Yılın tümünde ise bu rakamın 3,3 milyar liraya ulaştığı tahmin ediliyor. Başta kayıt dışı ekonomiyle mücadele olmak üzere bazı sebeplerden para transferlerinin bankalar üzerinden yapılması kanunen zorunlu hale getirildi. Ankara Ticaret Odası'nın Banktacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) verilerinden yaptığı belirlemelere göre bu zorunluluk bankaların çeşitli işlem ve hizmetlerden ücret, komisyon ve masraf adı altında aldıkları paraları, sektörün önemli bir gelir kalemi haline getirdi. Bankaların 'bankacılık hizmet gelirleri' 2009 yılının ilk 11 aylık döneminde 9 milyar 535 milyon liraya kadar yükseldi. Bankacılık hizmet gelirlerinde de önceki yıla göre yüzde 5 oranında artış yaşandı. Bankalar, 2006 yılında 6,6 milyar lira, 2007 yılında 8,2 milyar lira ve 2008 yılının tümünde 10 milyar lira hizmet geliri elde etmişti. Kredileri kısmalarına rağmen bankaların geçen yıl kullandırdıkları kredilerden aldıkları ücret ve komisyonlarda 2008 yılına göre yüzde 31,6 oranında artış kaydedildi. Sektör bu kalemden 2006 yılında 1 milyar 725 milyon lira, 2007 yılında 2 milyar 50 milyon lira, 2008 yılının tümünde de 2 milyar 518 milyon lira kazanmıştı. Yapılan hesaplamalarla bankaların, işletme giderlerinin 2007 yılında yüzde 64,8'ini, 2008 yılında yüzde 63,3'ünü, 2009 yılının ilk 11 aylık döneminde ise yüzde 66,4'ünü sadece ücret ve komisyon giderleriyle karşıladığı belirlendi. GELİRLERİN YÜZDE 12,5'İNİ OLUŞTURUYOR BDDK'nın verilerine göre 2007 yılında yüzde 11,5, 2008 yılında yüzde 11,6 olan ücret, komisyon ve bankacılık hizmet gelirlerinin, bankaların toplam gelirleri içerisindeki payı 2009 yılında yüzde 12,5'e kadar çıktı. Bankalar, Ocak-Kasım 2009 döneminde, müşterilerinden ücret, komisyon ve bankacılık hizmet geliri olarak toplam 12 milyar 490 milyon lira tahsil etti. Söz konusu tutar, 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 10,2 oranında artış gösterdi. Ekonomide yaşanan küçülmeye rağmen, bankacılık sektörünün büyümeye devam etmesinde söz konusu gelirlerin önemli rolü olduğu ifade ediliyor. Türkiye ekonomisinin yüzde 8,4 civarında küçüldüğü 2009 yılının ilk dokuz aylık döneminde bankacılık sektörü reel olarak yüzde 8,7 büyüdü. BDDK'nın verilerine göre Ocak-Kasım döneminde sektörün toplam aktifleri yüzde 11,5 oranında büyürken, brüt kârı yüzde 44,1 artarak 23,3 milyar liraya kadar yükseldi. Bankaların, müşterilerini şaşkına çeviren ücret uygulamalarının başında hesap işletim ücretleri geliyor. Maaş hesapları da dâhil hemen hemen açılan tüm vadesiz mevduat hesaplarından, aylık, üç aylık ve altı aylık periyotlarla hesap işletim ücreti tahsil ediyor. 70 milyona yakın çeşitli türlerde açılmış mevduat hesabı bulunan bankacılık sektörü vatandaşların açtığı Türk Lirası tasarruf mevduatı hesaplarından yılda 44 TL ile 68 TL arasında hesap işletim ücreti tahsil ediyor. Vadesiz Türk Lirası cinsinden ticari hesaplardan yıllık toplam 66 lirayla 96 lira arasında ücret alınıyor. Vadesiz döviz hesaplarında ise bu tutar 24 lirayla 36 lira arasında değişiyor. Bankalar hesap işletim ücretlerini mevduat hesaplardan, belirli aralıklarla ve otomatik olarak tahsil ediyor. PARA TRANSFERLERİ Bankaların önemli bir gelir kalemini havale ya da EFT yoluyla yapılan para transferleri meydana getiriyor. Havale işlemlerinde ücret, isme veya hesaba, hesaptan ya da kasadan gönderilmesine ve havale edilen tutara göre farklılık gösteriyor. Hesaptan hesaba havale işlemlerinde alt sınır 12,5 TL'den, hesaptan isme ya da kasadan hesaba yapılan havalelerde alt sınır 20 TL'den, kasadan isme yapılan havalelerde 30 TL'den başlıyor. Bazı bankalar havale ücretlerine 300-500 liraya kadar üst sınır uygularken, bazı bankalar ise alt sınırdan az olmamak üzere gönderilen paranın binde 3-4'ü gibi oranlarda ücret alıyor. Dövizle havale gönderenlerden de yine gönderilme şekline göre 30-300 TL arasında ücret alınıyor. EFT işlemlerinden alınan ücret ise hesaptan ya da nakit olarak, hesaba ya da isme gönderilmesine ve gönderilen tutara göre 25-30 ile 500 TL arasında değişiyor. Kendisine gelen EFT'yi vezneden nakit olarak alanlar da bankasına göre 5 TL'den, gelen EFT'nin binde 3'üne kadar değişen tutarlarda hizmet