Selm-Bork, Almanya'nın en kalabalık eyaleti Kuzey Ren-Vestfalya'da küçük bir kasaba. Sadece 7 bin 500 kişi yaşıyor. Fakat bir süredir kasabada büyük bir nüfus hareketliliği var. Ağustos 2015'te kurulan 1000 kişilik çadır kent mültecilerin en büyük dağıtım merkezi olmuş. Gelen kışla birlikte Alman makamları çadır kentte uzun süreli barındırma uygulamasından vazgeçmiş. Artık sadece kayıt yapılıyor. Selm-Bork'taki mülteciler de bir zamanlar madencilik ve sanayi bölgesi olan ve gurbetçi Türklerin de yoğun olarak yaşadığı Ruhr bölgesinde öğrenci yetersizliğinden kapanan okullar ve spor salonlarına gönderiliyor. Bölgedeki iki okulda 160 mülteci barınıyor. 48'i genç ve bekâr erkekler. Okullardan bir iki veya üç aile ise evlere çıkıyor.

Mültecilik ne makam tanıyor, ne mevki. Herkesi eşitlemiş! Öğrencisi olmadığı için kapanan okullara sığınan hayatlar, hayaller, hikâyeler iç burkuyor. Öğrenciler, mühendisler, yüksek rütbeli subaylar, ev hanımları, çocuklar, yaşlılar. Hepsi de yakılan, yıkılan ülkelerini terk edip yeni yurtlarında tutunma mücadelesi veriyor omuz omuza. Her birinin hayatı roman!

"MERKEL TEYZE"

Ömer Yusuf Suriye'nin Kamışlı şehrinden gelmiş Almanya'ya. Katıldığı Almanca kursunun en çalışkan ve yetenekli öğrencilerinden biri. Yeni bir hayat için yeni bir dil öğreniyor. Kimse ülkesini terk etmek istemez, mülteciliğimiz mecburiyetten, diyor: "Ben burada tek başımayım. Ailem, akrabalarım Suriye'de. Kayıt ve kabul işlemlerimizin bitmesini bekliyoruz. Boş kalmamak için de Almanca kursuna gidiyorum. Almanca öğrenmek kolay değil ama mecburuz!"

İltica etmek için neden Almanya'yı seçtiniz sorusuna ise, "İltica edenler için en güzel ülke Almanya. Çünkü burası önce dil öğrenmeye imkân tanıyor. Ya da nasıl bir gelecek planlamak istiyorsan gerçekleştirmesi çok daha kolay" diyor. Kampta Almanya başbakanının adı Merkel Teyze. "Öyle diyoruz, Bizimle çok ilgilendiler, çok kahrımızı çektiler. Onların bizim için yaptıklarından dolayı minnettarız. Sadece Suriyelilere, Iraklılara değil aynı zamanda bütün mülteciler için de çok şey yaptı Almanlar..." diyor Yusuf.

Ailesiyle birlikte okulun sınıflarından birinin bir köşesini yurt kuran 16 yaşındaki Lava Ömer Mıho, 6 kişilik ailesiyle yaşıyor. "Suriye'deki düzenimiz yok oldu. Ne ev kaldı, ne okul…" diyor. Savaş içinde bıraktığı ülkesinde artık kimsenin kimseye güveni kalmadığından yakınıyor. İki kız kardeşi ve bir erkek kardeşiyle birlikte etrafı toparlıyor. Almanya'da kendilerine iyi davranıldığını ve insan yerine konulduklarını söyleyen genç kız, yeni bir hayat kurmak için ailece el ele vereceklerini söylüyor.

"ALMANYA'NIN YAPTIKLARINI MÜSLÜMAN ÜLKELER YAPMADI"

Salman Halil de, Suriye'nin Haseke vilayetine bağlı Kamışlı'dan. "DEAŞ şehrimize yaklaştıktan sonra eğitim öğretim kalmadı. Biz üniversite öğrencisiydik. Okul kalmadı, iş güç kalmadı" diyor biçare! Televizyon sesinden, insanların yüksek sesle konuşmasından şikâyetçi ve eve çıkmayı bekliyor. "Biz Almanya'yı beğendik, insanların bize yakınlık göstermesi çok güzel. Komşularımız bizi ziyarete geliyor. Devlet yardım ediyor. Bu iyilikleri hiçbir Arap devleti yapmadı" diyerek Müslüman ülkelere sitem ediyor.

