Araştırmacı Tıp Teknolojileri Üreticileri Derneği (ARTED) Başkanı Özgür Tomruk, tek kullanımlık cerrahi aletlerin kamu, üniversite ve özel hastaneler tarafından tekrar tekrar kullanıldığını söyledi.

 Malzeme stoğunun az olması ve hastanelerin ekonomik zorluklar nedeniyle malzeme alımında sorun yaşamasının tekrar kullanımın nedenlerinden olduğunu belirten Tomruk, “Doktorlar ‘Evet yanlış ama ekonomik gerekçelerle bunu yapmalıyız’ diyor. Ama birden fazla hastada kullanımdan bulaşan enfeksiyon ya da gelişen komplikasyonların maliyetiyle ilgili çalışma yok” dedi. Birden fazla kullanmak üzere üretilen aletlerin sterilize edilebildiğini belirten Tomruk, “Tek kullanımlık aletler sterilizasyon işleminden geçse bile önceki hastanın eti, kanı, dokusu içinde kalır” dedi.

Birden fazla kullanımın fonksiyon kaybına yol açtığını vurgulayan Tomruk, “Örneğin stapler dokuyu keserken aynı anda zımba atarak diken cerrahi bir alet. Böylece kanamayı önlüyor. Tek kullanımlık olan bu alet başka bir hastanın ameliyatında da kullanılınca akciğerinde kilitlendi. Açabilmek için 20 dakika çekiştirmiş cerrahlar. Bir başka hastanede ise stapler dikiş atamadığı için hasta kanamadan kaybedildi. Hasta kanı alınırken enjeksiyon önünde açılmazsa itiraz eder. Ama narkoz altındayken bu aletlerin tekrar kullanıldığını bilmiyor bile” diye konuştu.

Laparoskopide kullanılan staplerler, trokar gibi aletler, anjiyografi kataterleri sık ve tekrar kullanılan aletlere birkaç örnek. Tomruk, “İstisnalar olsa da gerek kamu gerek üniversite gerekse A grubunda yer alan, bazı özel hastaneler dahi bunu yapıyorlar. Fıtık ameliyatlarında hastaya takılan yamayı ortadan ikiye bölüp, sterilizasyonunu bozduğu halde diğer yarısını başka hastaya kullandıklarını biliyoruz. Ameliyat sırasında kirlenen eldiveni değiştirme yasağı getiren hastaneler dahi var. Doktor ve hemşirelerle risklere yönelik toplantılar yaptık. Ancak çok az hastanede davranış değişikliği oldu” dedi. SUT’un (Sağlık Uygulama Tebliği) 10 yıldır küçük ayarlamalar dışında değişmediğini belirten Tomruk, “2007’de 500 lira verilen bir işlemeye bugün de aynı para veriliyor. Ama hastane için de bütün maliyetler artıyor. Sadece aletler bile alt alta yazılıp toplandığında (anestezi, doktor, oda ücreti hariç) SUT’un ödediği işlem paketinden daha fazla tutuyor” dedi.

Hastanelerin tek kullanımlık cerrahi aletleri her kullandığı ameliyat için ayrı ayrı, yeniymiş gibi fatura ettiğini söyleyen ARTED Başkanı Özgür Tomruk, “Hastaneler bir kez para ödedikleri ürünü SGK’ya veya hastalara 5 kez fatura ediyor. Sağlık Bakanlığı tıbbi cihazları da ÜTS’ye (Ürün Takip Sistemi) aldı. Bununla malzemeler, ilaçlar gibi barkodla takip edilecek. SGK’ya tekrar fatura edilmesinin önüne geçilecek” dedi. Üretildikleri ülkelerde satılamayan ürünlerin Türkiye’deki hastanelere girebildiğini de anlatan Tomruk, “Üretildiği Çin’de onay alamayan ama CE belgesi olduğu için Türkiye’de satılan ürünler biliyoruz. Hastanın bacağında kırılan çiviler, paslanan diz implantları var. Bu nedenle düzeltme ameliyatları giderek artıyor. ” diye konuştu.

CERRAHPAŞA Tıp Fakültesi Cerrahi Tıp Bilimleri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Gökhan İpek, genel cerrahi anabilim dalına yolladığı yazıda, tek kullanımlık bazı cerrahi aletlerin “mükerrer kez” sterilize edilip kullanıldığını belirterek uyarıda bulundu. Bu kullanımın hastalarda çapraz enfeksiyonlar, kanama riski ve tedavi maliyetlerinde artışa yol açabileceğini belirten Prof. Dr. İpek, “İdeali bir kez kullanmak. Ama bunun için stokta alet, malzeme tutmak lazım. Ancak bunun nedeni tamamen ekonomik. Hastanelerin bu aletleri toptan, yüksek miktarda alması gerekiyor. Özellikle üniversite hastaneleri bu yüklü parayı firmalara ödemede zorluk çekiyor” dedi.

Ameliyatlarda kullanılan malzemelerin birkaçının bile toplam maliyeti, SUT’un hastanelere verdiği paket ücretlerden daha yüksek olabiliyor. Örneğin laparoskopik kolesistektomi (safra kesesinin kapalı ameliyatla çıkarılması) için SUT 720 lira ücret veriyor. Bu ameliyatta kullanılan klip 225 lira, grasper 200 lira. Kullanılan malzemelerin toplam maliyeti ise bin 54 lira.