[Yorum - Selçuk Gültaşlı] Darbe hazırlıkları iddiası ile soruşturma geçiren askerlerin Avrupa standartlarına müracaat etmeleri ve bu standartlardan medet ummaları memnuniyet verici bir gelişme. İçlerine hapis korkusu düşünce Avrupa standartlarına müracaat edenlerin tutarlı olabilmeleri için diğer zamanlarda da Avrupa kriterlerine sarılmaları gerekir. Avrupa kriterleri adalet dağıtılırken yol gösterici olarak telakki ediliyorsa, asker-sivil ilişkilerinde de referans alınmaları tutarlılık açısından elzemdir. AİHS'den istifade ederek serbest kalan asker kişilerin tutarlılık çerçevesinde Avrupa'da iki konuya daha dikkat kesilmeleri gerekiyor. Bunlardan birincisi, asker-sivil ilişkilerinde kimin dediği oluyor, sivil otorite ile anlaşamayan askerler ne yapıyor? İkincisi ise AB'ye 1959'da müracaat eden müzakereci aday ülke Türkiye ile AB arasındaki ilişkileri düzenleyen belgeler bu konuda neler söylüyor? Birincisinden başlayalım. Avrupa'da sivil otorite ile çatışan, hükümeti yeteri kadar bilgilendirmeyen, yönettiği orduyu yeteri kadar şeffaflaştırmayan askerlerin başına neler geliyor? Türkiye'de çok fazla atıf yapılan örneklerden biri İspanya Kara Kuvvetleri Komutanı Jose Mena Aguado'nun 2006'da göz hapsine alınıp emekliye sevk edilmesi. "Avrupa'nın en genç generali" unvanlı Fracisco Franco'nun 1975'te ölene kadar yönettiği İspanya, askerlerin siyasete derinden müdahale etmesine alışkın olmasına rağmen 1986'da girdiği Avrupa Birliği ve Avrupa standartları sayesinde şu an büyük bir itina ile askerlerini siyasetten uzak tutuyor. Siyasi beyanatlar veren askerler derhal emekliye sevk ediliyor. General Aguado, Ocak 2006'da Katalan bölgesinin daha fazla özerkleşmesine itiraz edince önce 8 gün göz hapsine alınmış, ardından emekliye sevk edilmişti. Almanya'daki hadise, bizim Heron skandalıyla büyük benzerlikler gösteriyor. Şöyle ki: 4 Eylül 2009'da Afganistan'da görev yapan Alman komutan, Taliban tarafından kaçırılan iki akaryakıt tankerinin bombalanması için emir veriyor. Hemen havalanan iki F-16 savaş uçağının bombardımanı çok sayıda insanı öldürüyor. Ölenlerin sayısı 99 ile 142 arasında değişiyor. Alman askerî kaynakları, Alman savunma bakanına bombalama sonucu ölenler arasında sivil bulunmadığı bilgisini veriyor. Bakan da Alman Meclisi'nde ölenlerin hepsinin Taliban militanları olduğunu söylüyor, ta ki Bild aynen bizde Taraf'ın yaptığı gibi uçaktan çekilmiş görüntüleri yayımlayıncaya kadar. Bild, olaydan iki ay sonra Amerikan Hava Kuvvetleri'ne ait bir F-15'in tankerin vurulması anının görüntülerini aynen Taraf'ın yaptığı gibi internet sitesine koyuyor. Bild'in görüntülerinde aynen Taraf'ın Hantepe olayının ortaya çıkardığı gibi insanlar "küçük siyah noktalar" olarak tespit ediliyor. Bild, ayrıca Alman Savunma Bakanlığı'nın konuya ilişkin gizli yazışmaları da yayımlıyor ve saldırının ilk dakikalarından itibaren Alman yetkililerin yanarak feci şekilde ölen sivillerden haberdar olduğunu ortaya çıkarıyor. Almanya'da kıyamet kopuyor. Saldırıda sadece Taliban militanlarının öldüğünü iddia eden yetkililerin Alman kamuoyunun desteğini kaybetmemek için sivil kayıpları örtbas ettiği anlaşılıyor. Savunma Bakanı, Genelkurmay Başkanı Wolfgang Schneiderhan'ı görevden alıyor. Muhalefet "siviller de bedel ödemeli" deyince Savunma Bakan Yardımcısı Peter Wichert de istifa ettiriliyor. Zor durumda kalan Başbakan Angela Merkel, "Almanların