Danimarka'da Müslüman nüfusun artışına koşut sayısı giderek artan camilerde ezan okunur ama minareden yayınlanmazken, koronavirüs pandemisinde istisnaya gidilmesi, bir dizi siyasi partiyi yasak için harekete geçirdi.
Pandemide kapanınca namaza çağırmak için izin aldı
Tartışma, ikinci büyük şehir Aarhus yakınındaki Gellerupparken'de Barış Camisi'nin pandemi önlemleri kapsamında kapalı kalınca Müslümanları futbol sahasına namaz kılmaya çağırması ve bu amaçla hoparlörden ezan yayını yapmak için yerel yetkililerden izin almasına dayanıyor.
Bu, Danimarka tarihinde camiden dışarıya hoparlörle ilk ezan yayını anlamına geliyor. Danimarka'da herhangi bir yasal kısıtlama olmamasına rağmen toplumsal tepki nedeniyle ezan yayını yapılmıyor.
Ülke çapında minarelerden ezan yayını yapılmasına emsal mi?
İstisnaya ilk tepki veren ise geçen ay muhafazakar haber sitesi Denkorteavis'in köşe yazarı Britta Morgensen oldu.
"Ezan Danimarka'ya ait değil" iddiasında bulunan Morgensen, bunun ülke çapında minarelerden ezan yayını yapılmasına emsal teşkil edebileceğini öne sürdü, bunu önlemek için milletvekillerini yasak çıkarmaya çağırdı.
Parlamentodan ezan yayınına yasak kararı çıkarmak için kolları sıvayan ise Danimarka'nın Liberal Partisi Venstre oldu. İkinci büyük parti Venstre'nin bunun için hazırladığı yasa tasarısı, aşırı sağcı-popülist çizgideki Danimarka Halkının Partisi, Muhafazakar Halk Partisi, Yeni Sağ'ın da katılımıyla dün parlamento gündemine sunuldu. Bu dört parti, parlamentodaki 179 vekilden 71'ini oluşturuyor.
'Geleneklerimizde yok, birliği bozuyor'
Venstre vekili Mads Fuglede, böyle bir hamlede bulunmalarını, ezan yayınının 'Danimarka'nın gelenekleri arasında bulunmadığı' ve 'karmaşa oluşturup birliği bozduğu' gerekçesiyle açıkladı.
Fuglede "Venstre'nin derdi, bir dini hedef almak değil. Ancak fark ettim ki, namaz için ezan yayını İslam'la ilgili bir konu. Ezan Danimarka toplumuna özgü bir gelenek değil. Bunun Danimarka'da son derece birliği bozucu olacağını düşünüyoruz" dedi.
Anayasaya aykırı olduğundan İslam'a atıf yok
Ancak yasa tasarısında Danimarka Anayasası açısından uygun olmadığından İslam'dan ya da dinden söz edilmedi, sadece kamusal alanda hoparlörle duaya çağrı yapılmasına yasak talep edildi.
Hükümet yasal olup olmadığını araştırıyor
İktidardaki Sosyal Demokrat Parti'nin Sözcüsü Rasmus Stoklund, 'Danimarka'da kamuya hoparlörle dua çağrısı yapılmasına izin verilmemesi konusunda hükümetin ilkesel olarak hemfikir olduğunu' söyledi.
Entegrasyon Bakanı Mattias Tesfaye de ezan yayınına resmen yasak getirmenin yasal olup olmadığı konusunda inceleme başlattı.
Kilise çanlarını vurabilir
Ancak sadece İslam'ı hedef alacak yasak çıkarılması, anayasanın ihlali anlamına gelecek. Buna karşı kapsamın geniş tutulması ise Hıristiyan kiliselerini de vurabilir.
Nitekim Stoklund "Yasayı çıkarırsak Danimarka Kilisesi'nin çanlarının da etkilenmesi riskine gireriz ve anayasadaki dinsel özgürlüklerle ilgili hakları çiğneme noktasına geliriz" dedi.
İsveç yasağı 7 yıl önce kaldırdı
Ezan yayınına Avrupa'da bazı ülkeler yasak getirirken, bazı ülkeler yasağı kaldırıyor. Danimarka'nın komşusu İsveç kamusal alanda ezan yayınına ilk kez 2013 yılında izin vermişti.
Britanya'da da koronavirüs pandemisi sırasında camilerin cemaate evde namaz kılmalarını kolaylaştırmak için ezan yayını yapmasına izin verilmesi, Müslüman dini liderlerin bu uygulamanın normalleşmede devam ettirilmesi çağrılarını beraberinde getirdi.