ücreti ödemek zorunda bulunuyor. ÇEK VE SENETLER Çek almak isteyen banka müşterileri çekin yaprak sayısına göre 30 lira ile 400 lira arasında ödeme yapıyor. Kayıp çek yaprağı için değişen tutarlarda ücret talep eden bankalar, çek istihbaratı için müşterilerinden 30-500 TL arasında ücret alıyor. Bankalar, çek nakit komisyonu, tahsile alınan diğer banka çekleri, tahsile verilen çeklerin işlemsiz iadesi, keşide çeki düzenleme, bloke çek düzenleme, bloke çek ödeme, yabancı para seyahat çeki düzenleme ve ödeme, seyahat çeki düzenleme ve ödeme, hediye çeki düzenleme, karşılıksız çek bildirimi, karşılıksız çek savcılık bildirimi gibi isimler altında da müşterilerinden değişen tutarlarda ücret alıyor. KREDİ KOMİSYONLARI Bankaların kredilerden peşin olarak aldığı komisyonlar da sektöre önemli miktarda gelir sağlıyor. Bankalar, dosya ücretinin yanı sıra, kredi çekilen miktara bağlı olarak ihtiyaç kredilerinde kredinin yüzde 4'üne kadar, taşıt kredilerinde ise asgari tutarı 200 TL olmak üzere kredinin yüzde 4'üne kadar komisyon alıyor. Konut kredisinde ise en az 600 lira olmak üzere çekilen miktarın yüzde 4,5'ine ulaşan tutarda komisyon tahsil ediliyor. Kredinin yüzde 2'sini bulan dosya masrafının yanı sıra 650 TL'ye kadar çıkan tutarlarda da uzman incelemesi ücreti müşteriden alınıyor. Konut kredisini vadesinden önce ödemek isteyenler bile bankalara yüzde 2 oranında erken ödeme komisyonu vermek zorunda bulunuyorlar. KREDİ KARTLARI Bankalar kredi kartı müşterilerinden de her yıl önemli miktarlarda gelir elde ediyor. Bu gelirler ilk kart veriliş ücreti, yıllık aidat, kart yenileme, ek kart ücreti, nakit çekim ücreti ve komisyonu gibi başlıklardan oluşuyor. Genellikle kredi kartlarında ilk yıl ücret talep etmeyen bankalar, sonraki yıllarda müşterilerinden kartın türüne ve bankaya göre değişmekle birlikte kartın türüne ve limitine göre 500 liraya kadar yıllık üyelik ücreti alabiliyor. Ek kredi kartı sahiplerinden ise 2 lira ile 40 lira arasında yıllık üyelik ücreti tahsil ediliyor. Kredi kartından nakit çekmek isteyenler ise yüzde 2,91 oranındaki faizin yanı sıra çektiği miktarın yüzde 3'üne kadar komisyon ödemek zorunda kalıyor. ATM VE İNTERNET İŞLEMLERİ Müşterilerini, maliyeti çok daha düşük olan ATM, telefon bankacılığı, internet bankacılığı ve cep bankacılığı, wap bankacılığı gibi alanlara yönlendirmeye çalışan bankalar, bu kanallardan yapılan işlemler üzerinden de ücret ya da komisyon alıyor. ATM'den bakiye sormak, havale yapmak, kartsız para yatırmak ya da ekstre almak için işlemler için de bankasına göre değişmekle birlikte belli bir bedel ödeyen vatandaşlar, internet ve telefon aracılığıyla yaptığı işlemler için de değişen miktarlarda ödeme yapıyor. Ancak internet, telefon bankacılığı ve ATM'den yapılan işlemler şubeden yapılan işlemlere göre daha düşük bir ücrete tabi tutuluyor. BANKALARIN BAZI HİZMETLERDEN ALDIKLARI ÜCRET VE KOMİSYONLAR ÜCRET HİZMET TÜRÜ EN AZ EN FAZLA HESAP AÇMA ÜCRETİ Vadesiz TL Hesap açma 5 HESAP İŞLETİM ÜCRETİ Bireysel Müşteri vadesiz TL (Yıllık) 44 68 Ticari Müşteri Vadesiz TL (Yıllık) 66 96 Döviz Tevdiat Hesabı (Yıllık) 24 36 HAVALE İŞLEMLERİ Hesaptan hesaba 12,5 0,4% Hesaptan isme 20 0,4% Kasadan Hesaba 20 0,4% Kasadan İsme 30 0,4% Gelen havale efektif ödeme ATM Havale 0 3,5 Başkasının hesabına para yatırma 30 300 Başka Şubedeki Hesaptan para Çekme 15 500 EFT İŞLEMLERİ Giden EFT 30 0,4% İsmiden Giden EFT 25 0,4% İsme Gelen EFT'nin nakit ödenmesi 5 0,3% ÇEKLER Çek istihbaratı 30 500 10 yapraklı çek karnesi 30 50 25 yapraklı çek karnesi 60 100 Çek karnesi 100'lük 300 400 Çek tahsilatı 20 0,20% SENETLER Senet tahsili 20 %0,4+20 TL Senet protestosu 30 0,4% Senet iadesi 20 25 KİRALIK KASALAR 125 400 KREDİ KOMİSYONLARI Konut Kredisi tahsis komisyonu 600 4,5% Taşıt Kredisi tahsis komisyonu 500 2,0% İhtiyaç Kredisi tahsis komisyonu 200 4,0% konut Kredisi Erken Kapama ücreti 2,0% Konut Kredisi Hizmet bedeli 500 1,0% Ekspertiz ücreti 650 KART ÜCRETLERİ Bankomat kartı ilk veriliş ücreti 0 5 Nakit çekim ücreti (ortak noktadan) 1 4,5 Kredi Kartı İlk Veriliş 35 500 Kredi kartı yıllık üyelik ücreti 0 55 Kredi kartı Nakit çekim ücreti 3,0% Limit aşım ücreti 3 3,0% (CİHAN)