Bakanlığın hesaplamasına göre, düz arazide fındığını söküp serada kesme çiçek yetiştiren üreticinin dekardaki net karı, 249 liradan 25,6 bin liraya çıkıyor. Fındığını söken üreticiye, kesme çiçekten sonra en yüksek karı, fındığa göre 24 kat ile örtü altı domates üretimi, 16 kat ile mavi yemiş (yaban mersini), 13 kat ile kivi sağlayacak. Ancak fındıkçının daha fazla kazanabilmesi için, söküm masrafına katlanması, yeniden üretim yatırımı yapması ve ayrıca pazarlama sorununu da çözmesi gerekiyor. Diğer taraftan, fındık üretiminin genelde köyde kalan yaşlı nüfus tarafından sürdürülmesi, fındığın fazla bakım gerektirmemesi, yaşlı nüfusun fındığın yerine yoğun bakım gerektiren ürünlere geçiş konusunda isteksiz davranmasına yol açabileceği belirtiliyor. AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, fındık stratejisi üzerinde çalışırken, fındığını sökecek üreticinin yönlendirilebileceği tarımsal üretim alanlarını da değerlendirdi. Uzmanlar, iklim ve coğrafi verileri dikkate alarak, bölgede yetiştirilebilecek 11 çeşit ürünü, fındık geliri ile karşılaştırdı. Buna göre, yüzde 6 eğimden daha düşük alanlarda, serada kesme çiçek ve domates üreten üretici, fındığa göre 'kat kat daha fazla net kar' elde ediyor. Yüksekliği 750 metreden daha yüksek yerlerde ise mavi yemiş olarak nitelendirilen yaban mersini üretimi halinde ise fındığa göre 16 kat daha fazla net kar sağlıyor. Bakanlığın verilerine göre, halen 750 metreden daha yüksek, orman ve hazine arazisi dahil 100 bin hektar alanda, yüzde 6'dan daha düşük eğimli 53,5 bin hektar alanda fındık üretimi yapılıyor. Fındık üretim alanlarının belirlenmesine ilişkin kanun ve fındık stratejisi uyarınca bu alanlarda fındık üretiminin yapılmaması, bahçelerin sökülmesi gerekiyor. Orman ve Hazine arazilerinde fındık üretimi yapan üreticiler, fındık söküm desteklerinden yararlanamayacak. Bakanlığın hesaplamasında, fındığın kg maliyeti 1,95 lira, dekarda verim 120 kg, toplam üretim masrafı dekara 254 lira, ortalama fiyat da 4,18 lira olarak kabul edildi. Buna göre, fındıkçı, 1 dekardan, 480 lirası fındıktan, 22 lirası yan ürünlerden olmak üzere toplam 502 lira kazanıyor ve net 249 lira kar elde ediyor. Alternatif olarak serada kesme çiçek üretimine geçerse, seranın kuruluş yatırım maliyetleri dikkate alınmadan yapılan hesaplamaya göre, dekarda 160 bin adet kesme çiçek üretilebilecek. Bunun normalde 250 bin adete kadar çıktığına dikkat çeken uzmanlar, çiftçi şartlarını dikkate alarak en düşük verim ve üretim miktarlarını dikkate alarak hesaplama yaptıklarını belirtti. Buna göre, 1 dekar serada 160 bin adet kesme çiçek üreten çiftçi, bunun için 14,4 bin lira üretim masrafı yapacak. Tanesini 0,25 liradan satınca 40 bin lira gelir elde edecek. Çiftçinin bu durumda 25 bin 600 lira net kar elde edeceği öngörüldü. Aynı şekilde, serada domates üretimi halinde de dekara 14 ton ürün alan çiftçi, bunun kilosunu 0,91 liradan satsa 12 bin 740 lira gelir elde edecek. Toplam 6 bin 580 lira olan üretim masrafları düştüğünde, fındıktan elde ettiği karın yaklaşık 24 katı, net 6 bin 160 lira kar elde edeceği hesaplandı. Yüz metrekarelik bir seranın kurulum maliyetinin 