Üretimi doğalgazdan yapan şirketler artan maliyetten şikâyetçi olurken, Enerji Bakanlığı konuyla ilgili çözüm paketini tamamladı. Pakette vergilerin düşürülmesi ve elektriğe yüzde 15'e varan zam öngören iki alternatif yer alıyor. Buna göre elektrik faturalarındaki yüzde 2'lik TRT payı kaldırılacak ve Özel Tüketim Vergisi'nde (ÖTV) indirime gidilecek. Bakanlıktan üst düzey bir yetkili, bütçedeki gelir kalemini olumsuz etkileyeceği gerekçesiyle Hazine ve Maliye'nin teklife sıcak bakmadığını belirterek, “Ancak elektrik dağıtım ihalelerinden önce bu meselenin mutlaka çözülmesi gerekiyor. Talip şirketlere TRT payını anlatmak zor.” diyor. Bakanlar Kurulu'nun önümüzdeki hafta yapacağı toplantıda müzakere edeceği pakette ikinci bir teklif de yer aldı. Özel üreticilerin doğalgaz zammı ve kur farkından doğan kaybının telafisi için elektriğe yıl sonuda kadar kademeli olarak yüzde 5 ile 15 arasında zam yapılması isteniyor. Konuyla ilgili son kararı ise Başbakan Recep Tayyip Erdoğan verecek. Elektrik üreticisi şirketlerin maliyet problemini çözmek için öne sürülen formüllerin başında gelen TRT payının kaldırılması, Hazine ve özel televizyon kanallarının canını sıkacak nitelikte. Bakanlık, devlet televizyonunun yıllık gelirinin yüzde 70'ini oluşturan 250 milyon YTL'nin, frekans ihaleleri ve Hazine tarafından karşılanmasını öneriyor. Aylık ortalama 50 yeni liralık elektrik tüketen bir vatandaş, TRT'ye 1 yeni lira ödüyor. TRT payı özel sektör elektrik üreticilerinin cirolarının üzerinden kesildiği için santral işleticilerinin maliyet kalemleri içinde önemli bir yer tutuyor. Sanayiciler de her fırsatta Başbakan ve ilgili bakanlara enerjiye ödedikleri faturayı kabartan TRT payından şikayetçi oluyor. Fabrikaların kullandığı elektrik karşılığı ödediği tutarın üçte birlik kısmını, ‘TRT payı, kayıp-kaçak ve verimsiz dağıtım hatları' gibi ilgisiz kalemlerin oluşturduğunu vurgulayan İstanbul Sanayi Odası Başkanı Tanıl Küçük, “Maliyetlerimizi düşürecek, rekabet gücümüzü artıracak bu yüklerden kurtulduğumuz zaman, özel sektör olarak büyümeye katkı sağlamaya devam edebiliriz.” tespitinde bulundu. Hükümet, iktidarının ilk yılında 1983'te yüzde 3,5 olarak uygulanmaya başlanan TRT payı kesintisini yüzde 2'ye düşürmüştü. Ancak 10 bini bulan personel sayısıyla tepki çeken TRT'nin, vatandaşın tükettiği elektrikten almaya devam ettiği yüzde 2'lik pay, Acil Eylem Planı'nda yer almasına ve Enerji Bakanı Hilmi Güler'in ısrarlarına rağmen, kaldırılamadı. Yüzde 2'lik TRT payı, elektrik dağıtımı özelleştirmeleri açısından da büyük önem taşıyor. Yıl sonuna kadar ihaleye çıkılması planlanan İstanbul'un Avrupa yakası (Bedaş) ve Anadolu yakası (Ayedaş) ile Sakarya, Başkent, Meram ve Dicle dağıtım bölgeleriyle ilgilenen yabancı yatırımcılar, yetkililere ‘kesintinin ne anlama geldiğini' soruyor. EPDK da destek veriyor “Elektrik faturası üzerinden televizyona kaynak aktarmanın mantığını açıklamakta zorlanıyoruz.” diyen üst düzey bir bakanlık yetkilisi, kesintinin ihalelere çıkılmadan önce kaldırılmasının şart olduğunu vurguluyor. “Özelleştirme gelirini düşürecek” endişesine yol açan yüzde 2'lik kesintinin kaldırılmasına piyasayı düzenlemekle yükümlü Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu da destek veriyor. Bu arada önümüzdeki hafta Enerji Bakanlığı'nda yapılacak toplantıda bir araya gelecek sektör temsilcileri, Bakan Güler'e isteklerini iletecek. Talepler, bakanlık tarafından kabul görürse “Öneri Paketi''ne eklenecek. Döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki artışla birlikte doğalgaz ve elektrik faturasının kabarmasına ve IMF’nin ısrarına rağmen 3,5 yıldır elektriğe zam yapmayan hükümet, yüzde 15'e varan zammı gündemine aldı. Bakanlığın hesaplarıına göre doğalgazın fiyatı yıl sonuna kadar yüzde 20 artacak. Bu arada elektrik zammı da yıl sonuna kadar aylara yayılarak yapılacak. Elektrik üretiminin yüzde 40'lık kısmının doğalgaz santrallarından yapıldığını belirten yetkililer, “Dolar 1,3 YTL seviyesinde seyrederken, fiyatı kontrol etmek kolaydı. Ancak kur birden 1,5 YTL'nin üzerine çıktı. Aradaki farkı verimlilik artışı gibi çalışmalarla karşılamak mümkün değil. Belki 3-4 ay daha fiyatı sabit tutabiliriz. Ancak zam kaçınılmaz.” ifadeleriyle kendilerini savunuyor. Elektrik fiyatının yüksekliğinde etkili olan bir başka faktör de vergiler. Gelişmekte olan OECD ülkelerindeki elektrik fiyatları kıyaslandığında pahalılık sıralamasında İtalya, Japonya ve Türkiye ilk başlarda geliyor. Türkiye'de tüketilen elektriğin yarısı sanayide kullanılıyor. Sanayide tüketilen elektriğin satış fiyatı üzerindeki vergi yükünün en yüksek olduğu ülkeler sıralamasında Türkiye, İtalya ve Norveç'ten sonra üçüncü sırada yer alıyor. Almanya, Fransa ve Yunanistan gibi ülkeler, sanayide kullanılan elektrikten vergi almıyor. Türkiye'de ise elektrikte yüzde 18'lik KDV'nin yanı sıra brüt hasılat üzerinden hesaplanan yüzde 2 TRT payı, yüzde 1 Enerji Fonu, sanayi kullanımında yüzde 1 ve haneler için ise yüzde 5 oranında tahsilat esasına dayalı Belediye Tüketim Vergisi tahsil ediliyor. TRT de İngiliz BBC gibi yapılansın Faturalara yüzde 2 zam olarak yansıyan TRT kesintisini kaldırmakta zorlanan Enerji Bakanlığı, TRT için İngiliz televizyonu BBC modelini önerdi. “TRT'ye pay akratılacaksa bu kendi sektöründen olmalı” fikrini savunan enerji çevreleri, frekans ihalelerinden elde edilen kaynağı yeni adres gösteriyor. TRT 1 ve TRT 3 haricinde diğer kanalların kapatılması gerektiğini savunan aynı çevreler, “TRT 1, BBC gibi çalışsın. Dizi ve film çekmesin. Haber, sosyal ve kültürel yayın yapsın. Personel tasarrufuna gidilsin. Emeklilik teşvik edilsin.” ifadelerini kullanıyor. İngiliz BBC, 3 milyar sterline ulaşan yıllık lisans bedellerini devlet adına tahsil ediyor. Harcamalarını buradan aldığı paydan yapıyor. İngiliz kuruluş, sadece yurtdışına yaptığı radyo ve televizyon yayınları için bütçeden 200 milyon dolarlık pay alıyor. Yeniden yapılanma projesi kapsamında gerçekleştirilen değişiklikler sonucu önümüzdeki yıla kadar yaklaşık 6 bin civarında BBC çalışanının işini kaybetmesi bekleniyor. ÖTV için gözler Başbakan'da Özel sektörün doğalgazdan elektrik üretiminden alınan ÖTV'nin kaldırılması talebine Maliye Bakanlığı onay vermiyor. Enerji Bakanlığı'nın hazırladığı paketin önemli maddelerinden olan ÖTV indiriminden doğacak kaybın 150 milyon YTL'yi bulması bekleniyor. Enerji çevreleri, “Firmaların elektrik üretmeye devam edebilmeleri için bu verginin kaldırılması şart. Yoksa şirketler mecburen şalter kapatmak zorunda kalacak.” uyarısında bulunuyor. Enerji Bakanı Güler'in konuyu Başbakan Erdoğan ile bizzat görüşeceği öğrenildi. Elektrik şirketlerine satılan doğalgazdan bin metreküp başına 21 YTL ÖTV alınıyor. Tutar, yıllık 200 milyon Yeni Türk Lirası’nı buluyor. Elektrik Enerjisi Fonu için kilowatt başına yapılan yüzde 1'lik kesinti de toplamda yıllık 90 milyon YTL'yi buluyor. ZAMAN