Sınava giren yaklaşık 1 milyon 350 bin adaydan 302 bini iki yıllık meslek yükseko-kulları olmak üzere 635 bini bu yıl üniversiteli olacak. Üniversite sınav sonuçları açıklandı; şimdi sıra tercihlerde. Gerek kontenjanların artırılması gerekse baraj puanlarının 20 puan düşürülmesi bu kez tercihlerde daha dikkatli olunmasını gerekli kılıyor. Sistem içinde puanlar yine arz-talep dengesine göre değişecek. Ancak bu seneki ÖSS'deki sözel bölüm sorularının zorluğu Türkiye ortalamalarının düşmesine ve dolayısıyla öğrencilerin genel başarı sıralamasını da değiştirecek. Bir de buna kontenjanların artması eklenince öğrencinin daha ince düşünmesi gerekiyor. Uzmanlar bu konuda öğrenciyi uyarıyor: Tercihlerde puanı değil, kesinlikle başarı sırasını dikkate alın. Zirve Dergisi rehberlik uzmanı Hakan Baykal tercih sırasında hiçbir zaman puanın baz alınmaması gerektiğini belirterek, "Öğrenci bu yıl kontenjan artışlarını dikkate alarak başarı puan barajını öne çekmeli. Mesela bir program geçen yıl 15 bininci sıradaki bir adayı yerleştirmişse öğrenci bu program için bu yıl barajını 8 binlerde kurmalı." dedi. Fakülte veya yüksekokul tercihi yapabilmek için gerekli 185 ve 165 olan taban puanın 20 puan geriye çekilmesi ise en fazla vakıf yükseköğretim kurumları ile KKTC'deki özel üniversitelere yaradı. Barajı geçemeyen öğrencilerin çokluğu yüzünden kontenjanlarını dolduramayan bu üniversiteler şimdi öğrenci sıkıntısı çekmeyecek. FEM Dershanesi Rehberlik Uzmanı Faruk Ardıç ve Zirve Dergisi Rehberlik Uzmanı Hakan Baykal, tercih yapacak öğrencilere şu uyarılarda bulunuyor: 2009 tercihleri için esas olan bilgiler, yayımlanacak olan 2008 Tercih Kılavuzu'ndaki bilgiler. Kılavuz dikkatle incelenmeli. Tercih edilen bölüm ve üniversiteye dair özel şartlar mutlaka okunmalı. Gitmeyi düşünmediğiniz bölümleri tercih etmeyin. Kayıt yaptırmasanız bile yerleştirildiğiniz bölümlerden dolayı ertesi yıl ağırlıklı ortaöğretim başarı puanınız yarı yarıya düşecek. Tercih edeceğiniz bölümün yeni sistemde hangi puan türüne dahil olduğuna dikkat edin ve o türdeki puanınızı göz önüne alarak tercihinizi yapmalısınız. Sadece istediğiniz bölümlerden oluşan tercih listenizi yüksek puanlı olandan düşük puana doğru sıralayın. Siz daha düşük puanlı bir bölümü istiyorsanız sadece onu üste yazmanız gerekir. Bu halde istemediğiniz yüksek puanlı bir yeri sadece puanınız yettiği için yazmanızın bir anlamı yok. Tercihleri yaparken dikkat edin: Hakkâri Üniversitesi'ni kazanıp Adana'da okuyabilirsiniz Öğrenciler tercih yapmadan önce mutlaka Tercih Kılavuzu'nu okumalı. Çünkü kılavuzda yer alan en küçük bir bilgi öğrenciyi çok derinden etkileyebiliyor. Mesela bu yıl Hakkâri Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nde açılan bazı bölümler öğrencilerini yer sıkıntısı ve öğretim elemanı yokluğundan dolayı 2 yıl Adana Çukurova Üniversitesi'nde okutacak. Hakkâri Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İbrahim Belenli, mühendislik fakültesinde de benzer bir durumun olacağını; ancak