BBC'nin araştırması, TikTok'un algoritması yüzünden kullanıcıların platformda normalde izlemedikleri içeriklere maruz kaldıklarını ve bu yüzden bazen sıra dışı şeyler yaptıklarını gösterdi. .
BBC Dezenfermosyan ve Sosyal Medya Muhabiri Marianna Spring’e göre dört ayrı vakada TikTok’taki içerik çılgınlığının gerçek hayatta zarara yol açtığı tespit edildi:
ABD’nin Idaho eyaletinde işlenen bir cinayette kimi kişilerin haksız yere suçlandığı görüldü.
İngiltere’de kaybolan Nicola Bulley ile ilgili polis soruşturmasına müdahale edildi.
İngiltere’nin dört yanında yaşanan okul protestolarında şiddete varan vakalar gözlendi.
Fransa’daki gösterilerde aşırılıkların yaşanmasına yol açtı.
TikTok’un eski çalışanları, platformun kitlesinin genç ve etkilenebilir olması dolayısıyla bu akımları “kontrol edilemeyen yangınlara” benzetiyor.
BBC’ye konuşan şirket sözcüsü ise “algoritmanın önceliğinin güvenlik olduğunu ve bu şekilde toplulukları bir araya getirdiğini” savundu.
Kasım 2022: Idaho cinayetleri
Geçen yıl Kasım ayında ABD’nin Idaho eyaletinde yer alan Moscow şehrinde dört öğrenci öldürüldü.
Öğrenciler, ev arkadaşlarının uyuduğu sırada yatak odalarında hayatlarını kaybetmişti.
Cinayeti kimin işlediğine dair TikTok’ta spekülatif videolar dolaşmaya başladı.
Bu spekülasyonları destekleyen hiçbir kanıt yoktu.
Kasım 2022’den şimdiye kadar TikTok’ta bu konuyla ilgili 2 milyar izlenme kaydedildi. YouTube’da ise bu rakam sadece 80 binde kaldı.
Şirketin eski çalışanları bunun TikTok’un tasarımıyla ilgisi olduğunu açıklıyor. Çoğu kişi, TikTok’taki videoları algoritma aracılığıyla kendileri için düzenlenen sayfada izliyor.
Eğer bir video çok etkileşim alırsa, TikTok algoritması hızlı ve yüksek oranda bu videoyu kullanıcılara gösteriyor.
Eski çalışanlara göre çoğu sosyal medya platformunda kullanıcılar içerik izlerken, TikTok kullanıcıları kendi videolarını yapıp paylaşmaya daha çok meyilli.
İngiliz gazeteci Chris Stokel-Walker’ın “TikTok Boom” adındaki kitabında yer alan ve şirketin 2021 yılına ait bir belgesine göre etkileşim TikTok’un birincil önceliği.
BBC’ye konuşan Stokel-Walker, TikTok’un kullanıcıların aktif olarak platforma katılmasını istediğini söylüyor.
Ancak bu durum Idaho cinayetlerinde haksız yere suçlanan Jack Showalter gibi kişiler için bir kabus haline dönüşebiliyor.
Jack Showalter’ın kız kardeşi, ailesinin aldığı tehditleri ve tacizleri kınayan açıklamalar yaptı.
Florida’da yaşayan Olivia, altı saatten uzun süren bir uçuşu göze alarak Idaho’ya gelen ve burada çekim yapan TikTok kullanıcılarından.
Videoları 20 milyon görüntülenmeye ulaşan Olivia, bölgede bir hafta boyunca çekim yaptı.
Gerçek suçlara ilişkin videolar yapan ve deneyimli bir içerik üreticisi olan Olivia, suçun işlendiği bölgeye gittiğinde videolarının daha çok izlendiğini söylüyor.
Olivia, insanları yok yere suçlamadığını; ancak geleneksel medyanın aksine teyit etmeden de çelişkili bilgileri paylaşabildiğini söylüyor.
Aralık ayında bu cinayetlerden ötürü online videolarda hiç ismi geçmeyen bir kişi, Bryan Kohberger tutuklandı ve cinayetle suçlandı.
Ocak 2023 – Nicola Bulley davası
Olivia daha tecrübeli bir içerik üreticisi olsa da online dünyadaki içerik çılgınlıkları bu alanda bir geçmişi olmayan kişilerin de video yapmasına yol açıyor.
İngiltere’nin Lancashire bölgesindeki bir küçük köyde 45 yaşındaki Nicola Bulley’nin kaybolmasının ardından Heather, bu gizemin peşine düşen kişilerden biriydi.
Heather, “Aynı konuyla ilgili bir video ardından bir video daha gördüğünüzde, ‘Ben de neden bu akıma katılmayayım ki’ diye düşünüyorsunuz” açıklamasında bulunuyor.
Heather, Nicola’nın en yakın arkadaşı Emma White’ı haksız yere suçlayan bir video paylaştı ve bu video 72 saat içinde 3,6 milyon görüntülemeye ulaştı.
Diğer sosyal medya platformlarında hakkındaki paylaşımlar çok kısıtlı kalsa da kaybolmasından sonraki üç hafta içinde Nicola Bulley ile ilgili TikTok’ta yapılan paylaşımlar 270 milyon izlenmeye ulaşmıştı.
BBC, TikTok tarafından Heather’a gönderilen ve bu tarz viral içerik üretmesi için teşvik eden mesajları gördü.
