ABD’de seçimler neden salı günü yapılır? Dünya nefesini tuttu... Neden? Çünkü bugün ABD’de seçim var. Bir tarafta ABD’nin ilk siyahî başkan adayı Barack Obama... Diğer tarafta Vietnam Savaşı gazisi John McCain. Bir tarafta Demokratların temsil ettiği bilgisayarcılar... Diğer yanda Cumhuriyetçilerin temsil ettiği silahçılar-petrolcüler de diyebilirsiniz... Bakalım kim kazanacak? Değişimi temsil eden Obama mı, statükoyu temsil eden McCain mi? * * * Hemen hemen tüm ülkelerde seçimler Pazar günü yapılır... Ülkenin siyasi geleneğinin bir sonucu olarak, ABD’de başkanlık seçimi ile birlikte federal hükümetin Kongre ve Senato seçimleri de dahil olmak üzere önemli seçimler, Kasım ayının ilk pazartesini takip eden salı günü yapılıyor. Neden? Çünkü ABD ilk kurulduğunda oy verme ve seçilme hakkı, sadece toprak ve mal sahibi olanlara tanınan bir imtiyazmış... Hayat çiftçi seçmenlere göre şekillenmiş. Cumhuriyetçilerin parti ambleminin fil, Demokratların ambleminin de eşek olması görünürde bir karikatüriste atfedilse de, muhtemelen bu nedenden kaynaklanmış. 1874 yılında... Harper Weekly Dergisi’nin çizeri Thomas Nast, hayvanat bahçesiyle ilgili bir karikatür yayınlanmış... Karikatürde üzerinde ‘Cumhuriyetçi oylar’ yazan bir fil hariç, diğer bütün hayvanları kovalayan aslan postu giymiş bir eşek varmış... Karikatür Cumhuriyetçiler tarafından beğenilmiş ve fil o yıl parti amblemi olarak kabul edilmiş. Fil ağırbaşlı, zeki ve güçlü olmayı simgeliyor. Demokratların eşek amblemini almasının da sebebi gene 1870 yılındaki Nast’in bir karikatürüymüş zaten... Eşek de, alçak gönüllülüğü, sadeliği, cesareti, azmi ve sevgiyi simgeliyor. Her iki partinin simgesinin ana renkleri aynı zamanda ABD’nin ulusal renkleri olan beyaz, kırmızı ve mavi... * * * Salının hikáyesine geri dönersek... Amerikalılar arayıp, taramışlar... Sonunda çoğunluğu çiftçi olan seçmenlerin Aralık ve Mart ayları arasında serbest olduklarını saptamışlar... Yani kış döneminde... Meclis’in de hala Aralık ayı başında açılıp Mart sonunda kapanması da bu nedendenmiş... * * * 1792 yılında da... Yani demokrasinin emeklemeye başladığı dönemde de... ABD Meclis’i seçimlerin Kasım ayında yapılmasına karar vermişti. Oy kullanma gününün Salı olmasına gelince... Cumartesi günleri çiftçiler ürettikleri malları pazara getiriyorlardı... Pazar günleri ise kilisede vakit geçirmekteydiler... Seçimin 1 Kasım’da olmasına da imkán yoktu; çünkü 1 Kasım Katoliklerin ‘All Saints Day’ tatili, yani ‘ölüler günü’ idi... Herkesin mezarlıklara dolarak geride bıraktıklarını rahmetle yad ettikleri gün... Geriye Kasım ayının ilk pazartesisini takip eden Salı günü kalıyordu... Kasım ayının ilk Salısı böylece geleneksel olarak seçimlerin yapıldığı gün oldu... * * * Geçen hafta Çarşamba günü Zaman Gazetesi’nde Mehmet Demirci’nin ‘ABD’de seçimlerin neden salı günleri yapıldığını’ hikáye ettiği yazısında belirttiğine göre, ABD’de seçim günleri tatil değilmiş; fakat birçok eyalette oy vermek isteyen seçmen işyerinden izin alma hakkına sahipmiş... Bildiğiniz gibi, ABD’de başkanı seçmenler değil, seçmenler tarafından belirlenen ‘seçici kurul’ seçiyor. Amerikalılar ise... Aslında ABD başkanını seçmekle görevlendirecekleri ‘seçici kurul’’ üyelerini belirliyor. ABD başkanını seçecek seçici kurul üyelerinin kim olacağı da kendi partileri tarafından belirleniyor. Amerikan seçim sistemine göre, her dört yılda bir toplanan ABD’nin dört bir yanından gelen 538 üyeli seçiciler kurulu, seçim yılındaki Aralık ayının ikinci Çarşambasını takip eden ilk Pazartesi günü, bulundukları eyaletlerdeki yerel kongre binalarına giderek, ABD başkanı ve başkan yardımcısını seçmek üzere oy kullanıyor. Seçici kurul üyelerinden 270 veya daha fazla oy alan, ABD başkanlığını kazanıyor. * * * Bugün Salı... Salı sallanır... ABD’de seçim var... Tüm dünya sonuçları merakla bekliyor. Bakalım kim kazandı? Bilgisayarcılar mı, petrol-silah tekelleri mi? MEHMET ALTAN - STAR