bu yıl yetişmediğini söyledi. Prof. Dr. İbrahim Belenli, "Mühendislik fakültesi öğrencilerini 2 yıl İstanbul Teknik Üniversitesi'nde misafir öğrenci olarak okutmak istedik; ancak takvim yetişmedi. Seneye düşünüyoruz. Ancak eğitim fakültemize bu yıl öğrenci alacağız ve bu öğrenciler 2 yıl Çukurova Üniversitesi'nde eğitim görecek." dedi. Yine kılavuzda yer alan özel şartlar bölümünde ambulans ve acil bakım teknikerliği için tam teşekküllü resmi bir hastaneden sürücü belgesi almaya engel olmayan bir beden yapısı ve ruh sağlığına sahip olduklarını belgeleyen rapor almaları; kurtarma, taşıma işlerinde yeterli vücut yapısı ve gücüne sahip olmaları; öğretim programı gereği ikinci sınıfta araç kullanmalarının zorunlu olması nedeniyle kayıt tarihinde 17 yaşını tamamlamış olmaları gibi şartlar aranıyor. Bazen de aynı bölüm olmasına rağmen üniversiteler arasında farklı uygulama olabiliyor. Mesela Almanca öğretmenliği bölümüne yerleştirme için Anadolu Üniversitesi, yabancı dilden İngilizce, Fransızca dahil ayrım yapmadan hangi sınava girmiş olursa olsun kabul ederken Hacettepe Üniversitesi sadece Almancadan sınava girmeyi kabul edebiliyor. Zirve Dergisi Rehberlik Uzmanı Hakan Baykal kılavuzlardaki özel koşullar bölümünün çok önemli olduğunu belirterek, "ÖSYM tarafından hazırlanan Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu'nda, programların özel koşulları bulunmaktadır. Bu bölge yeterince incelenmeden yapılan tercihler sonrasında birçok öğrenci yerleştirildiği halde kayıt yaptıramamaktadır." diyor. Bunlara dikkat edin * Tercih listesinin tümünü doldurmak zorunda değilsiniz. * Tercih ettiğiniz yükseköğretim programlarını sıralarken aldığınız ÖSS puanından ziyade, başarı sırası daha gerçekçi sonuç verecektir. * Her yıl olduğu gibi bu yıl da tercih hakkı 24'tür. Tercihlerin tamamının doldurulması kişiye avantajlı olunmasıyla bir ilgisi yok. Bu tamamen öğrencinin isteğine bağlı bir durumdur. * Tercihlerinizi yaparken önce dört yıllık programlar, sonra da AÖF programları yazılacak diye bir kural yok. * Puanınıza ve isteklerinize göre bu programları karışık olarak da tercih listenizde sıralayabilirsiniz. * Ailenize ve çevrenize danışın. Ancak son karar sizin olsun. * Mutlaka bir uzmandan yardım alın. Değişen sistem nedeniyle bu yıl tercih hatalarının fazla olması bekleniyor. Fakat uzmanın tercihlerinizi sizin için yapmasını beklemeyin. * Seçtiğiniz üniversitenin vakıf veya devlet üniversitesi olmasına, burs durumuna dikkat edin. Yeni açılan bölümlere önem verin ve iyi inceleyin. * Tercih listenizi teslim etmeden bir fotokopisini alın. Öğrencilerin en çok yaptığı hata: Ölü tercih Tercih aşamasında öğrenciler pek çok hata yapıyor. Bunlardan en önemlisi ise ölü tercih. Aynı puan türünden alt sıralara yazdığınız bir programın puanı, üst sıralara yazdığınız programın puanından fazla olması durumuna ölü tercih deniyor. Tercih edilecek programlar 24'ten fazla ise hatalı sıralanan bu durumların gözden geçirilmesi gerekir. Bu durumda tercihlerde istek