Dünyayı Çin çarptı

Küresel piyasalar, Çin'den gelen verilerin etkisiyle adeta 'Kara Pazartesi' yaşadı. Çin borsası yüzde 8,46 değer kaybederken Avrupa ve ABD borsaları gün içinde büyük kayıplar yaşandı. İçeride ise euro ve altın rekor kırdı. Euro ilk kez 3,4788 liraya çıktı.

Dünyayı Çin çarptı

Dün­ya pi­ya­sa­la­rı haf­ta­ya ha­re­ket­li baş­la­dı. Dün­ya­nın en bü­yük ikin­ci eko­no­mi­si Çin'den ge­len ve­ri­ler bü­yü­me­ye yö­ne­lik en­di­şe oluş­tur­du. Bu ve­ri­nin et­ki­siy­le Shang­ha­i bor­sa­sı yüz­de 8.5 ka­yıp­la beş bu­çuk ayın en dü­şük se­vi­ye­si­ne ge­ri­le­di. Böy­le­ce 2007'den bu ya­na en bü­yük gün­lük dü­şüş­le­re im­za at­tı.

As­ya bor­sa­la­rın­da­ki sert dü­şüş, Av­ru­pa'yı da et­ki­le­di. Al­man­ya'nın DAX en­dek­si yüz­de 6’nın üze­rin­de ge­ri­le­ye­rek ocak­tan bu ya­na ilk kez 10 bin pua­nın al­tı­na ge­ri­le­di. Geç­ti­ği­miz haf­ta TL kar­şı­sın­da 3 li­ra­yı gö­ren do­lar haf­ta­ya yük­se­liş­le baş­la­dı. An­cak esas ha­re­ket­li­lik eu­ro­da ya­şan­dı. Eu­ro/TL kar­şı­sın­da ilk kez 3,4788 se­vi­ye­si­ni gör­dü. Sa­tış dal­ga­sı Bor­sa İs­tan­bul'u da et­ki­le­di.

Eu­ro zir­ve yap­tı

Tür­ki­ye pi­ya­sa­la­rı iç ve dış gü­ven­lik en­di­şe­le­ri­nin art­tı­ğı, si­ya­si be­lir­siz­li­ğin ha­kim ol­du­ğu bir or­tam­da ABD'nin 10 yıl ara­nın ar­dın­dan fa­iz ar­tış­la­rı­na ha­zır­lan­dı­ğı ve Çin ön­cü­lü­ğün­de ya­şa­na­bi­le­cek bir kü­re­sel eko­no­mik ya­vaş­la­ma en­di­şe­si­ni de­rin­den his­set­ti. Do­la­rın son 6 ay­da peş pe­şe re­kor­lar kı­ra­rak 3 li­ra­nın üze­ri­ne çık­ma­sın­dan son­ra eu­ro ve al­tın­da ye­ni re­kor­la­ra im­za at­tı.  Eu­ro 3,4788 li­ra ile tüm za­man­la­rın en yük­sek se­vi­ye­si­ni gör­dü. Al­tı­nın gra­mı ise 111.29 li­ra ile zir­ve yap­tı. Eu­ro gün so­nun­da 3,3965 li­ra­dan ka­pan­dı. Bir ara 2,9866 li­ra­ya ka­dar çı­kar do­lar ise gün so­nun­da 2,9345 TL'ye in­di. Çin'de ge­çen haf­ta açık­la­nan ve­ri­le­re gö­re fab­ri­ka ak­ti­vi­te­le­ri ağus­tos ayın­da son 6.5 yı­lın en hız­lı da­ral­ma­sı­nı gös­te­re­rek dün­ya­nın en bü­yük ikin­ci eko­no­mi­si­nin sert bir ya­vaş­la­ma içe­ri­sin­de ola­bi­le­ce­ği en­di­şe­le­ri­ni ar­tır­mış­tı.

