Şirketlerin resmî bildirimlerine göre önde gelen bir doğalgaz dağıtım şirketi 2004 yılında Botaş'tan 1,3 milyar metreküp gaz almasına rağmen, aynı dönem içerisinde abonelerine sattığı gaz miktarı 1,5 milyar metreküp. Benzer şekilde pazara yeni giren bir şirket de, geçen yıl 12,5 milyon metreküp gaz alırken, abonelere 13,9 milyon metreküp satış yaptı. Yani dağıtım şirketleri sayaç ve hacim ölçer cihazlarının değerleriyle oynayarak aboneye verdiğinden fazla doğalgaz beyan etti ve havadan para kazandı. Fazla satışla milyonlarca dolar haksız kazanç elde eden şirketler, son dönemlerde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun denetimleri sıklaştırmasıyla bu tutumunu değiştirmeye başladı. Ancak uzmanlar, resmi rakamlarda tespit edilen fazla rakamların abonelere iade edilmesi gerektiğini söylüyor. Türkiye, doğalgazı 1987 yılında kullanmaya başladı. Hızla artan tüketim, geçen yıl 30 milyar metreküpe çıktı. Bu rakamın 16,6 milyar metreküpü elektrik üretiminde, 7,2 milyar metreküpü konutlarda, geri kalan bölümü ise sanayi ve gübre sektöründe kullanıldı. Sektörde halen 35 dağıtım şirketi faaliyet gösterirken, gaz abone sayısı da 7 milyona yaklaştı. Ancak Zaman Gazetesi'nin, geçen şubat ayında yaptığı araştırma, ilginç bir gerçeği ortaya çıkardı. Doğalgaz dağıtım şirketleri, abonelere verdiği gazı, sayaç hileleriyle fazla gösteriyor ve buna göre para tahsil ediyor. Konutlardaki gaz tüketimi faturalandırılmadan önce o aya ait basınç ve sıcaklık değerlerinin yenilenmesi gerekiyor. Ancak dağıtım şirketi denetim olmadığı için yaz kış aynı katsayıyı kullanıyor. Sonuçta en sıcak gün ile kış ortasındaki basınç aynı kabul ediliyor. Katsayı değiştirilmeyince sayacın ölçtüğü gazın hacmi arttığından 1 metreküplük tüketim faturaya 1,2 metreküp yansıyor. Bu durum, Zaman'ın ele geçirdiği resmi belgede de gözler önüne seriliyor. Şirketlerin resmi bildirimlerinden elde edilen bilgilere göre bazı dağıtım şirketleri gaz ticaretinde ilgili mevzuata uyarken, bazılarının, yıl içindeki toplam doğalgaz alım-satım rakamlarını ilgili mevzuata göre ölçümleme yapmadığı belirlendi. Tespit edilen eksikliklerin başında; gaz alım-satım rakamları arasındaki farkın yasal sınırlar dışında olması veya alım-satım rakamlarının her yıl aynı çıkması geliyor. Bu durum, haksız kazanç iddialarını kuvvetlendiriyor. Mevcut durumu yorumlayan adının açıklanmasını istemeyen bir enerji uzmanı, gazın yapısı gereği alım-satım rakamının aynı olmasının mümkün olmadığına dikkat çekiyor. Sıfır hatayla gaz satışının mümkün olmadığını ifade eden aynı yetkili; ancak, şirketin aldığı-sattığı rakamlar arasında yüzde 20-30 fark olmasının yanlışlığına işaret ediyor. Uzmana göre, fazla satış, hacim-katsayı ölçümlerinin sağlıklı yapılmayışından kaynaklanıyor ve bu da haksız kazanca sebep oluyor. Mutlaka bunun incelenerek, fazla tahsilat yapılan abonelere paralarının iade edilmesi sağlanmalı. Gazın satıldığı bölgenin denizden yüksekliğine göre deniz seviyesindeki basınca indirgenecek şekilde hacim düzeltmesinin yapılması gerektiğini vurgulayan aynı uzman, "Bu hesabın yapılmadığı bütün işlemlerde tüketici kandırılmaktadır. Bazı şirketlerini aldığı gazla sattığı gaz arasındaki farkın büyüklüğü tüketicilerin soyulduğunun delilidir." diyor. Bu arada, yeni yeni gelişmeye başlayan doğalgaz sektörüyle ilgili yeni bir iddia daha ortaya atıldı: "Bazı gaz şirketleri, açıktan gaz satışı yapıyor." Sektörde faaliyet gösteren özel şirket yöneticisi, bazı dağıtım şirketlerinin elinde fazla doğalgaz birikebildiğini, şirketin bunu daha önce görüştüğü abonesine veya müşterisine sayaçtan geçirmeden sattığını belirtiyor. Bir diğer ifadeyle dağıtım şirketi; bazı abonelerine fatura kesmeden gaz vererek alım-satım rakamlarını dengeliyor. Bu yeni durumun da incelenmesini isteyen aynı yönetici, EPDK ve Maliye'nin dağıtım şirketlerinin rakamlarını ayrıntılı incelemesini istiyor. Özellikle Maliye'nin stok kontrolü üzerinde durması gerekiyor. İlgili mevzuata göre doğalgaz alım-satım rakamları arasındaki ölçüm farkının, dağıtım kuruluşlarında en fazla yüzde 1-2, iletim kuruluşlarında yüzde 0,5-1 aralığında olması gerekiyor. Bu farkın bazı yılllar artı-eksi olması normal; ancak, rakamın sürekli artı veya eksi çıkması ölçümlerde hata olarak kabul ediliyor. Vurgunu, Zaman kamuoyuna duyurmuştu Bazı doğalgaz dağıtım şirketlerinin, sayaç ve hacim ölçer cihazlarının değerleriyle oynayarak havadan para kazandığını Zaman Gazetesi, 27 Şubat 2007'de gündeme taşımıştı. Konu kamuoyunda büyük bir tartışma başlatırken, Eskişehir'de ihbar üzerine başlatılan incelemede Enerji Üst Kurulu (EPDK), Esgaz'ı kusurlu bulmuştu. 2002 ile 2006 yılları arasında abonelerden alınan fazla ücreti iade etmesi istenmişti. Şirket, söz konusu tutarı 6 taksit halinde fatura üzerinden mahsup edeceğini açıklamıştı. EPDK katsayı denetimlerine devam edileceğini duyurmuştu. Ayrıca, doğalgaz şebekelerinin basınç ayarlarıyla da oynayarak fazla gaz satışı yapıldığı iddiaları kamuoyuna yansımıştı. Şirketlerin, bu yöntemle şebekede tutulan gazı (yatak gazı) 'stok' göstererek satış rakamlarıyla oynadığı ileri sürülmüştü. İsmail Altunsoy - ZAMAN