ile programın geçen seneki puanları arasında paralellik göstermesine dikkat edilmeli. Bir yükseköğretim programı seçecek adaylar için ailelerin tercihlere müdahaleci olması, onlar için en iyisini kendilerinin bildiğini düşünmesi, baskıcı olması, çocuğuyla yeteri kadar iletişim kurmadığından onu iyi tanımama ve bunun farkında olmaması gibi durumlar tercihleri olumsuz yönde etkiliyor. Bazen de öğrencinin beklentisi ve yaşamsal öncelikleri, ailenin beklenti ve öncelik sırasıyla uyuşmuyor. Öğrenci "Benim meslek ve iş yaşamından beklentim statü ve liderliktir." derken, aile "Meslek ve iş yaşamından beklenti maddi doyum olmalıdır." diyebilmekte. Problem en fazla genç ve aile arasındaki bu algılama ve yorum farkında ortaya çıkıyor. En sık hangi yanlışlar yapılıyor? 1. Ölü tercih (Aynı puan türünden alt sıralara yazdığınız bir programın puanı, üst sıralara yazdığınız programın puanından fazla olması) 2. Kişinin seçmek istediği üniversite hakkında detaylı bilgi sahibi olmaması, 3. Öğrencinin kendi yetenek ve isteklerini bilmeden mesleki tercih yapması, 4. Seçilen yükseköğretim programının özel şartlarının gözden geçirilmemesi, (ÖSYM tarafından hazırlanan Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu'nda, programların özel şartları bulunmaktadır. Bu bölge yeterince incelenmeden yapılan tercihler sonrasında birçok öğrenci yerleştirildiği halde kayıt yaptıramamakta.) 5. "Puanım kaybolmasın" anla-yışı ile öğrencinin girmek istediği değil, puanının yettiği daha yüksek puanla öğrenci alan bir programı tercih etmesi, 6. Öğrencinin, programların puan türleri ile liseden mezun oldukları alanları dikkate almaksızın tercih yapması. (Lisede sözel alanından mezun olan bir öğrencinin, EA -2 puanı ile hukuk fakültesini tercih etmesi gibi.). Adaylar için örnek tercih listesi Üniversite adayları dikkat! Tercih yaparken dikkat etmeniz gereken püf noktalar... İşte örnek tercih listesi... ODTÜ, İTÜ, Boğaziçi, Bilkent olsun da hangi bölümü olursa olsun" mantığında olduğunu kaydeden FEM Dershaneleri'nden Rehberlik Uzmanı Faruk Ardıç, "Oysa bu üniversitelerin sıradan bir bölümünde okumak yerine bir başka üniversitenin en çok istediğiniz bölümünde okuyabilirsiniz" ifadesini kullandı. Ardıç, tercih yaparken öğrencilerin Anadolu'daki üniversiteleri de göz önünde bulundurmalarını tavsiye etti. TERCİH YAPARKEN BU HATALARA DÜŞMEYİN Öğrencilerin tercih yapmadan önce istedikleri üniversite hakkında ön araştırma yapmalarını tavsiye eden Ardıç, tercihlerde en sıklıkla düşülen hataları şu şekilde sıraladı: "Öğrencilerin seçecekleri üniversite hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olmaması, Öğrencinin kendi yetenek ve isteklerini bilmeden mesleki tercih yapması, Seçilen yükseköğretim programının özel koşullarının gözden geçirilmemesi. ( ÖSYM tarafından hazırlanan Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu'nda, programların özel koşulları bulunuyor. Bu bölge yeterince incelenmeden yapılan tercihler sonrasında birçok öğrenci yerleştirildiği halde kayıt yaptıramamaktadır.) 