17 ayın dü­şü­ğün­de

Ana­list­ler kü­re­sel pi­ya­sa­lar­da As­ya bor­sa­la­rı ön­cü­lü­ğün­de ya­şa­nan sert sa­tış bas­kı­la­rı­nın gü­ven­li li­man ara­yış­la­rı­nı te­tik­le­di­ği­ni Tür­ki­ye gi­bi ge­liş­mek­te olan pi­ya­sa­lar­da sa­tış­la­rı da be­ra­be­rin­de ge­tir­di­ği­ni be­lirt­ti­ler.  Ya­şa­nan sa­tış dal­ga­sın­dan Bor­sa İs­tan­bul da et­ki­len­di. En­deks­te ka­yıp yüz­de 5'e yak­laş­tı. 70 bin 302 pua­na inen Bor­sa İs­tan­bu­l’­da bu se­vi­ye­yi en son Ni­san 2014'te gö­rül­müş­tü. Bor­sa gün so­nun­da yüz­de 3,33 ka­yıp­la 71 bin 342 pu­an­dan ka­pan­dı.

Pa­ri­te­ uç­tu

Eu­ro ya­tı­rım­cı­la­rın risk­li var­lık­lar­dan çı­ka­rak gü­ven­li li­man­la­ra doğ­ru ye­ni­den yö­nel­me­siy­le 6.5 ayın zir­ve­si­ni gör­dü. Eu­ro do­lar kar­şı­sın­da şu­bat ayın­dan bu ya­na en yük­sek se­vi­ye­ye olan 1.1710 do­la­ra ka­dar çık­tı. Pa­ri­te da­ha son­ra 1,1590'a ge­ri­le­di.

Petrol 6,5 yılın dibine geriledi

Brent pet­ro­lün va­ril fi­ya­tı, pet­rol ar­zın­da­ki ar­tı­şın ya­nı sı­ra dün­ya­nın en bü­yük ikin­ci eko­no­mi­si olan Çin'in bü­yü­me­si­ne iliş­kin en­di­şe­le­rin yük­sel­me­siy­le 6,5 yı­lın en dü­şük se­vi­ye­si­ni gör­dü. Son 2 ay­dır dü­şüş eği­li­mi­ni sür­dü­ren Brent pet­ro­lün va­ril fi­ya­tı, Mart 2009'dan bu ya­na en dü­şük se­vi­ye­si olan 42,54 do­la­ra ka­dar ge­ri­le­di.

Altında tarihi rekor

Fe­d’­in ey­lül­de fa­iz ar­tı­rı­mı­na baş­la­ma ih­ti­ma­li­nin za­yıf­la­ma­sı, kü­re­sel eko­no­mi­de­ki ya­vaş­la­ma en­di­şe­le­ri­nin "gü­ven­li li­man" ta­le­bi­ni ar­tır­ma­sı ve TL'de­ki de­ğer kay­bı­nın et­ki­siy­le al­tı­nın gram fi­ya­tı 111,29 li­ra ile ta­ri­hi­nin en yük­sek se­vi­ye­si­ne ulaş­tı.

Al­tı­nın gram fi­ya­tı en son 2011 yı­lı­nın ey­lül ayın­da 110 li­ra­nın he­men üze­ri­ni gör­müş­tü. Al­tı­nın gram fi­ya­tı gün so­nun­da ise 109,43 li­ra­dan ka­pan­dı.

Avrupa borsaları eridi

As­ya bor­sa­la­rın­da­ki sert dü­şüş, Av­ru­pa'yı da et­ki­si al­tı­na al­dı. Al­man­ya, İn­gil­te­re, Fran­sa, İs­pan­ya ve Rus­ya bor­sa­la­rı Çin kor­ku­su­nun et­ki­siy­le gün için­de yüz­de 8’le­re va­ran ka­yıp­lar ya­şa­dı.

Al­man bor­sa­sı ocak­tan bu ya­na ilk kez 10 bin pu­an se­vi­ye­si­nin al­tı­na in­di. ABD bor­sa­la­rın­da bir ara ka­yıp­lar yüz­de 5’le­ri geç­ti. Bor­sa­la­rın gün so­nun­da ha­fif to­par­lan­dı­ğı gö­rül­dü.

Euroya doping oldu

Alan Men­kul De­ğer­ler Ge­nel Mü­dür Yar­dım­cı­sı Ye­liz Ka­ra­bu­lut, Çin ta­ra­fın­dan atı­lan her adı­mın dün­ya pi­ya­sa­la­rın­da pa­nik ha­va­sı­nı ar­tır­dı­ğı­nı ifa­de et­ti. Eu­ro­nun Çin kay­nak­lı ha­ber­ler­le yük­se­li­şe geç­ti­ği­ni söy­le­yen Ka­ra­bu­lut, “Eu­ro kay­nak­lı bir ha­re­ket ya­şa­nı­yor. Çin en­di­şe­le­ri eu­ro­yu yu­ka­rı ta­şı­ya­cak­tı­r” de­di.

