İskoçya'nın, Birleşik Krallık'tan ayrılarak bağımsız olmasına dönük referandum bugün yapılıyor. Avrupa'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra yeniden şekillenen sınırları ve kurulan dünya düzenin bir biçimde bozulacağı endişesi tarım, ekonomi, uluslararası örgütler ve istihbarat konularına değin önem taşıyor.

2013 yılında Avrupa Birliği üyesi bir ülke olarak, İskoçyalı çiftçiler 583 milyon sterlin Avrupa birliğinin Ortak Tarım Politikası (CAP) kapsamında bir teşvik almışlardı. Bu ödemeler İngiltere tarafından karşılanıyor ve İskoçya da dahil hangi ülkeye ne kadar ödeneceğine İngiltere karar veriyor. Muhtemel bir bağımsızlık kararı sonrasında bu ödemelerin akibeti merak konusu. 

İngiltere bazı genel kabul gören Avrupa Birliği politikalarını uygulamıyor. Örneğin, Şengen vizesi bu konulardan biri. İskoçya, bağımsızlığını ilan ettiğinde bu konunun ne olacağı belirsiz bir vaziyette.

İskoç hükümeti çocukların korunması hakkında geleceğe ilişkin bir 700 milyon sterlin değerinde taahhütte bulunmuştu. Eğer referandumdan evet yanıtı çıkarsa, bu taahhüdün nasıl yapılandırılacağı belirsiz.

İskoç kökenli İngiliz vatandaşları, bağımsızlık ilan olunduktan sonra otomatik olarak İskoçya’da yaşayıp yaşamadıklarına bakılmaksızın İskoçya vatandaşı olacak. İskoçya topraklarında oturan İngiliz vatandaşlarının, İskoç vatandaşlığındakiler gibi mi değerlendirileceği yoksa ülkedeki diğer yabancılar gibi mi değerlendirileceği tartışmalı olan konulardan bir tanesi.

İskoçya Ulusal Meclisi’ne göre 2002 ile 2012 arasında İskoçya’da savunma harcamaları 7.4 milyar sterlinin altında  olmak durumunda. İskoçya bağımsızlığını ilan ederse bu bütçe dengesizliğini kendisi düzenleyebilecek. Ne kadar savunma harcaması yapacağına ülkenin kendi hükümeti karar verecek. Bağımsız İskoçya 2013’te SNP’nin öngörülerine göre bağımsız bir ülke olsaydı savunma bütçesi 2.5 milyar olacaktı.

İskoçya’daki bir limanda muhafaza edilen Trident nükleer denizaltı (ki İngiltere nükleer füze taşıyan dört adet Trident denizaltıya sahip) bölgeden ayrılacak. SNP nükleer silahların, İskoç bölgesinde kalmasına itiraz etse bile İngiliz askeri liderleri, bu füzelerin barındırılabileceği başka bir yer olmadığını söyleyebilir.

2012’de İskoç Ulusal Parlamentosu NATO üyeliği konusunda uzun dönem politika izlemeyi bıraktı. İskoç Yeşiller Partisi ve İskoç Sosyalist Parti NATO üyeliği karşısındaki muhalif tavrını sürdürüyor. Eğer İskoçya bağımsızlığını ilan ederse NATO’ya üyelik durumu da söz konusu olabilir. Kısa bir süre önce Rasmussen İskoçya’nın bağımsız olması durumunda üyelik için NATO’ya başvurması gerektiğini söylemişti.

Bağımsız İskoçya, İngiltere’nin desteği olmadan daha az donanımlı bir istihbarat servisine geçiş yapabilir ve bu durumda tehditlere açık bir ülke haline gelebilir. İskoçya eğer bağımsız bir ülke olursa kendi istihbarat ve güvenlik örgütünü kendisi kurmak durumunda kalacak. Bu zamana kadar İngiltere ile paylaşılan bilgiler ve bundan sonraki durumun nasıl gelişeceği merak konusu.

İskoçya’nın bağımsızlığını destekleyenlerin savunduğu üzere İngiltere’nin yazılı bir anayasasının olmaması, ülkede bir eksiklik yaratıyor. İskoçya Ulusal Meclisi (SNP), seçilmeden göreve gelen Lordlar Kamarasını demokrasinin önündeki bir engel olarak görüyor.

Referandumun en önemli maddesi ekonomi. Özellikle İskoçya kökenli bankacılık sisteminin, bölge gayri safi milli hasılasının (GSYH) yüzde 1,254'ünü bulan aktif büyüklüğü, olası bir sorunun çözülemez durumda olabileceğine en önemli işaret olarak gösteriliyor. Ancak, bazı analistlere göre, bu bankalar birden çok ülkede faaliyet gösteriyor olacaklarından, olası bir olumsuz gelişme yalnızca İskoçya'nın sorunu olmayacak.

Ekonomiyle ilgili diğer bir önemli sorun da para birimi olacak. Euro bölgesi dışında duran Birleşik Krallık kendi para birimi sterlini kullanıyor. İskoçya'nın bağımsız olması durumunda sterlini mi, euroyu mu seçeceği ortada. Ülkede iki para birimini de savunanlar olduğu gibi, kendine özgü bir para birimini de destekleyenler bulunuyor.

DHA