Çin’in kuzey sınırını desteklemek için iki bin yıl boyunca inşa edilen Çin Seddi, birbirine paralel uzanan ve birkaç yerde örtüşen duvarlardan yapıldı. Toplamda 21.000 kilometre boyunca uzanan bu duvarlar Dünya’nın çevresinin yarısından fazlası kadar ediyor. Peki ortalama yüksekliği 7,8 metre olan bu geniş duvarlar, Çin’i dış dünyaya karşı gerçekten koruyor muydu?
Cevap, büyük ölçüde duvarın başarılarını ve başarısızlıklarını nasıl tanımladığınıza bağlı. Çinliler duvarı savunma mimarisinin bir şaheseri olarak inşa ettiler ve bu bariyerleri kontrol eden Çin birlikleri, bazı olası istilacıların saldırılarını engellemeye kesinlikle yardımcı olurken, Çin Seddi hiçbir şekilde aşılmaz değildi. Başka bir deyişle, bazen Çin’in korunmasına yardımcı oldu, bazen de olmadı.
Öte yandan, Çin Seddi, Çin imparatorluğunun zenginliğinin, mimari uzmanlığının ve mühendislik hünerinin bir göstergesiydi. Bu kapsamda, şüphesiz başarılı oldu ve olmaya da devam ediyor. İktidardaki Komünist Parti duvarı vatanseverlik sembolü olarak benimsiyor.
Çinliler, milattan önce 700 civarında ülkenin kuzeyinde duvarlar inşa etmeye başladılar. Ancak milattan önce 221’de Qin Shi Huang, Çin’in savaşan devletlerini birleştirip ilk imparator olduğunda, Çin Seddi projesi ciddi bir şekilde başladı. Britannica’ya göre, köylüleri, gelişen imparatorluğunu Moğol bölgesinin çeşitli göçebe kabilelerinden korumak için önceden var olan kaleleri birbirine bağlamaya yönlendirdi. Daha sonraki imparatorlar, yaklaşmakta olan istilalar hakkında mesajlar göndermek için aydınlatılabilen işaret kuleleri ekleyerek duvarı daha da genişletti ve güçlendirdi. 1300’lü yıllara gelindiğinde duvar, bugünkü görünümüne benzemeye başladı.
Duvar, Çin İmparatorluğu’nun istilalara hazırlanmasına yardımcı oldu ve Çin güçlerinin harekete geçmesi için zaman kazandırdı. Pensilvanya Üniversitesi Tarih bölümünde uluslararası ilişkiler profesörü olan Arthur Waldron’un “The Great Wall of China From History to Myth” (Cambridge University Press, 1990) adlı kitabına göre duvar, düşman birliklerini zor durumlara çekmek için de kullanıldı. Örneğin, 1428’de bir Çin generali Moğol ordularını duvara doğru püskürtmeyi başardı, onları bir kaçış yolu olmadan sıkıştırdı ve bozguna uğrattı.
Ama Çin Seddi güvenliği garanti etmiyordu. Bitişik olmayan bu duvar, başlangıçta coğrafyanın orduların geçmesi için daha az zorlayıcı olduğu yerlerde savunmaları toplamak için kullanıldı ve bazı durumlarda davetsiz misafirler çeşitli bölümlerin etrafında yürüdüler. Bununla birlikte, duvarın en kötü şöhretli başarısızlıklarından biri, tüm bir hükümdarlar hanedanının sonunu getirmesiydi.
Londra Birkbeck Üniversitesi’nde modern Çin tarihi ve edebiyatı profesörü olan Julia Lovell, “En büyük duvar inşaatçıları olan Ming Hanedanlığı’na, en tehdit edici düşmanları olan kuzeydoğudaki Mançulara karşı ya çok az ya da hiç koruma sağlamadı.” diyor. Lovell, hoşnutsuz bir Çinli generalin, Mançuların Çin’e girmesine izin vermek için kapıları açtığını belirtiyor. Mançular daha sonra 1644’ten 1912’ye kadar süren Qing hanedanını kurdu.
Lovell, nihai başarısızlığı nedeniyle 19. yüzyılda Çin’deki birçok insanın Çin Seddi’ni “son derece pahalı bir stratejik akılsızlık” olarak gördüğünü söylüyor.
Bu olumsuz algı bir süre devam etti. Avustralya’daki New South Wales Üniversitesi’nde Çin tarihi fahri profesörü Louise Edwards, “Sıradan insanlar onu inşa etmek için uzun yıllar boyunca emek vermek zorunda kaldılar ve duvar, imparatorun emperyal baskısının güçlü bir sembolü haline geldi.” diyor. Ancak 1912’de milliyetçi devrim son Qing imparatorunu devirip bir cumhuriyet kurduğunda, bir bakıma rehabilitasyona girdi. Bir hükümdarın yokluğunda, yeni liderler genişleyen bir ülkeyi birçok farklı kültürle birleştirmenin yollarını arıyorlardı. Edwards, “Yeni bir ulusal kimlik yaratmak için semboller arıyorlardı.” diyor.
Çin’in çalışkan sakinleri tarafından inşa edilen dünyanın en büyük inşaat projelerinden biri olan Çin Seddi, birlik yoluyla neler başarılabileceğini gösteren mükemmel bir örnekti. Edwards, “Biraz PR makyajı vardı.” diyor. 1949’da komünistler iktidarı ele geçirdiğinde, aynı anlatı onların siyasi ideolojilerine de uyuyordu. Edwards, duvarın günümüzdeki başarısının da aynı sembolik değerde yattığını söylüyor. Edwards, “Her şeyin sembolizmi çok önemli. Bu, onun gerçek ve kalıcı gücü.” diyor.
YAZAR: Beste Kahveci -ARKEOFİLİ.COM