ÖNCELİK SAĞLIKLI VE HİJYENİK BİR BARINMA ORTAMI, SONRA UYUM…

Dordmund yakınlarındaki Lünen Süd'deki üç kampın sorumlusu olan Türk asıllı Figan Uçar Macit, en önemli hedeflerinin gelen mültecilere hijyenik ve sağlıklı bir ortam sağlamak olduğunu anlatıyor. Verilen buzdolabı, gardırop, yatak, temiz malzemeleri, televizyon ve diğer gereçler misafir ettikleri yabancıların temel ihtiyaçlarını karşıladıklarını anlatan Macit, kamptan eve taşınanlara da aynı şekilde yardımların sürdüğünü anlatıyor. Gurbetçi bir ailenin kızı olarak Almanya'da hayatını sürdüren Macit, iki aydır resmen yaptığı görevden önceki bir yılda öğretmen olan eşiyle birlikte gönüllü olarak mültecilere yardım etmiş. Şimdi iki okul ve bir spor salonunda kalan mültecilerin her şeyi. Küçük bir ihtiyacı olan da, dertleşmek isteyen de onu buluyor.

HAMİLE VE 3 ÇOCUKLA TEHLİKELİ YOLCULUK

Biri karnında, üç çocuğu ve eşiyle birlikte çıktığı uzun, zahmetli ve tehlikeli yol Almanya'da son bulmuş Iraklı Nesrin Hanım'ın. Beş aylık hamile olarak ayrıldığı sınır beldesi Laleş'in adı geçince başı öne eğiliyor. Yüzüne hüzün çöküyor, gözyaşlarına hâkim olamıyor. Şimdi çocukluğunun ve gençliğinin geçtiği, dünyadaki bütün Ezidiler için kutsal sayılan topraklardan kilometrelerce uzaklıkta. Almanya'nın ortasında küçük bir kasabada mütevazı bir eve çıkmanın mutluluğunu yaşıyor. "Artık korkmuyoruz! Korkmadan çocuklarımız sokağa çıkabiliyor, okullarına gidebiliyor." diyor.

Yolda doğan Silvana bebek üç kardeşin elinden düşmüyor. Komşuları Türk, Kürt çocukların da gelmesiyle evleri bayram yeri oluyor adeta. Nesrin Hanım'ın acıklı öyküsüne hayırsever Almanların ve gurbetçilerin katkısıyla döşenen evin salonunda hüzünlü bir Doğu masalı dinler gibi kulak veriyoruz. Ne çocuk şamatası, ne Alman film kanallarına sabitlenen televizyonun sesi dağıtıyor hüzün bulutlarını…

"Irak'tan daha önce de ayrılmak istiyorduk. Ama şartlar el vermedi. Evimizi satamadık, birikmiş paramız yoktu. Maaşlar yatmıyordu. Yoksulluk IŞİD'ten önce geldi anlayacağınız" diyor. Fakat Laleş'in de olduğu Irak'ın Musul kenti bölgesindeki IŞİD terörü her şeyin önüne geçmiş. Öldürülen insanlar, kaçırılan gelinler ve genç kızlar, köle pazarları için alıkonulan çocuklar bütün ailelerin korkulu rüyası olunca başka çare kalmamış. Düşmüşler yola… Geldikleri ve 1 ay kaldıkları İstanbul'da bir ev kiralamışlar. İnsan kaçakçıları onları fazla zaman geçmeden bulmuş. Düşmüşler peşlerine… 'Köy müydü, şehir miydi bilmiyorum ama İzmir bölgesindeydik 30 kişi 12 saatlik bir yolculuktan sonra. Küçük bir minibüse bindirdiler. Neredeyse daha denize ulaşamadan boğulacaktık." diye anlatıyor çile dolu yolculuğu... Çocuklu ve hamile bir kadın için korku filmi gibi bir ölüm kalım yolculuğu aslında yaşadığı. Tam 75 kişi bir bota binmiş anlattığına göre. Bot denizde biraz mesafe alınca insan tacirleri bottan inerek onları kaderleriyle baş başa bırakmış. Bilmedikleri bir Yunan adasında ıssız bir sahile çıkabilmişler gece yarısı… Polis merkezine geldiklerinde kayıtları yapılmış, parmak izleri alınmış. Sonra da uzun bir yolculukla dağlardan, nehirlerden geçip Almanya'ya ulaşmışlar.

