 3-5 milyarlık bir hayvanı imha ederken çekiniyordu. Hem insan sağlığı, hem kendi işi, hem de hayvan sahibine karşı arada kalıyordu. Kanunda hayvan sahibine imha bedeli vermesi hastalıklı hayvanların etlerinin piyasaya sürülmesinin önüne geçecektir. Hayvanının parasını alan üretici başka yollara tevessül etmeyecektir. Çok yerinde bir düzenleme. Sütte bu fiilen uygulanıyor. Sütü alan firmalar ilaç arınma süresi dolmamış hayvanların sütlerini ayrı toplayarak imha ediyor ve üreticiye parasını ödüyor. Çünkü ilaç kalıntılı sütten yoğurt ve peynir yapılamıyor." ifadelerini kullandı. VETERİNER İLAÇLARI REÇETESİZ VERİLEMEYECEK Kanun ayrıca, mezbahanelerde ve üretim çiftliklerinde maaşları bakanlık tarafından ödenen işverenden bağımsız akredite hekimlerin görevlendirilmesini öngörüyor. Bu hekimler mezbahane ve çiftliklerdeki hayvanları kayıt altında tutacak. Hiçbir hayvana reçetesiz ilaç verilmeyecek. İlaç arınma süreleri bitmeden hayvanlar kesime gönderilmeyecek. Reçeteler uzun süre saklanacak. Bu hekimlerin muayene ve kontrolünden geçmeyen hayvanlar kesime gönderilmeyecek. Birinci derecede sorumluluk akredite hekimlerde olacak. Hastalıklı hayvanlar yine veteriner raporu ve gözetiminde imha edilecek. Kanuna göre, her önüne gelen veteriner ilaç satamayacak. İlaç satışlarında belli kriterler aranacak. Hayvan yemleri de denetlenecek. AB'YE ET VE SÜT İHRACATININ YOLU AÇILACAK Türk Veteriner Hekimler Birliği Merkez Konseyi Genel Koordinatörü Şaban Aydemir, Türkiye'de irili ufaklı 900'e yakın mezbahane bulunduğunu, bu mezbahanelerin sadece 100'ünde akredite hekimin görev yaptığını dile getirdi. Aydemir, kanunun, bütün mezbahanelerde akredite hekimlerin çalışmasının suistimallerin önüne geçeceğini vurguluyor. İlaç kalıntıları ve hastalıklı hayvanların takibi yapılamadığı için AB ülkelerinin Türkiye'den et ve süt almadığını hatırlatan Aydemir, "Kanun ile bu sıkıntılar da sona erecek. AB ülkelerine ihracatın yolu açılacak. Tüm dünyada gıda güvenliği temel olarak hayvan sağlığına bağlıdır. Bu da veteriner ilaçlarının kontrolüne bağlıdır." diye konuştu. HASTALIKLI ETLER SUCUK YAPILIYORDU Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Nilay Etiler de ekonomik kaygılar ve denetim yetersizliği sebebiyle hastalıklı hayvanların etinin tüketime sunulduğu bilgisini verdi. İlaç kalıntılı ve hastalıklı hayvanların etlerinin genelde sucuk olarak tüketime sunulduğunun altını çiziyor. Bu etlerin zehirlenmeden kansere kadar bir çok hastalıklara sebep olabileceğine dikkat çeken Etiler, şu tespitlerde bulunuyor: "Sucuk olarak piyasaya sürülmesindeki sebep ise baharatın etin bozukluğunu örtüyor olması. Bol miktarda baharat kattığınız zaman sucuğun içinde ne olduğunu bilemezsiniz ve et bozuk olsa bile normal sucuk tadı verir. Ayrıca, arınma süresi dolmamış hayvanlar kesildiğinde ilaçlar etin yenmesiyle insan vücuduna geçer. Özellikle hayvandan insana geçen antibiyotikler, gereksiz antibiyotik kullanımı gibi kişinin tüm organlarını olumsuz etkiler. Pazarlarda ucuz satılan sucuklar böyle olabilir. Bu konunun yasayla kontrol altına alınması çok önemli." "ŞİMDİYE KADAR HİÇ BİR HASTALIKLI HAYVANIN İMHA EDİLDİĞİNİ GÖRMEDİM " Sakarya Veteriner Hekimler Odası Başkanı Mustafa Yıldız, meslek hayatı boyunca sürekli sahada çalıştığını bugüne kadar bir