Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu,23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda Çocuk Yaşam Hakları İhlalleri Raporu yayınladı.

“Geçtiğimiz günlerde infaz yasasında değişiklik yapılması teklifi TBMM Başkanlığına sunulduğu sırada iktidar, muhalefet partilerinin grup başkanvekilleriyle yapılan bir toplantıda “çocuk yaşta evliliklerin” yasaya eklenmesini istemiş, çocuk yaşta evliliklerin yolunu açacak bu girişim muhalefet partileri tarafından reddedilmiştir.

Bu dönemde sosyal medyaya yansıyan bir belgede çocuk yaşta evliliklerin önünü açacak maddelerin var olduğu görünürken, gerçekte olmamasına karşın, sosyal medyada böyle bir belgenin yayılması akıllara “AKP’nin çocuk evlilikleri için muhalefetin ve kamuoyunun nabzını yokladığı” olasılığını getirirken; belge kamuoyunun ve sivil toplum örgütlerinin yoğun tepkisine neden olmuştur.

Uluslararası İş ve Meslek Sahibi Kadınlar Federasyonu (BPW), TBMM’de infaz yasası görüşmeleri sırasında yaptığı açıklamada “çocuk gelinler” sorununu gündeme getirmiştir. Dünyada yaklaşık 700 milyon “çocuk gelin”in olduğu, her yıl 15 milyon kız çocuğunun zorla evlendirildiği belirtilen açıklamada, “çocuk evliliklerinin insan hakları ihlalleri çerçevesinde değerlendirilmesi gereken evrensel bir sorun olduğu” vurgulanmıştır.

Kamuoyunda tepkilere neden olan benzer bir düzenleme önergesi, 2016 yılında da TBMM Başkanlığına “Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği “çocukların cinsel istismarı” başlıklı 103. maddesinin yeniden görüşülmesi sırasında AKP milletvekilleri tarafından verilmişti. “Cinsel istismar suçu” işleyenlerin istismar ettiği kişiyle evlenmesi durumunda ceza almamasını öngören bir madde eklenmesi isteniyordu. 17 Kasım 2016 tarihinde verilen önerge kabul edilmiş ancak, kamuoyundan gelen yoğun tepki sonucunda tasarıdan çıkarılmıştır.

TÜİK 2019 verilerine göre, 16-17 yaş grubundaki kız çocuklarının resmi evlenmelerinin toplam içindeki oranı yüzde 3,1’dir. Bu verilere göre, Türkiye’de geçtiğimiz yıl 17.047 çocuk gelin olduğu kayıtlara geçmiştir. İstatistikler, “çocuk gelinler” sorununun en çok Ağrı’da (yüzde 13,2) görüldüğünü, bunu Muş (yüzde 13) ve Kars’ın (yüzde 10,6) izlediğini ortaya koymaktadır. Kız çocuk evlenmelerinin toplam içindeki oranının en düşük olduğu iller ise yüzde 0,2 ile Tunceli, yüzde 0,7 ile Bayburt ve Rize olmuştur.

TÜİK’in Nisan ayında açıklanan 2019 verilerine göre, 720 bin dolayında çocuk ekonomik faaliyette çalışmaktadır. Çocuk İşgücü Araştırması 2019 sonuçlarına göre, çalışan çocukların yüzde 79,7’ni 15-17 yaş, yüzde 15,9’nu 12-14 yaş, yüzde 4,4’nü ise 5-11 yaş grubundaki çocuklar oluşturmaktadır. Çalışan çocukların yüzde 70,6’nı erkek, yüzde 29,4’nü ise kız çocukların oluşturduğu görülmektedir.

Çalışan erkek çocukların yüzde 65,6’nın, kız çocukların ise yüzde 66’nın eğitime devam ettiği de istatistiklerde belirtilmektedir. Bu durumda çalışan erkek çocukların yüzde 34,4’nün, kız çocukların da yüzde 34’nün eğitimine devam edemediği ortaya çıkmaktadır.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin verileri 2019 yılında ise 67 çocuk işçinin “iş kazalarında” öldüğünü ortaya koymaktadır. Bu çocukların 29’nun 14 yaş ve altında, 38’nin ise 15-17 yaş arasında çocuk/genç işçi olduğu belirlenmiştir.

2020’nin ilk üç ayında ise 7 çocuk işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirmiştir. 2020 yılı Ocak Ayında biri 14 yaş ve altında 3 (tarım ve gıda işkollarında), Şubat Ayında 2 (tarım ve inşaat işkollarında), Mart Ayında ise 2 (tarım ve metal işkollarında) çocuk işçi yaşamını yitirdi.

2011-2019 yılları arasında Türkiye’de en az 4 bin 104 çocuğun yaşam hakkının ihlal edilmiştir. Bu yıl ise 8’i mülteci en az 9 çocuğun yaşam hakkı ihlal edilmiştir: Yaşar Alperen Savaş (17): 23 Aralık 2019 tarihinde Samsun’un Atakum İlçesinde Komiser Yardımcısı M.B.’nin yaraladığı Savaş, 13 Ocak günü hastanede ölmüştür. Olayın ardından adli kontrol şartıyla serbest bırakılan M.B. de 13 Ocak günü tutuklanmıştır. 11 Ocak günü sığınmacıları taşıyan bir teknenin İzmir’in Çeşme İlçesi açıklarında batması sonucu 8’i çocuk 11 kişi yaşamını yitirmiştir. 8 kişi kurtarılmıştır.

2006-2019 yılları arasında ise çocuklara yönelik cinsel istismar suçları 10 kat artarken çocuklara yönelik cinsel istismar suçundan 2006 yılında 2 bin 337 karar verilirken, bu rakam günümüzde 21 bin 518'i geçmiştir.

Türkiye’de çocuklar arasındaki uyuşturucu kullanımı ve çocuklara yönelik cinsel istismar gibi kamuoyunda yankı uyandıran verilerin bulunduğu ve düzenli olarak açıklanan suça sürüklenen çocuklarla ilgili TÜİK istatistikleri 2019 yılında açıklanmazken, 2020 yılı istatistik takviminden de çıkarılmıştır. En son Ağustos 2018 tarihinde 2017 yılına ait açıklanan verilerde suça sürüklenme nedeniyle güvenlik birimlerine gelen ve getirilen çocuk sayısının 107 bin 984 olduğu ve söz konusu çocukların yüzde 57,7’ni 15-17, yüzde 23,3’nü 12-14, yüzde 18,5’ni ise 11 yaş ve altı gruptakilerin oluşturduğu gözlemlenmiş, sonraki yıllarla ilgili bilgilere ulaşılamamıştır.

İnsan Hakları Derneği (İHD) tarafından yapılan açıklamada 3 bin 100 çocuğun tutuklu ve hükümlü olarak, 780 çocuğun ise anneleriyle birlikte cezaevlerinde bulunduğu belirtilmiştir. Cezaevlerindeki şartların Corona Virüs Salgınından korunmak için yeterli olmadığı gerekçesiyle çocukların serbest bırakılmasına yönelik talepler gündemdedir.