Türkiye’nin en büyük problemlerinden biri dolarizasyon olmayı sürdürürken, bunun önüne geçmek için en önce adım atması gereken resmi kurumlar dövizini bozdurmuyor. Borsa İstanbul’un (BIST) konsolide bilançosuna göre kurumun nakit varlıkları içinde dolar ve Avro cinsinden vadeli mevduat önemli bir yer tutuyor.

Borsa İstanbul, Aralık 2016’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın çağrısının ardından nakdi varlıklarının hepsini Türk lirasına çevireceğini açıklamıştı. Ancak veriler bu tarihten sonra döviz mevduatındaki artışın devam ettiğini gösteriyor.

Borsa İstanbul’un 2017 bilançosuna göre kurumun 641 milyon 449 bin dolar ve 434 milyon 620 bin Avro’luk vadeli döviz mevduatı bulunuyor. Borsanın 2016 bilançosuna göre 641 milyon 433 bin dolar ve 263 milyon 19 bin Avro cinsinden döviz mevduatı vardı. Buna göre Borsa İstanbul, bir yılda döviz mevduatını Avro cinsinden 171 milyon 601 bin Avro, dolar cinsinden 16 bin dolar artırdı. Oysa dönemin Borsa Başkanı ‘dolar bozdurduklarını’ açıklamıştı. 

Bilançolarda 2017 için dolar kuru 3.7719, Avro kuru 4.5155; 2016 için dolar kuru 3.5192, Avro kuru3.7099 alınmış.

Bu rakamın TL karşılığına bakıldığında, 2017’de bir yıllık kazanç dolar üzerinden 162 milyon 149 bin lira, Avro üzerinden 986 milyon 750 bin TL oldu. Toplam kur kazancı ‘faiz hariç’ 1 milyar 148 milyon 899 bin liraya ulaştı.

Borsa İstanbul’un 2015 bilançosunda 607 milyon 860 bin dolar ve 247 milyon 309 bin Avro’luk döviz mevduatı var. Buna göre bir yılda dolar mevduatı 33 milyon 573 bin dolar, Avro cinsinden mevduat 15 milyon 710 bin Avro artmış. Hesaplamalarda 2015 için dolar kuru 2.91, Avro kuru 3.18 olarak alınmış. 

Buna göre, dolar mevduatları üzerinden 488 milyon 459 bin lira, Avro mevduatlar üzerinden 189 milyon 334 bin lira olmak üzere kurdan 2016’da toplam 677 milyon 793 bin lira kazanç sağlanmış. 

Kurumun 2014 bilançosunda ise 634 milyon 282 bin dolar, 147 milyon 145 bin Avro cinsinden döviz mevduatı bulunuyor. Buna göre 2015’ten sonra kurumun döviz mevduatıları artıyor. 2016 ve 2017’deki kazanç 1 milyar 826 milyon 692 bin lirayı buluyor. Borsa İstanbul’dan nakdi varlıkların TL’ye çevirdiği açıklamalararı birkaç kez geldi. Ancak son üç bilançoya bakıldığında döviz mevduatının arttığı görülüyor.

Konuyla ilgili değerlendirme yapan analistler, Borsa İstanbul’un döviz mevduatlarındaki artışa dikkat çekerek bu artışın kurumun düşük fiyattan alıp yüksek fiyattan döviz bozdurduğunu gösterdiğini söyledi. Bir analist “Dolarizasyona karşı önlem alınacaksa en başta devlet kurumlarının adım atması lazım. Borsa İstanbul geçen sene de mevduatını TL’ye çevirdiğini duyurmuştu. Bozdurduysa bu kadar dolar nereden geldi” dedi.

Dolar kurunun 4.8450 lirayı görmesinin ardından Borsa İstanbul, kısa vadeli ihtiyaçları dışında kalan döviz varlıklarının tamamını TL’ye çevirdiğini duyurmuş ancak bir rakam dile getirilmemişti. 

Kurumun 2017 bilançosuna göre kısa vadeli borçlanmalar 3 milyar 179 milyon 5 bin lira seviyesinde bulunuyor. Dolar cinsinden kısa vadeli borç ise 3.77’lik kur üzerinden 347 milyon 664 bin dolar. Buna göre bu borç dışında tüm dolar mevduatı 293 milyon 785 bin dolar ediyor. Söz konusu para 4.8450’den bozdurulduğunda (2017 sonundan bu yana dolar mevduatı artmadığı düşünüldüğünde) 1 milyar 423 milyon 488 bin lira ediyor. Kısa vadeli döviz borçları dışında kalan rakam 2017 kuruna göre 1 milyar 108 milyon 127 bin lira ediyordu. Buna göre dolardan bir yıllık kur kazancı 315 milyon 361 bin lira oldu. Buna göre Borsa İstanbul’un dolardan üç yılda kazandığı rakam en az 965 milyon 969 binTL oldu.

Avro cinsinden mevdutları da hiç artırmadığı düşünüldüğünde ise son kur artışları sonrası ortalama Avro kuru üzerinden kurumun kazancı 287 milyon 240 bin liraya denk geliyor. Buna göre Borsa İstanbul ’un son üç yıllık kur kazancı en az 2 milyar 429 milyon 293 bin lirayı buluyor.

31 Aralık 2017 tarihli Borsa İstanbul bilançosunda ilgili nakit ve nakit benzerleri kaleminde 10.8 milyar Türk Lirası karşılığı var. İlgili finansal tablo dipnotlarında açıklamasına bakıldığında bu miktarın tamamına yakınının, 10.7 milyar liralık kısmının banka vadeli mevdutları olduğu görülüyor. Banka vadeli mevduatlarının 6.3 milyar liralık kısmı  TL mevduat, 2.42 milyar lira karşılığı dolar ve 1.96 milyar lira karşılığı da Avro cinsinden. Bu mevduatların faiz oranı TL için yüzde 13.22, dolar için yüzde 4.42, Avro için yüzde 2.47.

Yükümlülüklerdeki 3.18 milyar liralık kısa vadeli borçlanmalar bundan çıkarıldığında net nakit yaklaşık 7.62 milyar lira tutarında. Kısa vadeli borcun 806 milyonu TL borçlanma. 1.31 milyar lira karşılığı dolar, 1.06 milyar lira karşılığı da Avro borçlanması var.