bize itimat etmesini talep ediyorsak mutlak manada şeffaf olmalıyız." diyor. Muhalefet partileri meclis tartışmalarında savunma yetkililerine "yalancı" sıfatını layık görüyor. ALMANYA'DA KIYAMET KOPUYOR Orgeneral Atila Işık olayına benzer şekilde silah arkadaşı Genelkurmay Başkanı Schneiderhan'ın görevden alınmasını hazmedemeyen Tuğgeneral Henning Hars, savunma bakanına mektup yazıp bu tasarrufun sebebini soruyor. Karara "isyan" eden Tuğgeneral Hars, tabii ki mektubuna bir cevap alamıyor. Cevap, kendisini sorgulamaya gelen bir müsteşar ve savunma bürokratı şeklinde geliyor. Her iki yüksek memur da Savunma Bakanı Karl Theodor zu Guttenberg'e generali görevden alma tavsiyesinde bulunuyor. Kovulan Tuğgeneral Hars, tepkisini soran gazetecilere "Görevim, resmi meselelerde bana susmamı söylüyor." karşılığını veriyor. Kunduz katliamında sivillerin öldüğünü gizleyen Alman genelkurmay başkanı ve savunma bakan yardımcısı, görüntülerin Bild'de yayımlanmasının ardından derhal görevden alınırken, kararları veren savunma bakanının tasarrufunu sorgulayan diğer bir tuğgeneral de derhal kovuluyor. Alman Bakan ezcümle "Seçimle işbaşına gelen hükümetin aldığı kararların hikmetinden sual olunmaz." diyor emrindeki generallere. İşte Avrupa kriterleri dediğimiz kuralların icraata dökülmüş hali böyle bir şey. Bizde bırakın savunma bakanını, başbakana bile bağlı değil, "sorumlu" olan genelkurmay başkanı YAŞ kararlarını 8 gün bloke ederken, Alman savunma bakanı, genelkurmay başkanını, yardımcısını, bu olaya itiraz eden bir generali ceffelkalem görevden alabiliyor. Bild gazetesinin haberi üzerine kelleleri alınan 3 üst düzey yetkiliye karşın, Taraf'ın ortaya çıkardığı Heron skandalında şimdiye kadar bir kelime açıklama yapılmadı. Bild'in haberinden sonra Alman Meclisi'nde kıyamet koparken Bugün'ün ortaya çıkardığı "Heronları düşürelim, çok zayiat veriyoruz" muhaveresinde adı geçen Tuğgeneral Mustafa İlhan, insansız hava araçlarının bağlı bulunduğu Diyarbakır'daki 8. Ana Jet Üssü'ne komutan olarak atanıyor. Avrupa kriterlerine göre askerler sivil idareye mutlak itaatle vazifeli. Kural: Ya mutlak itaat ya da istifa! 1998'den bu yana Türkiye ile ilgili ilerleme raporları kaleme alan AB Komisyonu'nun 14 Ekim 2009'da yayınladığı raporun askerle ilgili değerlendirmelerini kısaca hatırlamakta fayda var. Raporda yer alan hususların, Avrupa Parlamentosu'nun Türkiye raporları ve Avrupa Konseyi'nin Türkiye kararları ile tamamen teyit edilmiş olduğunun altını çizelim. Askerin görev tanımının dışında yer alan iç ve dış konularda konuşmaya devam ettiğine işaret eden rapor, Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ için oldukça ağır bir ithamda bulunuyor. Rapor, Başbuğ'un Ergenekon davası ve iddianamesine ilişkin doğrudan yorum yaparak yargıyı baskı altına aldığını vurguluyor ve bazı kıdemli askerlerin davaları süren askerlere destek verdiğine işaret ediyor. Türkiye'de asker sadece yürütmeye değil, yargıya da müdahale ediyor diyor Brüksel. Madem yargıda Avrupa standartlarını temel alıyoruz, o zaman asker-sivil ilişkilerinde de bu ölçüyü kullanmalıyız. Avrupa asker-sivil ilişkilerinde aslında sadece bir şey söylüyor: Asker, seçilmişlerin mutlak emrindedir ve hükümetin icraatının hikmetinden sual edemez. Bu kurala uymayanlar azledilir. Makalemizi askerlerin daha iyi anlayacağı bir uyarlama ile bitirelim: Avrupa kriterleri bir bütündür, bölünemez!