Mega projelerle Türkiye'ye çağ atlatacağını iddia eden AKP hükümeti, büyük projelerin kaymağını yiyecek olan müteahhitlerin dış kredi borçlarını Hazine'ye yüklemeye başladı. İlk partide 8.6 milyar dolarlık kredi Hazine'ye yazıldı. Sırada milyarlarca dolarlık proje ve dış borç var.

Yol, köprü, havaalanı, tünel, viyadük gibi mega projelerin ihalelerini kazanıp inşaatı yapmak için gereken dış krediyi bulmakta zorlanan müteahhitlerin imdadına hükümet yetişti. Hükümet 2014 yılında çıkardığı bir yönetmelikle özel sektörün yurt dışından getirdiği kredilerin Hazine tarafından üstlenilmesinin önünü açtı. Düzenlemeye göre, köprü ve otoyol gibi yap-işlet-devret (YİD) modelinde 1 milyar lirayı; şehir hastaneleri gibi yap-kirala-devret modelinde 500 milyon lirayı aşan projelerin dış kredi borçlarını Hazine üstlenebilecek. Düzenleme sayesinde, kendi imkanlarıyla dışarıdan borç bulamayan şirketlere bir anda kredi muslukları açılmış oldu.

Hazine Müsteşarlığı, özel sektörün dış kredilerine yönelik borç üstlenim anlaşmalarından doğan yükümlülüklerini yayımlamaya başladı. Resmi verilere göre Hazine, ilk etapta özel sektörün yurtdışından bulduğu 3 projeden toplam 8 milyar 654 milyon dolarlık (yaklaşık 25 milyar TL)  krediyi resmen üstlendi. Bu kredileri öncelikle özel sektör ödeyecek. Ancak firmaların ödeyememesi halinde tüm borç Hazine tarafından alacaklıların hesabına yatırılacak. Hazine bu ödemeleri yapabilmek için gerekirse yurtdışından yüksek faizle dış borç bulmak zorunda kalacak.

Hazine'nin dış borçlarını üstlendiği projeler arasında büyüklük itibariyle ilk sırada İzmit Körfez Geçişi ve bağlantı yollarının da dahil olduğu Gebze-Orhangazi-İzmir otoyolu yer alıyor. Toplam 6 milyar 312 milyon dolar büyüklüğe sahip proje için yapım şirketi şimdilik 4 milyar 956 milyon dolar kredi getirdi. Getirilen kredi Hazine'nin borç üstlenim hesabına yazıldı. İkinci sıradaki proje, 3'üncü Boğaz Köprüsü dahil olmak üzere Kuzey Marmara Otoyolu Odayeri-Paşaköy kesimi oldu. 3.4 milyar dolarlık bu projenin de iki parti halinde gelen toplam 2 milyar 738 milyon dolarlık kredisini Hazine üstlenmiş oldu. Üçüncü sırada ise 1.2 milyar dolarlık Avrasya Tüneli Projesi yer aldı. Firma bu proje için 960 milyon dolar dış kredi getirdi, Hazine de bu krediyi borç üstlenim listesine yazdı.

YİD ve kiralama modelleri yüzünden kamunun gelecekte ciddi kaynak sıkıntısı ve borç yükü altına gireceği biliniyor. YİD modeliyle aslında devlet otoyol ve köprü gibi ‘altın yumurtlayan' yatırımların gelirini özel sektöre vermiş oluyor. Kar da dikkate alındığında devlet çok uzun süre buradan gelecek kaynaktan mahrum kalıyor. Kiralama modeli de devleti başta şehir hastaneleri olmak üzere bir çok alanda ‘kiracı' durumuna düşürecek, devlet önümüzdeki yıllarda özel sektöre milyarlarca lira düzenli kira ödemek zorunda kalacak. Kiraları karşılayabilmek için devlet ya vergileri artıracak, ya hizmetlere zam yapacak ya da dışarıdan borç bulacak. Sonuçta mega projelerin yükü önümüzdeki yıllarda katlanarak vatandaşın önüne gelecek.

Kaynak: Sözcü