800-bin lira arasında değiştiğini belirten yetkililer, fındık işletmelerinin ortamlama büyüklüğünün 14-19 dekar olduğunu hatırlatarak, kurulacak 200-300 metrekarelik kesme çiçek serasından, 14 dekarlık fındık bahçesinden daha fazla net kar elde edebileceğini ifade ediyor. Yine 100 metrekarelik bir domates serasından, 1 dekarlık fındık bahçesinden elde ettiği karın 2 katına yakın net kar alabilecek. Bakanlık verilerine göre, 1 dekar fındıktan, 4,1 liralık satış fiyatı ile 249 lira net kar elde eden fındık üreticisi, bahçesini söküp kivi yetiştirirse net karını 3 bin 515 lira, bodur elma yetiştirirse 2 bin 25 lira, şeftali yetiştirirse 714 lira, kiraz yetiştirirse bin 428 lira, ahududu yetiştirirse bin 496 lira, Trabzon hurması yetiştirirse 624 lira, açıkta domates yetiştirirse bin 674 lira, taze fasulye yetiştirirse bin 9 liraya çıkartabilecek. ZİRAAT BANKASI'NDAN SÜBVANSİYONLU KREDİ, BAKANLIKTAN HİBE ALABİLİR Ancak bunun için çiftçilerin öncelikle seracılık dahil alternatif ürün ve üretimler konusunda bilgilendirilmesi, ayrıca yatırım için destek sağlanması gerekiyor. Üretimden sonraki en önemli sorun ise pazarlama olarak görünüyor. Bu ürünlerin değerlendirilmesi için bölgede gıda tarımsal işleme yatırımlarının geliştirilmesi veya üreticilerin yatırım yapmak üzere örgütlendirilmesi gerekiyor. Halen, Ziraat Bankası aracılığı ile kullandırılan tarımsal kredilerde, faizlere yüzde 25-60 arasında sübvansiyon uygulanıyor. Damla sulama yatırımlarında faiz sübvansiyonu yüzde 100 düzeyinde. Bankanın yüzde 17,5 olan tarımsal kredi faizi yerine, hayvan ve su ürünleri yetiştiriciliği, besicilik, organik tarım, çiçek soğanı, sertifikalı tohum üretim ve kullanımı, örtü altı tarım, tarımsal mekanizasyon, tıbbi-aromatik bitki üretiminde yüzde 7-8,75-10,10 faiz oranları ile kredi kullandırılıyor. Sübvansiyonlu kredilerde, süt hayvancılığı, arıcılık, kanatlı sektörüne yönelik biyo güvenlik konularında 1,5 milyon lira, su ürünleri yetiştiriciliği için 1 milyon lira, kontrollü örtü altı tarımı, organik tarım, iyi tarım uygulamaları, sertifikalı tohum ve fide üretimi konularında 750 bin lira, diğer üretim konularında 250 bin lira limit bulunuyor. Limitleri aşan kısmına ise cari yüzde 17,5 düzeyindeki tarımsal kredi faiz oranı uygulanıyor. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ayrıca, Kırsal Kalkınma Yatırımların Desteklenmesi Programı kapsamında, tarımsal üretim aşamasında makina-ekipman alımı için, tarımsal üretimini değerlendirilmesi için paketleme ve işleme yatırımları için yatırım tutarının yüzde 50'si kadar hibe desteği verebilecek. Fındık bahçelerini söküp asgari 5-10 dekarlık alanda sertifikalı fidan ile bahçe kuran yetiştiricilere de dekar başına 100-250 lira fidan desteği ödenebiliyor. Yetkililer, 750 metrenin üzerinde, yüksekliği 1200 metreye kadar olan yerlerde kiraz yetiştirmenin mümkün olduğunu kaydediyor. Bodur elma bahçesi kurulması halinde, çiftçinin 3. yıldan itibaren ekonomik düzeyde ürün almaya başladığı belirtiliyor. ŞARTLARI UYGUN OLAN 60-80 BİN HEKTAR ALANA ÜRETİM RUHSATI VERİLEBİLECEK Bakanlık verilerine