Şirketlerin ödeme zorluğu artacak

Artan siyasi belirsizlik kurda ani hareket oluşturunca alacak tahsilatları zorlaştırdı. Coface Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Belkıs Alpergun kendilerine vade erteleme talepleri geldiğini söyledi.

Ti­ca­ri ala­cak si­gor­ta­sın­da ön­de ge­len Fran­sız Co­fa­ce şir­ke­ti­nin Tür­ki­ye Yö­ne­tim Ku­ru­lu Baş­ka­nı Bel­kıs Al­per­gun, ar­tan si­ya­si be­lir­siz­lik­le kur­da ani or­ta­ya çı­kan dal­ga­lan­ma­la­rın şir­ket­le­rin ala­cak tah­si­lat­la­rı­nı zor­laş­tır­dı­ğı­nı be­lirt­ti. Al­per­gun, ha­sar prim ora­nı­nın ala­cak si­gor­ta­la­rı için yük­sek ka­bul edi­len sı­nır­la­rı aş­tı­ğı­nı söy­le­di. Al­per­gun, özel­lik­le ey­lül ayın­dan son­ra öde­me prob­lem­le­rin­de da­ha faz­la ar­tış bek­le­di­ği­ni be­lirt­ti.

Or­tam 2013'te­ki gi­bi

Al­per­gun, için­de bu­lun­du­ğu­muz dö­nem­de ala­cak tah­si­la­tın­da ar­tan so­run­la­rın kur ha­re­ke­ti açı­sın­dan 17-25 Ara­lık 2013'te ya­şa­nan si­ya­si ge­ri­lim dö­ne­mi­ne ben­ze­di­ği­ni be­lir­te­rek, ani kur ha­re­ket­le­ri­nin ol­du­ğu dö­nem­ler­de vo­la­ti­li­te art­tı­ğı için ala­cak tah­si­lat­la­rın­da so­run ya­şan­dı­ğı­nı söy­le­di. Al­per­gun, "Şim­di bu tren­di iz­le­yip bak­tı­ğı­mız­da 2015 yı­lın­da­ki 7 ay­lık dö­nem­de ha­sar top­la­mı yüz­de­sel ola­rak 2014'ün ta­ma­mı­na gö­re yüz­de 10'lar se­vi­ye­sin­de da­ha dü­şük ol­ma­sı­na rağ­men bek­len­ti­miz öden­me­yen ala­cak­la­ra bağ­lı or­ta­ya çı­ka­cak si­gor­ta ha­sa­rı­nın ey­lül-ekim ay­la­rın­da yük­se­le­ce­ği" de­di.

Er­te­le­me bil­di­rim­le­ri art­tı

Ala­cak tah­si­lat­la­rı ile il­gi­li çok cid­di sa­yı­da va­de er­te­le­me bil­di­ri­mi gel­di­ği­ni söy­le­yen Al­per­gun, söz­le­ri­ni şöy­le sür­dür­dü: "Yur­ti­çi ti­ca­re­tin iv­me­si­nin çok iyi git­me­di­ği ke­sin. Evet va­de­yi er­te­li­yor­lar ama bu er­te­le­dik­le­ri va­de­de öde­me ya­pa­bi­le­cek­ler mi şir­ket­ler? Açık­ça­sı biz öden­me­me so­ru­nu­nun ya­şa­na­ca­ğı­nı dü­şü­nü­yo­ruz."

Limit indirimine gittik

Al­per­gun, Co­fa­ce Tür­ki­ye ola­rak ala­cak si­gor­ta­sın­da üst­len­dik­le­ri ris­kin bir dö­nem 7 mil­yar eu­ro­nun üze­ri­ne çık­tı­ğı­nı an­cak mev­cut du­rum­da is­ter is­te­mez li­mit in­di­ri­mi­ne git­tik­le­ri için mev­cut risk­le­rin 6 mil­yar eu­ro se­vi­ye­sin­de ol­du­ğu­nu kay­det­ti.

BUGÜN
<< Önceki Haber Dünyayı Çin çarptı Sonraki Haber >>

Haber Etiketleri:  
ÖNE ÇIKAN HABERLER