Heather’a göre bu tarz bir teşvik unsuru almak insanın davranışının değişmesine yol açabilir.
Heather şimdi bu çılgınlığa dahil olduğu için pişman, videolarını da sildi.
Heather sahaya gitmese de çok sayıda TikTok kullanıcısı bölgeye akın edebiliyor ve bu da polis soruşturmasını sekteye uğratabiliyor.
Nicola Bulley'nin cesedi 17 Şubat’ta kaybolduğu bölgeye yakın bir nehirde bulundu.
Araştırmalar, ölümünün kazara boğulması sonucunda gerçekleştiği sonucuna ulaştı.
BBC’ye konuşan bir TikTok sözcüsü, “doğal olarak bu tarz haberlerin gerçekleştiği dönemde bu konulara büyük bir ilgi” olduğunu söyleyerek, BBC’nin de bu tarz haberleri TikTok hesabından paylaştığını öne sürdü.
Şubat-Temmuz 2023: Protestolar ve ayaklanmalar
Şubat 2023’te İngiltere’nin Merseyside bölgesinde yer alan Rainford Lisesi’nde kız öğrencilerin etek boyunun kontrol edilmesi üzerine 60 okulda protesto düzenlendi.
Bir hafta sonra protestolar 100 okula yayıldı.
Bazı protestolarda pencereler kırıldı, ağaçlar ateşe verildi ve öğretmenlere hakaret edildi.
TikTok’un eski bir moderatörü olan Jasmine, “TikTok bir okulda viral olan bir içeriğin yayılmasına ve o bölgede kimin daha uç bir video çekebileceğine dair bir yarışın ortaya çıkmasına yol açabiliyor” diyor.
TikTok, çoğu okulda protestoların barışçıl bir şekilde sürdürüldüğünü söylese de çok sayıda öğretmen ve öğrenci videoların olayları büyüten etkisinden ötürü endişeliydi.
Eğer futboldan ilgilenen 15 yaşındaki bir gence ait gibi görünen bir hesap oluşturursanız TikTok’un size gösterdiği dördüncü video 25 yaşındaki içerik üreticisi Adrian Markovac’a ait olabiliyor.
Markovac, kişisel gelişim videolarının yanı sıra üniforma, ödev ve tuvalete gitmek için izin almak gibi okul kurallarına karşı gelinmesi gerektiğini söyleyen videolar paylaşıyor; öğretmenlere hakaretamiz takma isimler koyuyor.
Videolarının altındaki kimi yorumlarda İngiltere’deki bazı öğrencilerin Markovac’in dediklerini yaptıktan sonra uzaklaştırma aldığına dair yazdıklarını görebiliyorsunuz.
BBC’ye konuşan Markovac, gençleri “saçma kurallara karşı isyan etmeye” çağırdığını, ancak bazı takipçilerinin kötü kararlarından ötürü suçlanamayacağını söylüyor.
Fransa’da ise 27 Haziran 2023'te 17 yaşındaki Nahel M’nin bir polis memuru tarafından öldürülmesinin ardından başta Paris olmak üzere bütün ülkede protestoların düzenlendiği görüldü.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, protestolardan ötürü TikTok ve Snapchat’i suçladı.
Nahel’in ölümünün ardından Fransa’da yaşayan çok sayıda insanda güçlü bir adaletsizlik hissiyatı meydana gelmişti; o yüzden protestoların sosyal medyadan başladığını söylemek doğru olmaz.
Ancak protestoların TikTok’ta gördüğü ilgi diğer sosyal medya kanallarından çok daha yüksekti.
Snapchat’te Nahel ismiyle 168 bine yakın izlenme varken bu rakam TikTok’ta 850 milyona kadar çıkıyor.
Paris’in dışında yer alan küçük bir kasaba olan Viry-Châtillon’un belediye başkanı Jean-Marie Vilain, TikTok yüzünden protestolarda şiddet kullanılmasının bir norm haline geldiğini düşünüyor.
Vilain’e göre kullanıcılar, protestolarda yaptıkları aşırı eylemleri göstererek “Benden daha iyisini yapabilir misin?” deme aracı olarak TikTok’u kullanıyor.
'Çok hızlı büyüdü'
İngiltere’de ve ABD’de çalışan bazı TikTok çalışanları BBC’ye yaptıkları açıklamalarda, bu çılgınlıkların ve zararlı içeriklerin önüne geçilmesinin şirketin önceliği olmadığını söylüyor çünkü TikTok bu yüzden büyümenin yavaşlaması ihtimalinden endişe ediyor.
TikTok’ta çalıştığı dönemde veri stratejisi ve analizden sorumlu olan kişi, TikTok’un dans çılgınlıklarından daha büyük bir uygulama olmak için gerekli donanıma sahip olmadığını vurguluyor.
Lucas takma adlı bu kişi, “O kadar hızlı büyüdü ki uygulamanın gidebileceği yer yönü tahmin edemediler” diyor.
TikTok ise BBC’ye kurumda 40 bin kişinin güvenlikle ilgili çalıştığını belirtti.
Akademisyenler, güvenlik güçleri ve başka uzmanlarla süreci geliştirmek için beraber çalıştıklarını belirten TikTok sözcüsü, “Önceliğimizin güvenlik olması sadece yapmamız gereken bir şey değil, aynı zamanda iş açısından da zaruri” dedi.