göre, halen, Ordu, Giresun, Trabzon, Artvin, Rize, Samsun, Düzce, Zonguldak, Sakarya, Kocaeli, Kastamonu, Bartın ve Sinop'tan oluşan 13 ilde 209 bin üretici 406 bin hektar ruhsatlı alanda fındık üretiyor. Ancak, bu illerde Çiftçi Kayıt Sistemi'ne (ÇKS) 259 bin fındık üreticisi kayıtlı ve toplam üretim alana 522 bin hektar olarak görünüyor. Yani, sadece mevzuata göre fındık üretimine izin verilen 13 ilde ruhsatsız 50 bin üretici ve 116 bin hektar alan bulunuyor. Fındık Kanunu (2844 sayılı) kanun uyarınca, yüzde 6'dan düşük eğimli ve yüksekliği 750 metreden yüksek alanlarda fındık yetiştirilmesine izin verilmiyor. Ancak, üretim izni verilen 13 ilde, 60-80 bin hektar alanın, bu şartlara uygun (eğitimi yüzde 6'dan fazla, yüksekliği 750 metreden düşük) olduğu halde ruhsatlandırılmadığı tahmin ediliyor. Fındık kayıt sistemi kapsamında yeni kayıt başvuruları Eylül-Aralık döneminde alınacak. Bu başvurulara istinaden, şartları uygun olan 60-80 bin hektar alana ruhsat verilebileceği belirtiliyor. Bu alanlara da ruhsat verilirse, ruhsatlı fındık üretim alanı 480 bin hektarın üzerine çıkabilecek. Ruhsatlı 406 bin hektar, ÇKS'ye kayıtlı 522 bin hektar alana karşın, 2008 yılında, 642 bin hektar alanda 801 bin ton üretim yapıldığı tahmin ediliyor. Piyasa çevreleri ise üretimi 850 bin ton olarak ifade ediyor. Uzaktan algılama yöntemine göre yapılan hesaplamalara göre ise fındık üretim alanları 683 bin hektara kadar çıkıyor. Toplam 642 bin hektar olarak öngörülen fındık üretim alanının, 406 bin hektarı ruhsatlı, 522 bin hektarı ÇKS'ye kayıtlı iken, 100 bin hektara yakın arazinin, orman veya hazine arazisi, yüksekliği 750 metrenin üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Kanunla üretim izni verilen 13 ilde 259 bin 510 fındık işletmesi bulunuyor. İşletmelerin ortalama büyüklüğü Doğu Karadeniz bölgesinde 14, Batı Karadeniz bölgesinde 19 dekar. İşletmelerin yüzde 40'ının arazisi 20 dekardan büyük, yüzde 60'ınınki ise 20 dekardan küçük. İşletmesi 10 dekardan küçük yaklaşık 66,3 bin çiftçi bulunuyor. Fındık Stratejisi uyarınca, 406 bin hektar ruhsatlı alandaki 209 bin üreticiye, dekar başına yıllık 150 lira olmak üzere, çiftçi başına 450 lira, 3 yıl için toplam 1,8 milyar destekleme ödenecek. Ruhsatsız 176 bin hektar ruhsatsız alandaki 81 bin üreticiye, 2009-2012 yılları sonbahar ve ilkbahar ekim/dikim dönemleri dikkate alınarak; dekar başına 3 yıl için toplam 600 lira ve toplam 753 milyon lira destekleme ödemesi yapılacak. Uzmanlar, dekar başına 150 liralık söküm parasının, söküm masraflarını karşılayacak düzeyde olduğunu belirtiyor. Bakanlığın hesaplamasına göre, alternatif ürünlerin ruhsatsız 176 bin hektar alanda yetiştirilmesi halinde, ortalama 3,9 milyar liralık bitkisel üretim sağlanabilecek. Bakanlığın fındık üreticilerine önerdiği kesme çiçeğin Rusya ve BDT ülkelerine ihraç edilebileceği, sebze ve meyvelerin konserve ve meyve suyu sektöründe, mavi yemişin ise meyve suyu, dondurma, reçel, marmelat veya konserve yapılarak değerlendirilebileceği, ayrıca, kuru meyve olarak, ilaç hammaddesi olarak, süt ve yoğurt ile karıştırılarak, yaş pastalarda, meyveli ekmeklerde, kek ve çöreklerde, meyve salatalarında kullanıldığı kaydedildi. AA