İstanbul ve Çanakkale boğazlarında uygulanan gemi trafik yönetimi sistemi, yakıt naklinin yoğun olduğu İzmit, İzmir, Mersin, Aliağa, Trabzon limanlarına da kurulacak. Gemilerin uydudan izlenmesi için 25 baz istasyonu inşa edilecek. AIS tanımlama cihazı birkaç yıl içerisinde gemilerin yanı sıra balıkçı teknelerine de takılacak. İlk testler 2006 sonuna kadar gerçekleşecek. 6,2 milyon yeni liraya mal olacak sistem sayesinde kaçakçılık yöntemlerinin başında gelen limbo (gemiden gemiye akaryakıt kaçırma) hadiselerinin önüne geçilmesi amaçlanıyor. Hükümet, son iki yılda 10,7 milyar yeni lira vergi kaybına yol açan akaryakıt kaçakçılığını bitirmekte kararlı. Başbakan Tayyip Erdoğan'ın ‘arkasında babalar var' şeklindeki ifadeleri olayın boyutlarını gözler önüne sererken, akaryakıt kaçakçılığının yüzde 90'ının gerçekleştiği denizlerde uydudan takip sistemine başlanması kararlaştırıldı. AIS tanımlama cihazı, geminin personel, yük, mevki bilgileri gibi bütün verilerini karadan alabilme imkanı tanıyor. Kaçak akaryakıtla daha etkin mücadele etmek için 12 maddelik eylem planı hazırlayan Akaryakıt Kaçakçılığı ile Mücadele Komisyonu, uydu takip sistemine geçiyor. Komisyonun başına getirilen Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener, kaçak akaryakıtı bitirmekte kararlı olduklarını belirterek, hem karada hem de denizde uydu takip sistemi sayesinde kaçakçılığın önüne geçeceklerini ifade ediyor. Kaçak akaryakıtla denizlerde daha etkin mücadele edilmesi için öncelikli olarak liman başkanlıklarının emrine tahsis edilecek kontrol botu alınacak. Yaklaşık 20 bot Türk karasularındaki tekne ya da gemi yoluyla yapılan kaçakçılığın engellenmesi için kullanılacak. Botlara bilgisayarlara dayalı uzaktan izleme ve denetim, akaryakıt tanklarına otomatik ölçüm yapacak cihazların konulması gibi teknik çalışmalar tamamlanmak üzere. Kara ayağında yapılacak iş ise daha çok Gümrük Müsteşarlığı ile petrol ithalatçı ve satış bayilerine düşüyor. Kargo ve nakliye firmalarının uygulamaya başladığı araç takip sistemleri yakıt taşıyan tankerlerin izlenmesinde kullanılacak. Hükümet kayıt dışı ekonominin kanayan yarası akaryakıt kaçakçılığı ile ilgili ödül mekanizmasını da açıkladı. İhbarda bulunan ya da yakıtı yakalayanlar yakıtın gelirini yüzde 25'erlik oranlarla paylaşacak. Kaçak yakıtın yüzde 50'si il özel idarelerine kalacak. Ödül mekanizmasını devreye sokan Akaryakıt Kaçakçılığı ile Mücadele Komisyonu'nu, sadece son iki yılda 7 milyon tonu geçtiği söylenen yakıtı nerede depolayacağı sorunu bekliyor. Uzmanlar, yakalanan kaçak akaryakıtın bir ay içerisinde satılacak olmasına rağmen bu süre içerisinde nerede depolanacağının sorun teşkil edeceğini düşünüyor. Petrolün devlet memurları eliyle kaçırılması, yeni rüşvet ağları oluşması, kaçak yakıtın israf edilmesi, dürüst ithalatçının mağdur edilmesi gibi hukuki ve fiili sorunlar oluşturabileceği belirtiliyor. Ulaştırma, Maliye, Tarım bakanlıkları, gümrük, emniyet ve askerî kurum temsilcileri kaçak yakıtın ‘yedi eminde' (kolluk güçleri gözetiminde) durması halinde yeni sorunlar çıkacağı görüşünde. İl özel idarelerinin yakalanan yakıtları depolama kapasitesi de o bölgelerdeki kamu araçlarının yakıt ihtiyacı ve depolarıyla sınırlı. Türkiye'de araçlarda kullanılan yakıtın neredeyse yarısının kaçırıldığı hesaplandığında çok ciddi bir depo sorunu yaşanacak. Akaryakıt kaçakçılığının önlenmesinde en önemli sacayaklarından biri olan ulusal marker uygulaması da gelecek yıl başlayacak. Daha önce ihalesi üç kez ertelenen ve yakıtın içine katılacak olan ayırıcı madde (marker) artık TÜBİTAK tarafından imal edilecek. Hükümet, eylem planında yer alan yasa taslağını hazırladı. Hazırlanan taslağa göre, ulusal marker düzenlemesine uymayan bayilere akaryakıt dağıtan şirketler de para cezası alacak. Markerın kontrolü ve denetimi Enerji Üst Kurulu tarafından yapılacak. Acil Eylem Planı'nda ne tür tedbirler var? Akaryakıt kaçakçılığının önüne geçmek için öncelikle cezalar caydırıcı hale getiriliyor. Buna göre, kaçak akaryakıt satanlar, yakıt satış bedelinin üç katı para cezasına çarptırılacak. Kaçağı ihbar edenle yakalayan kamu görevlilerine, ele geçirilen yakıtın bedelinin yüzde 25'erlik kısmı ödül olarak verilecek. Kalan yüzde 50'lik kısım ise il özel idarelerinin tasarrufuna bırakılacak. Lisans sahibi dağıtıcı şirketler de bayilerinde ortaya çıkacak kaçak yakıttan sorumlu tutulacak ve bununla ilgili 500 bin YTL ceza verilmesi öngörülüyor. Lisanslı olanların lisansları iptal edilecek, kamuoyuna deşifre edilecek. SİSTEM NASIL İŞLEYECEK? İstanbul ve Çanakkale boğazlarındaki gibi İzmit, İzmir, Aliağa, Trabzon ve Mersin'e radar kuleleri (VTS) inşa edilecek. Uzakyol kaptanlığı ehliyetine sahip uzman personelin görev aldığı iki trafik kontrol merkezi operasyonlarda kilit rol üstlenecek. Petrol tankerlerinin Türk suları içinde daha önce bildirdikleri rotanın dışına çıkıp çıkmadığı aynı merkezlerden takip edilecek. Bilgisayarlarla donatılan merkezden radar kuleleri ve uydu vasıtasıyla 100 millik mesafedeki herhangi bir geminin bilgileri anında alınabilecek. Şüpheli bir durumda kontrol merkezi geminin konumu ve diğer bilgileri Sahil Güvenlik ya da Gümrük Muhafaza’ya bildirecek.