Kral Philippe buradaki konuşmasında “Her ne kadar Belçikalılar içlerinde Kongo’ya ve halkına içten sevgi duysalar da, sömürge rejimi sömürüye ve tahakküme dayanıyordu” dedi.
Bu rejimi eşitsiz, haksız, paternalizm, ayrımcılık ve ırkçılıkla damgalanmış olarak tanımlayan Kral “Kongo’a yaptığım bu ilk seyahatte, burada Kongo halkının önünde, bu geçmiş yaralar için en derin üzüntülerimi tekrar teyit etmek isterim” ifadelerini kullandı.
Kral Philippe gün içinde Suku halkına ait geleneksel bir maskeyi iki ülke arasındaki kültürel işbirliğinin güçlendirilmesinin başlangıç sembolü olarak Kongo’ya iade etti.
On yıllardır Belçika'daki Orta Afrika Kraliyet Müzesi'nde sergilenen maskeyi Kongo ulusal müzesine "süresiz ödünç" olarak sunan kral iade töreninde "Bu eşsiz çalışmayı Kongoluların keşfetmesi ve hayran olması için size iade etmek üzere buradayım" diye konuştu.
Demokratik Kongo Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Felix Tshisekedi ise Başbakan De Croo ile birlikte düzenlediği bir basın toplantısında Kongo'ya yatırım çekmek, sağlık ve eğitimi iyileştirmek için Belçika ile işbirliğine odaklandığını belirterek "Geçmişin üzerinde durmadık, geçmiş geçmiştir ve yeniden düşünülmemelidir, ama geleceğe bakmalıyız" ifadelerini kullandı.
"Özür" tartışması
Belçika, 1885 - 1960 yılları arasında sömürgeleştirdiği Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne karşı "acımasız yönetiminden" dolayı özür dilememekle eleştiriyor.
Bazı tahminlere göre, özellikle sömürgeciliğin ilk 23 yılında Kral II. Leopold'ün Kongo Özgür Devleti'nin kendi "derebeyliği" gibi kullandığı dönemde yaşanan cinayetler, açlık ve hastalıklar 10 milyona yakın Kongolu'nun ölümüne neden oldu. Kauçuk toplama kotalarını tuttaramayan köylerde kadın ve çocukların ellerinin kesilmesi ve bazı durumlarda bütün ailenin öldürülmesi bilinen en acımasız uygulamaların başında geliyordu.
Kral Philippe, 2020 yılında ülkesinin Kongo üzerine yarattığı ızdırap ve utançtan dolayı üzüntü ve pişmanlığı dile getiren ilk Belçikalı yetkili olmuş ancak özür dilememişti.
Kongoluların bir kısmı 2013 yılında tahta geçen Kral Philippe'in ilk resmi Kongo ziyaretinde özür dilemesini talep ediyor.
Ülkenin güneybatısındaki Joseph Kasa-Vubu Üniversitesi'nden Prof. Antoine Roger Lokongo Belçika'dan sömürge dönemindeki suçlarından dolayı resmi özür bekleyenlerden. Reuters haber ajansına konuşan Lokongo "Sadece pişmanlığı ifade etmek yetmez" diye görüş bildiridi.
Başkent Kinşasa'da pazarcılık yapan Junior Bombi ise "Bizi tek başımıza, mahvolmuş br halde bıraktılar. Bütün kaynaklarımıızı yağmaladılar ve bugün Belçika kralını yine mi çağrıyorsunuz?" ifadeleriyle tepkisini dile getirdi.
Kongolular arasında geleceğe odaklanılmasını isteyenler de var. Başkent sakinlerinden Antoine Mubidiki "Bence eskisi gibi iyi bir Belçika-Kongo ilişkileri başlatmalıyız. Belçikalıların sömürge sırasında bize yaptıklarına rağmen onları affetmeye hazırız" diye konuştu.
Belçika'nın sömürge geçmişiyle hesaplaşması
Belçika geleneksel olarak sömürgecilik dönemiyle ilgili fazla görüş bildirmiyor ve konu okullarda geniş şekilde işlenmiyor. Ancak son dönemde tarihi hesaplaşmalar başladı. 2020'de Amerika Birleşik Devletleri'nde beyaz bir polis memuru tarafından öldürülen George Floyd'un yarattığı ırkçılık karşıtı protestolar sırasında Kral II. Leopold'ün heykelleri hedef alınmıştı.
Protestolar üzerine Belçika parlamentosunda tarihi kayıtların incelenmesi için bir komisyona kuruldu. Geçen yıl yayımlanan ilk raporda sömürge döneminin daha doğru şekilde anlaşılması için çağrıda bulunuldu. Son raporun bu yıl açıklanması bekleniyor.
Belçika Başbakanı De Croo geçmişin dürüst muhasebesinin yapılması taahhüdünü dile getirerek "Hepimiz biliyoruz ki, ülkeler arasındaki uzun ilişkiler sırasında Kongo halkı için sancılı bir dönem var" demiş ve geçmişle yüzleşebilmenin önemli olduğunu vurgulamıştı.
