Ham petroldeki ucuzlama, benzin ve motorinin rafine fiyatlarına da yansıdı. 15 Şubat itibarıyla 1 litre benzinin rafineri çıkış fiyatı 78 kuruşa, motorin ise 74 kuruşa geriledi.
Ancak Maliye'nin akaryakıttan aldığı yüksek KDV ve ÖTV'de indirime gitmemesi sonucu istayonlarda benzin 4 TL'ye, motorin ise 3,33 TL'ye vatandaşa satılıyor. Petroldeki düşüş ve yüksek vergide ısrar 1 litre benzinde verginin payını yüzde 69, motorinde ise yüzde 63 gibi rekor düzeye çıkardı. Ucuz benzin için Maliye'nin ÖTV ve KDV'de indirime gitmesi gerekiyor.
Petrol Sanayi Derneği (PETDER) verilerine göre 2015 yılında 24 milyon metreküp motorin ve 2,8 milyon metreküp de benzin tüketildi. Sektörün mali büyüklüğü 100 milyar lirayı aşıyor. Maliye'nin yüksek vergi ısrarının temelini de pazarın büyüklüğü oluşturuyor.
Türkiye'de akaryakıt (Petrol) pazarını Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK yönetiyor. Kurum, iç pazar fiyat oluşumu için Almanya, İngiltere, Fransa ve İtalya'yı baz alıyor.
Benzin ve motorinde anormal fiyat artışı-mevzuata aykırılık durumunda ise önce şirketleri uyarıyor sonra ise 2 ayı geçmemek şartıyla tavan fiyat uyguluyor. Dağıtım ve bayiler ise EPDK'nın tavan fiyat uygulamalarını serbest pazar uygulamalarına aykırı bulurken ucuz akaryakıt için öncelikle yüksek vergilerin düşürülmesine dikkat çekiyor.
Ancak Maliye Yönetimi bugüne kadar vergilerde indirime yanaşmadı. EPDK verilerine göre halen sektörde lisanslı 4 rafineri, 91 ana dağıtım şirketi ile 12 bin 909 bayi faaliyet gösteriyor.
Maliye, ÖTV ve KDV'de indirime gitmeli
Ham petrol fiyatları geriledikçe benzin ve motorinden alınan verginin payı artıyor. Son 3 yılda petrolün varil fiyatı 120 dolar rakamlarından 30 dolara düşmesi, benzin ve motorinin rafineri maliyetlerini önemli oranda azalttı. Enerji Yönetimi kaynaklarından alınan veriler de bu gerçeği bütün çıplaklığıyla ortaya koyuyor.
Rafineri de litresi (15 Şubat 2016) 0,7879 TL'ye gerileyen benzine 2,1765 TL Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve 0,6133 TL Katma Değer Vergisi (KDV) ekleniyor. Dağıtım-bayi kârının da eklenmesiyle benzinin istasyonda satış fiyatı 4 liraya çıkıyor. Benzer çarpık yapı motorinde de var.
Rafinerinin 0,7425 TL'ye sattığı motorine 1,5945 TL ÖTV ve 0,5075 KDV ekleniyor. Dağıtım ve bayi kârıyla birlikte 74 kuruşluk motorin pompa da vatandaşlara 3,33 TL'ye satılıyor. Rafineri fiyatındaki düşüş sonrası benzinde verginin payı yüzde 69, motorinde ise yüzde 63'e çıktı. Bu yüksek vergi yapısıyla akaryakıtta ucuzlama da hayal görünüyor.
Aslında gelişmiş ülkelerde yüksek vergiler zaman zaman düşürülerek tüketiciler korunur. Maliye de bu uygulamayı örnek alarak bir an önce ÖTV ve KDV'de makul indirime gitmeli. Aksi halde dünyada petrol fiyatlarının dip yaptığı bir dönemde Türkiye'de vatandaşlar fahiş fiyattan benzin-motorin almaya devam edecek.
ZAMAN / İSMAİL ALTUNSOY
