Suriye'nin başkenti Şam yakınlarındaki Doğu Guta bölgesinde 21 Ağustos'ta meydana gelen kimyasal silah saldırısının ardından "kırmızı çizginin aşıldığını" ve "sert tepki verilmesi" gerektiğini savunan Batı'nın, Suriye'deki kimyasal silahların uluslararası denetime verilmesi önerisiyle geri adım atması dikkati çekiyor.

Kimyasal silah saldırısının ardından ilk tepkiyi veren ülkelerden biri İngiltere olmuştu. İngiltere, saldırıyı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) gündemine taşıyacağını ve BM ekibinin bu bölgeye acilen girişine izin verilmesi gerektiğini bildirdi. Kimyasal silah kullanıldığının kanıtlanması halinde "ciddi karşılık" vereceği uyarısında bulunan İngiliz hükümeti, Rusya ve Çin'in veto ihtimali dikkate alındığında BM'nin kararı olmadan da askeri müdahalede bulunulabileceğinin sinyalini vermişti.

Ancak İngiliz hükümeti askeri müdahale isteğine karşın, parlamentoyu ikna edemedi. İngiltere Parlamentosu'nun alt kanadı Avam Kamarası, hükümetin önceki hafta, "Suriye'ye askeri müdahaleyi de kapsayabilecek güçlü bir insani tepkinin verilmesi gerektiği" yönündeki prensip önergesini, 272'ye karşı 285 oyla reddetti. Oylama sonucu İngiltere Başbakanı David Cameron için "büyük bir yenilgi" olarak değerlendirildi ve İngiltere'nin müttefiki ABD'yi yalnız bıraktığı yorumlarına neden oldu. Fakat Cameron, ABD'nin alınan karara saygı duyduğunu ve Suriye'ye ilişkin özellikle istihbarat konularında ABD ile işbirliğinin devam ettiğini vurguladı. 

Suriye'ye olası saldırının kimyasal silah stoklarını hedef gözeterek ve sınırlı olacağını açıklayan, hiçbirşey yapmamanın yapmaktan daha riskli olduğunu vurgulayan İngiliz hükümetinin, Suriye'deki kimyasal silahların uluslararası denetime verilmesi önerisine tepkisi ise olumlu oldu. 

İngiltere Başbakanı Cameron, Suriye'deki kimyasal silahların imha edilmesinin "ileriye doğru atılmış büyük bir adım olacağını" söyledi ancak bu konunun "dikkat dağıtma taktiği" olarak kullanılmaması gerektiğini belirtti. Suriye'deki kimyasal silah saldırısıyla ilgili elinde numuneler bulunan ve bunları geçen hafta yapılan G20 zirvesine sunan İngiliz hükümeti, parlamentodan çıkan karara karşın müdahaleden yana olduğunu bildiriyordu. Ancak İngiliz hükümeti, Şam'dan gelecek yanıt ve müttefiki ABD'nin takınacağı tavırdan bağımsız hareket edemeyecek gibi gözüküyor. 

Muhtemel müdahaleye en olumlu bakan AB ülkelerinden Fransa ise son olarak, Suriye’de kimyasal silah kullanananların cezasız kalmamasını ve uluslararası savaş mahkemesi tarafından yargılanmasını istedi. Ancak Fransa da muhtemel müdahaleye verdiği desteğe karşın, Esed rejiminin kimyasal silahları teslim etmesi önerisinin "incelenmeye değer’" olduğunu belirtti. 

Fransa, Almanya ve birçok AB ülkesi, Suriye'de incelemelerde bulunan BM müfettişlerinin raporunu BM Güvenlik Konseyi’ne sunmalarını bekliyor. BM yetkillilerinin bu hafta sonuna kadar raporu tamamlamaları ve BMGK'ya sunmaları öngörülüyor.

Suriye'deki kimyasal silah saldırısında tüm kanıtların Esed rejimine işaret ettiğine ve tepki verilmezse Esed rejiminin daha fazla kimyasal silah saldırısı yapabileceğine dikkati çeken Batı ülkelerinin Suriye'ye askeri müdahaleye çekinceli yaklaşmaları, özellikle Irak ve Afganistan gibi ülkelerde yaşanılan kötü tecrübelerle ilişkilendiriliyor. Batı kamuoylarının "Ortadoğu'da yeni bir savaş istemediklerine" dair görüş bildirdikleri yapılan anketlerle ortaya çıkıyor. Ancak Batılı liderlerin bir yandan müdahaleye destek vererek, diğer yandan bir eylemde bulunmamaları, "Batı'nın dünya diplomasisinde etkisini yitirdiği" yorumlarına da neden oluyor.

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry'nin dün Londra temaslarında kullandığı, "Esed'in uluslararası topluma gelecek hafta elindeki tüm kimyasal silahları teslim ederek, askeri müdahaleyi önleyebileceği" ifadeleri, İngiliz basınında "ABD, askeri müdahaleyi erteledi" şeklinde yorumlandı.

İngiliz basını, "Önerinin Şam'a zaman kazandıracağını ama aynı zamanda Şam’ı yeni bir uluslararası yükümlülük tuzağına düşürüp, kuralları ihlal etmesi durumunda dışarıdan müdahale ihtimalini güçlendireceğini" yazdı.

AA