Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde 6 ilköğretim öğrencisinin bilim alanında gerçekleştirdiği proje, imkan verilmesi halinde bölgedeki çocukların ne kadar başarılı olabileceğinin bir göstergesi oldu. Kulp Barış İlköğretim Okulu’nda okuyan 6 ilköğretim öğrencisinin icadını yaptıkları ‘Uyanık Sismo’ adlı deprem uyarı ve önlem alma projesi, TÜBİTAK Bilim Kurulu tarafından yapılan ‘Bu Benim Eserim’ yarışmasında büyük ödüle layık görüldü. Uygulandığında işitme ve görme engellilerin de faydalanabileceği proje, deprem anında şehrin elektrik, su ve doğalgaz şebekelerini devre dışı bırakıyor. Böylece deprem sırasında olabilecek yangın, sel ve elektrik çarpmalarının önüne geçiliyor. Diyarbakır’ın 17 bin nüfuslu bu merkeze en uzak ilçesinde yaşları 14-15 olan bu genç beyinlerin ne tür zorluklarla karşılaştıklarını ise bir öğrencinin şu sözleri özetliyor: “Parasızlıktan alarm için kullanılacak zilleri alamadığımız için kapı zilini kullandık.” Mucit öğrenciler, “Bize imkan verilse projeyi hayata geçirebiliriz.” derken, Okul Müdürü Şemsettin Pehlivanoğlu, değişimin kafada başladığını vurgulayarak, vizyon oluşturmanın önemine dikkat çekiyor. Diyarbakır Milli Eğitim Müdürlüğü Şube Müdürü ve İl Projeler Koordinatörü Hamdi Atayeter ise bölgenin eğitim kalitesini yükseltmek ve geleceğin bilim adamlarını yetiştirmek için çalıştıklarını ifade ediyor. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Türkiye’deki bütün ilköğretim okullarına matematik ve fen bilimleri branşlarında 31 Ekim-23 Aralık 2005 tarihleri arasında ‘Bu Benim Eserim’ adlı proje yarışması düzenleyeceğini duyurdu. TÜBİTAK’ın da desteklediği yarışmada, Türkiye 10 bölgeye ayrıldı. Her bölgede TÜBİTAK adına bir üniversite koordinatörlük yaptı. Yarışma için 10 bölgeden 3 bin 554’ü fen bilimleri bin 562’si matematik olmak üzere toplam 5 bin 116 proje üretildi. Diyarbakır’da 10 ilköğretim okulu yarışmaya katıldı. İl genelindeki yarışmada fen bilimleri dalında Kulp Barış İlköğretim Okulu’nun ‘Uyanık Sismo’, matematik dalında Şehit Başkomiser Yılmaz Allahverdi İlköğretim Okulu’nun ‘Sihirli Üçgen’ adlı projeleri bölge elemelerine katılmaya hak kazandı. Koordinatörlüğünü Fırat Üniversitesi’nin yaptığı Elazığ’daki bölge elemelerinde Diyarbakır’ın iki çalışması, 60 proje içerisinden ilk 6’ya kalarak 25-27 Nisan’da Ankara’da gerçekleştirilen ‘Bu Benim Eserim’ proje yarışmasına katılmayı başardı. TÜBİTAK Bilim Kurulu’nun incelediği 20’si matematik, 30’u fen bilimleri olmak üzere 50 proje ödül almaya hak kazandı. Barış İlköğretim Okulu öğrencileri Doğan Zengin, Hasan Aktaş, Ece Eren, Şiriban Çınar, Veysi Baran ve Arif Bulut’un yaptığı ‘Uyanık Sismo’ adlı deprem uyarı ve önlem alma projesi ise büyük ödüle layık görüldü. Uyanık Sismo projesi, başta Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik olmak üzere bilim adamları ve katılımcıların ilgisini çekti. Yıllarca terör ve yoksullukla anılan Diyarbakır’ın 17 bin nüfuslu en uzak ilçesi Kulp’ta hazırladıkları projeyle TÜBİTAK’ın