"Evden çıktığımızda 5 aylık hamileydim, iki oğlum çok küçüktü, canımızı dişimize takmıştık. Ölümü bile göze almıştık" diyen Nesrin Hanım, "Şimdi tek sorun parmak izimizin başka bir ülkede alınması. Bizi tekrar başka bir yere göndermesinler yeter" diyor. Çünkü Avrupa yasalarına göre ilk parmak izi verilen yer iltica başvurusunun da yapıldığı ülke anlamına geliyor. Yeni Vatan dedikleri Avrupa ülkelerine ulaşanların, özellikle Almanya'ya gelenlerin korkusu da yer değiştirmek.

MÜLTECİ KAMPINDA HERKES EŞİT

Kaçak olarak deniz yolunu kullanarak Yunanistan'a geçtiğini, daha sonra ise uzun bir yolculuktan sonra Almanya'ya ulaştığını söyleyen Suriyeli Emced Makdisi, "Şimdilik bir basketbol spor salonunda kalıyoruz. Burada 30-40 kişi var. Bu sayı burası için fazla, bu yüzden biraz sıkıntı oluşturuyor üzerimizde ama sonuçta biz buraya savaş ortamından geldik." diyerek, yeni hayatına uyum sağlamaya çalışıyor.

Makdisi, kendisi Almanya'da olsa da aklı ülkesinde... "Suriye ye yabancı çok insan girdi. Ülkemizi yakıp yıktılar. İnsanları öldürdüler, kaçırdılar. Pek çok grup var. IŞİD var, Nusra var… Diliyoruz Suriye eski güzel günlerine tekrar dönsün, biz de ülkemize dönüp yeniden inşa ederiz." diyor. Gençlerin kaldığı spor salonunda hummalı bir çalışma göze çarpıyor. Yeni gelen gardıroplara küçük bir sırt çantayla getirilen eşyalar özenle yerleştiriliyor. Maden işçilerinin 'heim' dedikleri yatakhanelerden getirilen, tamir edilip boyanan karyolaların üzerine yeni yataklar ve yorganlar seriliyor. Bir Alman nizamıyla numaralanan mini buzdolapları ortak kullanılan mutfağa özenle yerleştiriliyor. Mutfağın bir ucunda pişen menemenin kokusu geniş spor salonuna yayılıyor. Gözler yer yer köşede açık halde duran yerel Alman kanallarına kayıyor.

ÇOCUKLARA OKUL BÜYÜKLERE KURS

Almanya'ya ulaşan mültecilerden 18 yaşından küçük olanlar hemen en yakındaki okullara kaydoluyor. Büyükler ise Almanca kursunun yolunu tutuyor. Yetişkinlere Almanca dersi veren öğretmenlerden biri de Rafika Ettaqi. Bir buçuk yıldır Almanya'da yaşıyor. Onu farklı yapan özelliklerden biri ise ünlü Borussia Dortmund takımının başarılı bir hentbolcusu olması. "Arapça konuşup anladığım için Irak ya da Suriye'den gelen insanlara temel Almanca öğrenmeleri noktasında yardım ediyorum. Bu gerçekten çok güzel bir iş çok keyif alıyorum" diye anlatıyor görevini.

"Her bir mültecinin yardıma ihtiyacı var. Çünkü Irak ve Suriye gibi savaşın olduğu bir yerden geliyorlar. Buraya daha iyi bir gelecek için gelmişler" diyen Ettaqi, "Burada sadece ders yapmıyoruz sık sık sohbet de ediyoruz. Mesela birçoğu burada yalnız. Televizyonlar ve gazeteler her şeyden bahsetmiyor. Birçok gerçeği onları dinleyerek öğrenebiliyorum." diyor.

Kursta öğleden önce ve öğleden sonra olmak üzere iki kurs var. Öğleden önce kursa 23 yetişkin geliyor. Öğleden sonra ise 15. Kurs sonunda toplam 320 saat ders olacak. Bu 320 saatte A1 dediğimiz temel Almanca öğreniliyor.

Kamptaki gençlerden Muhammed Mustafa ise, "Buraya isteyerek gelmedik. Mecbur olduğumuz için geldik. Yarın şartlar düzelirse herkes Suriye'ye dönmek ister. Suriye bizim için çok değerli. Vatanımızdan daha sevimli bir yer yok bizim için." diyor.

