Yıllık izin en çok 3’e bölünüp bir bölümü 10 günden az olmuyor. Meclis’teki
tasarı yasalaşırsa yıllık izin 5’e bölünebilecek ve bir bölümü 6 günden
az olmayacak. İşçiler bayramlarda tatil olmayan günler için izin
kullanıp tatillerini uzatabilecek.
Milliyet yazarı Cem Kılıç, bugün köşesinde yıllık izinlerle ilgili önemli detayları kaleme aldı.
İşte Kılıç'ın o yazısı:
Geçtiğimiz hafta içinde Meclis’e gelen kanun tasarısı, çalışma
hayatında pek çok konuda değişiklik öngörüyor. Çalışanlar açısından
tasarının en önemli maddesi, yıllık izin kullanımında değişiklik öngören
madde...
Hem çalışanlardan, hem işverenlerden gelen talepler sonucunda
yıllık izin kullanım koşullarının değiştirilmesi gündeme gelmişti.
Tasarı bu yöndeki talepler sonucunda hazırlandı. Peki, tasarı bu haliyle
yasalaşırsa yıllık izinler nasıl kullanılacak?
İş Kanununa göre işçi yıllık izin hakkını 1 yılın sonunda elde
eder. Aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışmış işçi, 1 yılın
sonunda yıllık izin kullanma hakkına kavuşur. Aynı işverene bağlı (A)
işyerinde 6 ay, (B) işyerinde 6 ay çalışmış işçi de yıllık izin hakkına
kavuşur. Yıllık izin hakkı için kriter aynı işyerinde değil, aynı
işverene bağlı olarak çalışmadır. İşyerinde kıdemi 1 ila 5 yıl olan
işçiye (5 yıl dahil) 14 gün, 5 yıldan fazla 15 yıldan az olan işçiye 20
gün, 15 yıl ve daha fazla olan işçiye ise 26 gün yıllık ücretli izin
verilmelidir.
EN ÇOK 3'E BÖLÜNÜYOR
Bu süreler, yıllık izin verilebilecek en az sürelerdir. İşveren
isterse işyerinde yıllık izin sürelerini daha uzun belirleyebilir. Diğer
yandan, 18 yaş ve altı kişilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere en
az 20 gün yıllık izin verilmesi gerekir. Yer altı işlerinde çalışan
işçilerin yıllık izin süreleri de kıdemlerine göre belirlenen süreye 4
gün eklenerek belirlenir.
İzin sürelerinin kullanımında 2 kriter söz konusu. İlk olarak,
işçinin hak ettiği yıllık iznin bir bölümü 10 günden az olmamalı. Yani,
14 gün yıllık izin hakkı olan işçiye işveren 14 günün 10’unu kesintisiz
kullandırmak zorunda. İkinci kriter ise yıllık izin süresinin en fazla
3’e bölünebilmesi. Dolayısıyla, 14 günlük yıllık izin hakkı olan işçinin
iznini 10 gün, 1 gün ve 3 gün şeklinde kullanması mümkündür. İşçiye 10
gün, 1 gün, 1 gün, 2 gün şeklinde yıllık izin kullandırılamaz. Böyle
olunca da dini bayramlar ve resmi tatil günlerinin hafta sonu ile
birleştirilmesi durumunda işçi bir gün yıllık izin kullanarak 10 gün
tatil yapma şansını kaçırıyordu.
ŞİMDİ NE DEĞİŞECEK?
Kanun tasarısı bu haliyle yasalaşırsa, yıllık izinlerin kullanım
kriteri değişecek. Yıllık izinler bugün itibarıyla en fazla 3’e bölünüp
bir bölümü 10 günden az olamazken, değişiklik sonrası yıllık izinler 5’e
bölünebilecek ve bir bölümü 6 günden az olamayacak. Dolayısıyla,
değişiklik sonrası 14 günlük yıllık izin hakkı olan işçi iznini, 6 gün, 1
gün, 1 gün, 1 gün, 5 gün şeklinde kullanabilecek. Bu değişikliğin
amacı, genel tatil ve ulusal bayram günlerinin öncesinde ve sonrasında
tatil olmayan günler için işçilerin yıllık izin kullanarak tatili
uzatmaları.
Bu durumda, işçi yıllık izninden kullanıp tatili uzatmak istiyor.
Ancak bugünkü haliyle İş Kanunu bir günlük yıllık izin kullanımına yılda
en fazla bir kez müsaade ediyor. Değişiklik sonrası işçiler yıllık
izinlerini 5 seferde kullanabileceği için bu tip durumlarda tatili
uzatma şansına kavuşacaklar.
'İŞVERENLER' RAHATLAYACAK
İş Kanunu’nun bugünkü haliyle yıllık iznin bir bölümünün 10 günden
az olamaması işverenlerin pek çok işçiye yıllık izin kullandıramaması
sonucunu doğuruyor. Özellikle üst düzey görevlerde yer alan çalışanların
önemli bir bölümü “10 gün izne gidersem döndüğümde işlerin altından
kalkamam” diyerek yıllık izin kullanmıyor. Yıllık izinler iş sözleşmesi
feshedildiğinde paraya çevrilebileceği için işverenlerin de yıllık izin
maliyeti artmış oluyor. Kanun tasarısının hayata geçmesi ile birlikte bu
durumdaki işçilerin yıllık izin kullanımlarının artması bekleniyor.
PAZAR GÜNÜ...
Yıllık izin konusunda işçilerin kafalarını karıştıran önemli bir
nokta pazar gününün yıllık izinden düşülüp düşülmeyeceğidir. İşyerinde
haftanın 6 günü çalışılıyor ve pazar günü tatilse, bir haftalık yıllık
izin alan işçi 7 gün değil, 6 gün yıllık izin kullanmış sayılır. Yıllık
ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram,
hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.
Dolayısıyla, kanun tasarısı sonrası haftanın 5 günü çalışılan ve
cumartesi pazar günü tatil olan bir işyerinde 20 Mayıs 2016 tarihinde
bir günlük yıllık izin alan işçi 4 gün tatil yapabilecek.
İşçinin dinlenme hakkının engellenmemesi için yıllık izinlerin
kullanılmasını sağlayacak bir işyeri düzeninin kurulması çok önemli.
Yılın tamamında çalışan bir işçinin verimliliği düşecektir. İşçinin
dinlenme hakkını kullanarak dinlenip tazelenerek işyerine geri gelmesi
belki izin döneminde işlerin yavaşlamasına neden olabilir. Ancak
döndüğünde işçinin hem verimliliği artacak, hem de işçi ailesine ve
kendisine işten ayrı bir zaman ayırabilmiş olacaktır. Diğer yandan,
işverenlerin işçilere 1 günlük yıllık izin kullandırma hakkını kötü
niyetli kullanmamaları ve dinlenme hakkının sağlanması için uygulamalar
geliştirmeleri çok önemli. Aksi taktirde, tasarı amacına
ulaşamayacaktır.