tane bile hastalıklı hayvanın imha edildiğini görmediğini belirterek, hastalıklı hayvana tazminat verilmesinin sorunu kökünden çözeceğini ve devrim niteliğinde olan bir düzenleme olduğunu vurguladı. Besicilik yapan Gürsel Baltacı da kanunu destekliyor. Hastalıkla hayvanın etinden insana şap, verem, şarbon, Brusella gibi hastalıkların geçebileceğini anlatan Baltacı, "Hastalıklı hayvanın parasının ödenerek imha edilmesi çok önemli bir gelime. Sorunun kaynağında bu noksanlık vardı. Ayrıca, tasarıyla gereksiz ilaç kullanımının da önüne geçilmesi bizler açısından da sevindirici." diyerek tasarıya destek verdi. HAYVAN HASTALIK TAZMİNATINI ÖNGÖREN 5. MADDE "Hayvanlarda herhangi bir tazminatlı hastalık tespit edilmesi sonucu resmî veteriner hekim gözetiminde mecburî kesime tâbi tutulan veya itlaf edilen hayvanlar ile mezbahalarda tespit edilen tazminatlı hastalık nedeniyle imha edilen hayvanların bedelleri Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen oranlarda, hastalık nedeniyle imha edilen hayvansal ürünlerin, yem, madde ve malzemelerin bedelleri ile imha, nakliye ve dezenfeksiyon masrafları Bakanlık tarafından sahiplerine tazminat olarak ödenir. Bakanlık her yıl, bütçe imkânları, hastalıklarla ilgili bilimsel veriler ile eradikasyon ve kontrol programlarına göre, tazminatlı hastalıklardan hangilerine tazminat ödemesi yapacağını, ödeme yapılacak yerleri ve uygulama zamanını belirler." KANUNDAKİ DİĞER BAZI YAPTIRIMLAR -Güvenilir olmayan gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme piyasaya arz edilemeyecek. -Gıda ve yem üreten işletmeler işin nevine göre, konuyla ilgili ziraat, gıda mühendisi, veteriner hekim, su ürünleri mühendisi gibi lisans eğitimi almış en az bir personel çalıştıracak -Gıda ile ilgili özel mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla gıdanın ve yemin şekli, görünümü, ambalajı, kullanılan ambalaj malzemesi, tasarlanma ve sergileme şekli, her türlü görsel ve yazılı basın aracılığıyla sunulan bilgi dahil etiketlenmesi, tanıtımı, reklamı ve sunumu tüketiciyi yanıltıcı şekilde yapılamayacak. -Takviye edici gıdaların üretim, imalat, ihracat ve kontrolüne ilişkin usul ve esaslar Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı'nca, özel tıbbi amaçlı diyet gıdaların üretimi ithalat, ihracat ve kontrolüne ilişkin usul ve esaslar ise Sağlık Bakanlığı'nca belirlenecek. -Resmi kontroller uygun sıklıkta, tarafsız, şeffaf ve mesleki gizlilik ilkelerine uygun olarak risk esasına göre ön bildirim gereken haller dışında önceden haber verilmeksizin gerçekleştirilecek. -Bulaşıcı hayvan hastalığını ya da sebebi belli olmayan hayvan ölümlerini bakanlığa bildirmeyen hayvan sahipleri ve bakıcıları ile muayene eden veteriner hekimlere de 500 lira ceza verilecek. Gerçek ve tüzel kişilerden bakanlık tarafından istenilen kayıtları tutmayanlara 500, kontrollerde gerekli kolaylığı göstermeyenlere ise 5 bin TL para cezası uygulanacak. -Bakanlıkça belirlenen esaslara uygun olarak hayvanlarını tanımlamayan, işletmelerini ve hayvanlarını kayıt altına aldırmayan, gerekli bildirimde bulunmayan hayvan sahiplerine 500, hayvan tanımlamasında kullanılan malzeme ve kayıtlarda tahrifat yapanlara 5 bin, tanımlanmamış ve belgesiz hayvan kesimi yapan yerlere de 10 bin lira para cezası öngörülüyor. CİHAN