MÜLTECİLERİN ALMANYA'DAKİ STATÜSÜ

'Sozialamt' adı verilen sosyal yardımlar kamp veya evde kalan mültecilere sağlanıyor. Bu yardımlara barınma mekânı, buzdolabı, gardırop, yatak, giyecek ve yiyecek yardımları da dâhil. Yine mültecilere kişi başı 400 Euro açılan banka hesabı yoluyla veriliyor. Bu miktarın 100 Euro'su barınma, elektrik ve su gibi giderler için kesiliyor. Kesintiler sonrası mültecilerin eline kişi başına 300 Euro geçiyor. Resmi sığınma başvurusu kabul edilenler ise 'Jobcenter' statüsüne alınıyor. Artık onların istedikleri gibi ev kiralama ve iş bulma hakkı var. Çocuk, genç veya yaşlı fark etmiyor; hemen 'Integrationskurs' adı verilen uyum programlarına alınıyor. Verilen sertifika sonrası okul veya iş tercihinde bulunabiliyorlar. Banka hesaplarına yatırılan para miktarı ise 500 Euro'ya kadar çıkıyor. En önemlisi de ilk gelen mülteciler sadece acil durumular için hastanelere ve doktorlara başvuru yapabiliyorken onlar tam sağlık sigortasına kavuşuyorlar. Ayrıca ev kiraları da devlet tarafından ödeniyor. 3 yıllık oturum hakkına kavuşuyorlar. Üç ay içinde ailelerini yanlarına getirme hakkına da kavuşuyorlar.

Almanya'ya gelen 18 yaşından küçük çocuklara devlet sahip çıkıyor. Gelen çocuklara diğer Alman çocuklarıyla birlikte ve aynı okulda doğrudan okul hakkı veriliyor. Dublin Anlaşması olarak bilinen ve geri kabul ile ilgili Avrupa'nın anayasası sayılan mutabakat gereği ilk kaydı yapılan ve parmak izi alınan ülke sorumlu mültecilerden... Aylan bebeğin yaz aylarında Ege denizi sularında hayatını kaybetmesiyle ayağa kalkan Avrupa'nın vicdanı mültecilere sadece kapıyı araladı. Sonuna kadar açmadı. Ulaşabilenlerin Avrupa'daki hayat şartları ise sığınanların davranışlarından ülkelerin göçmen politikasına kadar birçok unsura bağlı. Bunu da zaman gösterecek.

ALMANYA'YA 1 MİLYON 87 BİN 478 MÜLTECİ GELDİ

Federal Göçmenler ve Mülteciler Dairesi (BAMF) verilerine göre, 30 Aralık 2015 tarihi itibariyle Almanya'ya gelen mülteci sayısı 1 milyon 87 bin 478 olarak açıklandı. Almanya'da en çok mülteci alan eyalet 231 bin kişi ile Kuzey Ren Vestfalya (NRW) oldu. NRW'yi 159 bin ile Bavyera, yaklaşık 141 bin kişiyle de Baden-Württemberg takip ediyor. Almanya'ya 2015 yılı içerisinde açıklanan rakama ek olarak yaklaşık 250 bin mültecinin daha geldiği tahmin ediliyor. Fakat kayıt altına alınamadığı için kesin bir bilgi verilemiyor. Almanya, 1 milyonun üzerindeki mülteci sayısıyla en son 1992 yılında ulaşmıştı. O sene Almanya'ya 438 bin 191 mülteci gelmişti.

Diğer yandan Akdeniz üzerinden Avrupa'ya gelen sığınmacı sayısının da bir milyonu aştığı bildirildi. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) verilerine göre 2015 yılında toplam 1 milyon 600 kişi Akdeniz yoluyla AB'ye ulaşmaya çalıştı. Tehlikeli yolculukta en az 3 bin 735 kişi hayatını kaybetti ya da kayboldu. UNHCR verilerine göre 2014 yılında Akdeniz'den Avrupa'ya geçmeye çalışanların sayısı 219 bin olarak kaydedilmişti. Avrupa'ya ulaşmaya çalışan sığınmacıların varış noktası olarak Yunanistan'ı İtalya izledi. BM verilerine göre sığınmacıların yaklaşık yarısı Suriye, yüzde 21'i Afganistan ve yüzde 8'i Irak'tan geldi. Pakistan ve Afrika ülkelerinden de çok sayıda kişi AB ülkelerine sığındı.

Suriye'de iç savaşın başladığı 2011 yılı ilkbaharından bu yana yaklaşık 4 milyon kişi ülkeyi terk etti, milyonlarca Suriyeli ülke içinde yer değiştirmek zorunda kaldı. UNHCR, 28 Aralık itibariyle 2015 yılında Türkiye'den Yunanistan'a deniz yoluyla geçen sığınmacıların sayısını da 844 bin 176 olarak açıkladı. Bu kişilerin yüzde 28'ünü çocukların oluşturduğu belirtildi. CİHAN