büyük ödülüne uzanan 6 öğrenciden biri 14 yaşındaki Ece Eren. 5 yaşında anne-babasını kaybeden ve ninesi tarafından büyütülen Ece, Uyanık Sismo projesinin çıkış hikayesini şöyle anlatıyor: “Hem insanlığın hem de yaşadığımız çevrenin faydalanabileceği bir proje üretmek istedik. Aklımıza deprem geldi. Depremi yaşayan kişilerle yaptığımız görüşmede deprem öncesinde düşük düzeyde sarsıntıların olduğunu öğrendik. Bu ilk sarsıntılardan yola çıkarak büyük sarsıntılar olmadan önce insanları önlem alabilecek, uyaracak bir sistem geliştirebileceğimizi düşündük. Ürettiğimiz proje depremlerdeki ilk sarsıntıda insanları uyaracak. Büyük sarsıntıda ise şehir şebekelerinin elektrik, su ve doğalgaz sistemlerini devre dışı bırakacak. Böylece yangınların çıkmasının ve elektrik çarpmalarının önüne geçilebilecektir.” Bir diğer mucit öğrenci 15 yaşındaki Doğan Zengin ise proje yapım aşamasında karşılaştıkları zorlukları, “Parasızlıktan alarm için kullanılacak zilleri bile alamadık. Ev zilini alarm yerine kullandık.” sözleriyle dile getiriyor. Kendilerine imkan verilmesi halinde daha büyük projelere imza atabileceklerini belirten mucit öğrenciler, projelerini Kulp’ta hayata geçirebileceklerini de kaydediyorlar. Barış İlköğretim Okulu Müdürü Şemsettin Pehlivanoğlu, öğrencilerinin ürettiği projenin ‘bütün olumsuzluklara rağmen imkan verildiğinde nelerin başarılacağının göstergesi’ bakımından büyük önem taşıdığını vurguladı. İl Projeler Koordinatörü Hamdi Atayeter ise Diyarbakır’ı terör ve yoksullukla değil, başarılarla gündeme taşımak istediklerini söyledi. Deprem anında elektriği kesiyor Kulplu mucit öğrencilerin buluşu Uyanık Sismo, deprem anında şehrin elektrik, su ve doğalgaz sistemini devre dışı bırakıyor. Böylece deprem sırasında olabilecek yangın, sel ve elektrik çarpmalarının önüne geçilebilecek. Proje çerçevesinde hazırlanan düzenekte bir cam kap içerisinde iletken sıvı (tuzlu su) var. Bu sıvının üzerine belirli yüksekliklerde üç iletken tel yerleştirildi. Ayrıca cihazı denge konumuna getirebilmek için yaylı bir düzenek oluşturuldu. Düzenek şehir elektrik şebekesine bağlanıyor. Zeminde meydana gelen sarsıntının düzeyine bağlı olarak suda meydana gelecek olan dalgalanmaların ve yükselmelerin birinci tele teması ile sarı lamba ve zil, ikinci tele teması ile kırmızı lamba ve alarm, üçüncü tele teması ile şehir şebeke elektriğini kesiyor. Lambalar, ziller ve alarm uyarı niteliğinde, şebeke elektriğinin kesilmesi ise yangın ve elektrik çarpmaları için önlem niteliğinde. Cihazın çalıştığı ise sürekli yanan lambalardan anlaşılıyor. Bu arada yarışmada Şehit Başkomiser Yılmaz Allahverdi İlköğretim Okulu öğrencilerinin hazırladığı ‘Sinirli Üçgen’ projesi mansiyon ödülü aldı. ‘İmkanımız yoktu bu kadar yapabildik’ Kulplu mucit öğrenciler deprem anında şehrin elektrik, su ve doğalgaz sistemini devre dışı bırakan sistemi uygulamak için destek bekliyor. Genç öğrenciler, maddi imkanları olmadığı için bazı aletleri eski ev eşyaları ile ancak oluşturduklarını söylüyor. Zaman