'PUANIM KAYBOLMASIN' ENDİŞESİ "Puanım kaybolmasın " anlayışı ile öğrencinin girmek istediği değil, puanının yettiği daha yüksek puanla öğrenci alan bir programı tercih etmesi, Öğrencinin, programların puan türleri ile liseden mezun oldukları alanları dikkate almaksızın tercih yapması (Lisede sözel alanından mezun olan bir öğrenci, EA -2 puanı ile Hukuk fakültesini tercih etmesi gibi.) Bu tür ayrımların detaylı biçimde bilinmemesi tercih hatalarına yol açmaktadır. ÖRNEK TERCİH LİSTESİ VE YORUMU YÜZDELİK DİLİME GÖRE TERCİH 2009 ÖSS'nin Türkiye soru çözüm ortalamaları ve standart sapmaları değiştiğinden geçen yılın taban puanı ve başarı sıralamalarında düşme veya yükselme olabilir. Aday, ideal olarak sağlık bilimlerinden tıp, diş hekimliği ve eczacılık bölümlerini tercihi yapmıştır. Adayın Y-ÖSS SAY-2 puanı 350.451 ve başarı sıralaması da 7 bin 700 olduğu için, başarı sıralaması 419 olan tercihlerden başlamıştır. İlk tercihler için çok ideal olması, puanın yüksek, başarı sıralamalarının ilk sıralarda olması ilk birkaç tercih için problem oluşturmaz. Tercihlerin 'tutarlı' olabilmesi için tercih sıralamalarını küçükten büyüğe doğru yapmak önemlidir. 9. TERCİHE DİKKAT! Tercihteki sıralamalar arasında 500-1000 kişilik farklılıkları, sorun oluşturmaz. Çünkü önemli olan istek sırasıdır. Nitekim adayın ölü tercih yapmaması için 10. tercihinin istek sırasına göre daha aşağılarda olması gerekir. Eğer aday mutlaka 11. tercihine listede yer vermek istiyorsa 9. sırada olan tercihiyle yer değiştirmesi gerekmektedir. Aday tercihlerini 419- 23.800 arasında gerçekleştirmiştir. Aday, tercih listesinde 17. bölüme yer vermiş. İsteseydi tercih listesine 7 bölüm daha ekleyerek 24 tercih yapabilirdi. Son olarak aday yerleştiği taktirde 17 tercih olan özel Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde okuyacağını ifade etmektedir. PUAN MI YOKSA İSTEK SIRASI MI ÖNEMLİ? Bu sorunun cevabı, kesinlikle istek sırasıdır. Daha az istediğiniz bir fakülteyi, sadece puanı yüksek diye çok daha fazla istediğiniz bir fakültenin üzerine kesinlikle yazmayın. Özellikle yüksek puanlılar için en büyük tehlike, istedikleri alanlardan çok popüler alanlara yönelmeleridir. İSTEDİĞİNİZ BÖLÜMÜ YAZARKEN İKİ KEZ DÜŞÜNÜN Örneğin öğrenci mimarlığı çok istiyor. Ama puanı endüstri mühendisliğine de yetiyor. Çevrenin de baskısıyla öğrenci ilk tercihine çok istediği mimarlığı değil, endüstri Mühendisliğini yazıyor. Sonuçta endüstri mühendisliğini kazanıyor ama daha birinci sınıfın sonuna gelmeden çok büyük bir hata yaptığını anlıyor. Bazıları ise alışırım diye işi mezun olmaya kadar götürüyor ve ömür boyu süren bir mutsuzluğun girdabına kapılıyor. Siz siz olun çok istemediğiniz bir alanda öğrenim görmeye zorlamayın kendinizi. LİSTE DOLMAK ZORUNDA MI? Tercih listesinin tümünü doldurmak zorunda değilsiniz. Her yıl olduğu gibi bu yıl da tercih hakkı 24'tür. Tercihlerin tamamının doldurulması kişiye avantajlı olunmasıyla bir ilgisi yok. Bu tamamen öğrencinin