Dış borç stoku 30 yıllık rekora doğru gidiyor

Türkiye’nin dış borç stoku, geçen eylülde 448,5 milyar dolar olmuş.

Haziran ayına göre yaklaşık 6,6 milyar dolar azalmış. Stokun nominal büyüklük olarak düşmesi sevindirici. Bu temmuz sonrası yaşanan ekonomik gelişmelerin sonucu.  

Ancak bir borç stokunun en sağlıklı ölçüsü, onun gelire oranıdır. Yani reel borçtur. 

Bu ne demek?

Eğer borç, toplam gelirin küçük bir parçası kadar ise, geri ödenmesinde sorun olmaz. Örneğin 1.200 liralık borç, bir asgari ücretlinin gelirinin yüzde 60’ına karşılık gelirken, 5,000 lira geliri olanın bir memurun sadece yüzde 25’idir. Asgari ücretlinin bu borcu ödemesi neredeyse mümkün değilken, borçlu memur bazı fedakârlıklarla ay sonunu getirebilir.

Aynı şey ülkeler için de geçerlidir.

Ülkenin reel dış borç stokunu değerlendirilirken, stok dolar olarak hesap edildiği için, milli gelirin de dolar karşılığı dikkate alınır. Stokun GSYH’ya oranı hesaplanır.

Böylelikle, bir anlamda, ekonominin dış borçları ödemek için ne kadar fedakârlığa katlanacağı ölçülmeye çalışılır. Diğer bir deyimle, dış borç stokunun yarattığı etki, asgari ücretlinin mi yaksa memurun durumuna mı benziyor anlaşılmaya çalışılır.

Türkiye’nin durumunu anlayabilmek için, 1989-2018 Eylül arası dönemdeki dış borç stokunun milli gelire oranını içeren grafik, aşağıda bilginize sunulmuştur.

1989 yılı çok önemli. Ülkenin makûs ekonomi tarihinde bir kırılma noktası. Kambiyo mevzuatının (sermaye hareketlerinin), dövizli işlemlerin