Nükleer felaket uyarılarının ardından Birlşemiş Milletler’e bağlı bir heyet, geçtiğimiz hafta Ukrayna’daki Zaporijya Nükleer Santrali’ni ziyaret etti. Avrupa’nın en büyük nükleer santrali olan bu santral, Ruslar tarafından ele geçirildiğinden beri Rusya’nın kontrolünde bulunuyor.

BM Atom Enerjisi Kurumu’nun Zaporijya nükleer santralinde incelemelerde bulunan denetçileri, dün yayımladıkları raporda, Rus askeri ekipmanının santraldeki mevcudiyetinin tesisin güvenliğini riske attığını belirtti. Raporun ardından Zaporijya nükleer santrali hakkında hazırlanan planın ayrıntılarını ise BM Genel Sekreteri Antonio Guterres duyurdu. Guterres, santralin etrafında askerden arındırılmış bir bölge kurulması için bir plan geliştirdiklerini açıkladı.

BM Güvenlik Konseyi’nin olağanüstü toplantısında konuşan Guterres, Rus birliklerinin santralin çevresinden ayrılmalarının ve Ukrayna’nın da kendi askerlerini bölgeye sokmama yönünde taahhüt vermesinin gerektiğini söyledi.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, BM planını memnuniyetle karşıladıklarını belirtti. Zelenski, Zaporijya nükleer santralinin bulunduğu alanın askerden arındırılmasını hedeflemesi halinde bir güvenli bölge tesis edilmesini destekleyeceklerini söyledi.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise Moskova’nın BM planı hakkında daha fazla ayrıntıya ihtiyacı olduğunu ifade etti. Ancak Kremlin Rus birliklerinin nükleer santralin güvenliğini sağladıklarını öne sürerek askerlerini bölgeden geri çekmesi yönündeki çağrıları daha önce reddetmişti.

Zaporijya nükleer santralinde incelemelerde bulunan BM Atom Enerjisi Kurumu’na bağlı denetçiler santralde büyük hasar tespit ettiklerini açıklamıştı. Raporda, nükleer santralde çalışan 907 Ukraynalı personelin “son derece stresli çalışma koşullarına” dikkat çekildi. Ancak kurum, Ukraynalı ya da Rus yetkilileri suçlamaktan imtina etti. Santralin gördüğü hasarın ayrıntılarıyla aktarıldığı raporda, çevredeki çatışmaların henüz bir nükleer felaketi tetiklemediği, ancak çok ciddi bir tehdit teşkil ettiği belirtildi.

BBC’nin haberine göre raporda, daha fazla hasarın yaşanmasını önlemek için tüm tarafların nükleer açıdan güvenli bir bölgenin tesis edilmesine onay vermesi gerektiği savunuldu. Raporun yayımlanmasının ardından BM Güvenlik Konseyi olağanüstü toplantıya çağrıldı.

Zaporijya nükleer santrali Dinyeper Nehri’nin güney kıyısında, Ukrayna’nın kontrolündeki bölge ve mevzilerin hemen karşısında yer alıyor.

Hem Ukrayna hem de Rusya karşılıklı saldırılarla birbirlerini nükleer santralin güvenliğini tehlikeye atmakla suçluyor. Zaporijya nükleer santrali Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin başlamasından kısa süre sonra Rus kontrolüne geçmişti.

BM Avrupa’nın en büyük nükleer santrali etrafındaki çatışmalara bir an önce son verilmesi gerektiğini söylüyor. Santralin vurulması durumunda atmosfere sınırsız miktarda radyoaktif madde karışmasından endişe ediliyor.