isteğine bağlı bir durumdur. ÖSYM, yerleştirmede adayların tercihlerinin sıralamasını değil, her adayın bireysel başarısını göz önüne alır. BANKACILIK VE FİNANSIN ALTIN ÇAĞI Okan Üniversitesi Rektörü Sadık Kırbaş, popüler mesleklere bir eğilim olduğunu fakat çok dikkatli hareket etmek gerektiğini söyledi. Herkesin bu meslekleri seçtiği için yığılmalar olduğunu vurgulayan Kırbaş, "Bugünün en popüler meslekleri uluslararası lojistik, uluslararası ticaret ve bankacılık" dedi. Bankacılık sektörünün 2001'de bir kriz geçirdiğini ve bunun sonucunda yapılan reformlarla çok güçlendirildiğini ifade eden Kırbaş şöyle devam etti: "Bankacılık bu krizde en az hasar alan sektör. Bu sebeple yeni şubeler açıp eleman alıyorlar. Özellikle finans kesimi güçlü görünüyor. Bu sektörler altın çağını yaşıyor denebilir. Burada önemli olan piyasanın aradığı çalışan tipini karşılayabilmek. Örneğin piyasada çok sayıda inşaat mühendisi var ve bunların da önemli bir bölümü işsiz. İnşaatta Avrasya ve Ortadoğu'da geniş iş imkanları bulunuyor. Bu sebeple sadece İngilizce bilmek artık yeterli değil. Çince ve hatta Rusça da öğrenmek gerekiyor. Artık aranan tip bu. Bunları bilip de inşaat mühendisliği seçilirse sorun olmaz. Bunu görüp biz de Çin ve Rusça eğitim vermeye başladık." Okan Üniversitesi'nde gastronomi, psikoloji ve hukuk bölümlerinde inanılmaz bir talep artışı olduğunu belirten Kırbaş, "Piyasada avukat çok fazla var fakat hakim sıkıntısı çekiliyor. Avukatlıkta ise büyük şirketler, rekabet hukukunu bilen, borsayı yakından takip eden kişileri hukuk danışmanı olarak arıyor. Bu niteliklere sahip olanlar önemli şirketlerde çalışırken normal bir avukat zorla geçimini sağlıyor" şeklinde konuştu. Hangi meslek seçilirse seçilsin o alanda aranan kriterlerin iyi bilinmesi gerektiğine işaret eden Kırbaş, "En fazla işsizin olduğu sektörlerde bile eleman arandığı unutulmamalı. Yoksa dünya talebini karşılayacak kadar maden mühendisi yetiştiriyoruz" dedi. BİR ÜNİVERSİTEDE ISRAR ETMEK YANLIŞ Fen Bilimleri Merkezi'nin sahibi Nazmi Arıkan üniversite tercihinde dikkatli hareket edilmesi konusunda öğrencileri uyardı. Gençlerin yapabileceği, mutlu olabileceği mesleklere yönelmesi gerektiğine işaret eden Arıkan, "İlle de bir üniversitede ısrar etmek anlamsız. Artık Sabancı Üniversitesi Boğaziçi'nden, İTÜ ODTÜ'den geri değil" dedi. Kendi okuduğu alanda çalışan öğrenci sayısının yüzde 25'i geçmediğini söyleyen Arıkan, şöyle devam etti: "Son derece doğru bir uygulamayla yatay geçiş kolaylaştırıldı. Bu sayede Boğaziçi Üniversitesi fizik bölümünde okuyan bir öğrenci notlarını yüksek tutup aynı üniversitede bilgisayar mühendisliğine kolayca geçebiliyor. Burada önemli olan geçilecek alandaki temel bilgileri doğru almak." KiTAPÇIK BUGUN YAYINLANIYOR ÖSS tercih kılavuzunun bugün ÖSYM'nin sitesinde yayınlanacağını ve başvuru merkezlerinden de kitapçığın temin edilebileceğini belirten Rehberlik Uzmanı Faruk Ardıç, öğrencilerin tercih yapmadan önce kitapçığı incelemesini tavsiye etti. ZAMAN - BUGÜN