Fındık üreticisi bir kez daha tekeller ve şirketlerin insafına terk edildi. Üreticinin değil, piyasanın beklentisini karşılayan bir fiyat belirlendi. Hasada günler kala Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı fındık fiyatı üreticiyi güldürmedi. Erdoğan, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) alım fiyatının 50 randıman Giresun kalite fındık için 84, levant kalite fındık için ise 82,5 lira olarak uygulanacağını söyledi. Alımlarda her bir fazla randıman için kilogram başına ilave 1 lira 65 kuruştan başlayan prim verilecek. Tarım ve Orman Bakanlığı da üreticilere kilogram başına 2 lira 70 kuruş destekleme ödemesi yapacak.

Dünyadaki fındık alanlarının yaklaşık yüzde 75’ine sahip Türkiye’nin ihracat geliri ortalama 2,5 milyar dolar civarında. Yaklaşık 500 bin üreticinin bulunduğu Türkiye’nin fındık üretiminde yarıştığı İtalya’da ise fiyatlar dikkat çekici. İtalya’da kalitesine göre en düşük fındık fiyatı 7 avro (207 TL); 7,66 dolar oldu. Türkiye’de ise 84 liralık fındığın kilogram karşılığı 3,11 dolar ve 2,48 avroya denk geliyor. Türkiye’nin 725 bin hektar alanda üretimi yaptığı fındığa ilişkin geçen haftalarda Çiftçi-Sen tarafından yapılan açıklamada fındığın kilo başı maliyetinin 68,99 TL olduğu belirtildi. Maliyetler üst üste gelen zamlar nedeniyle her geçen gün artarken üretici, bu haliyle fındığını TMO’ya satsa bile ancak kilo başı 15 lira kâr elde edebilecek. Ancak binlerce fındık üreticisi TMO’nun yetersiz alım yapması sebebiyle Ferrero ve tüccara mahkûm olacak. Geçen yıl 54 TL olarak açıklanan fındık fiyatının tüccar tarafından 46 liraya kadar indirildiği düşünüldüğünde çiftçinin kârı daha fazla düşecek. Fındık üreticileri, fiyatın 84 lira açıklanmasına rağmen ülkedeki fındık tekeli haline getirilen Ferrero’nun 75 liraya kadar fiyatı düşüreceğine dikkat çekiyor.

Ordu’nun Fatsa ilçesinde yaşayan fındık üreticileri, açıklanan fiyata tepki gösterdi. BirGün’e konuşan üreticiler, bu sene aç kaldıklarını ve fiyatın en az 120 TL olması gerektiğini ifade etti. Kayaköylü üretici Yaşar Yakan, doğduğundan beri fındıkla uğraştığını ve yaklaşık 4 ton fındığı olduğunu söyledi. Fındığın maliyetinin 80 liraya kadar çıktığını aktaran Yakan, açıklanan fiyatın ancak maliyetini karşıladığını belirterek şöyle konuştu: “TMO’ya veriyoruz alma niyetinde değiller. Tüccara versek 70-75 lira civarında para verecekler. Maliyetine çalıştığımız gibi bir de aç kalacağız. Gübre 2 bin liradan 8 bin liraya çıktı. 100 liralık ilaç 300 lira olmuş. Geçen yıl işçi çalıştırdık 280 lira para verdik, bu sene 550 olmuş. 4 ton fındığın 1 tonu sadece işçiye gidiyor. İlaç, gübre, temizlik gibi masrafları da var. Pancar var, bol bol pancar yiyoruz. Fındık işçisine az para vermek için bahçeye branda serdik, ağacı sallayıp çadırdan kendimiz toplayacağız.”

Mustafa Kartal ise yaklaşık bir ton fındığının olduğunu vurgularken şunları söyledi: “Sadece toplatmak için para veriyorum, diğer işleri kendim yapmaya çalışıyorum yoksa kurtarmıyor. Fındık bize sadece yük. Fındıktan hiçbir gelir yok. Fındığın maliyetini düşününce hamallık yanımıza kâr, 3’te biri ancak bana kalıyor. Bununla da yaşanmıyor. Fındığı ucuza getirmek için hiç bahçeye girmemem lazım, hiç olmazsa kendini yıpratmazsın. Fındığı açıklanan fiyattan da satamıyoruz. Geçen sene 54 lira açıklanmıştı, 40 liraya tüccara sattım. Bunun 10 lirasını zaten tüccar alıyor. Bu sene de böyle olur. Erdoğan, ‘Biz üreticiyi ezdirmeyeceğiz, 80 liranın altında fındık alanın ruhsatını iptal edeceğiz’ demiyor. Bizi tüccara mahkûm ediyor.”

Fındıktaki durumu değerlendiren Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, şunları dile getirdi: “Fındıkta iki üretici tipi var. Bunlardan biri gurbetçiler dediğimiz büyükşehirlerden gelip fındığı toplayıp satıp gidenler. Onlar bekletmediği için muhtemelen Cumhurbaşkanı’nın açıkladığı fiyat düşecek. Giresun kalite fındığı 84 lira açıklandı ama toplam üretim içindeki payı yüzde 10 bile değil. İlk zamanlar bir miktar düşer ama daha sonra fiyat tekrar toparlanır. TMO 21 Ağustos’ta alıma başlayacak, yine randevu problemi olur mu onu göreceğiz. Alıcılardan biri TMO, diğeri Ferrero. Tüccar fiyatını da ilerleyen günlerde göreceğiz. TMO’nun yapacağı ödeme de önemli. Üreticiler 100 lira civarında bir fiyat bekliyorlardı. 3 dolar seviyesinde bir fiyat yıllardır konuşuluyor ama dolar burada kalmayacak. Maliyetler arttığı için üreticiler daha yüksek olmasını istiyordu. Tüketici açısından bakıldığında yine daha pahalı olacak. Tüccar aslında bu seviyelerde bir fiyat bekliyordu, hatta fiyatın bu civarda kalması için lobi çalışması da yaptı. Asıl önemli olan destekler. Üreticiye ödenen dekar başına 170 lira destek, 9 yıldır artırılmadı. Bu desteğin artırılması gerekiyor.”