'Aldatmanın Piri Jerbua gibi'

İşârâtü’l-İ’caz tefsirini tercüme eden Doç. Dr. Şâdi Eren’in ifadesiyle “Münafık, BUKALEMUN gibidir; bulunduğu araziye göre renk değiştirir. Tüneller şeklinde yuvalar yapıp, istediğinden girip çıkarak, düşmanlarını aldatan JERBUA gibi hareket eder. Zarar verme noktasında ise, pirincin içindeki (pirinç gibi görünen) BEYAZ TAŞ’a benzer.”

Üstad Bediüzzaman Hazretleri, Kur’an’ın kâfirlerle ilgili olarak Bakara Suresinin başında iki âyette iktifa ettiği halde münafıklarla on iki âyetle beyanda bulunmasının hikmetini şöyle izah ediyor:

“Düşman GİZLİ  olduğunda daha MUZIR  olur. SİNSİ  olduğunda daha HABÎS olur. YALANCI olduğunda FESADI daha şedit olur. DÂHİLÎ olduğunda ZARARI  DAHA  BÜYÜK  olur. Çünkü dâhilî düşman, salâbeti kırar, kuvveti dağıtır. Halbuki hâricî düşman, salâbeti kuvvetlendirir, metaneti artırır. Maalesef münafıklığın İslam’a cinayeti cidden çok büyüktür. Bu müşevveş durum, ancak münafıklık yüzündendir. Bundan dolayı Kur’an, sıkça onların şenaatini ortaya koymuştur. Münafık, müminlerle iç içe yaşaması sebebiyle peyderpey onlara ünsiyet eder, yavaş yavaş imana ülfet eder, kendi amellerini ve hareketlerini çirkin görerek kendi hâlinden nefret etmeye hazır bir duruma gelir. Sonunda tevhid kelimesi dilinden kalbine inebilir. Münafığın küfre ilave olarak ‘Müslümanlarla dalga geçme, onları aldatma, hile, yalan ve riya gibi cinayetleri vardır. Münafık çoğu kere kitap ehlinden ve cerbezeli, vehimli kimselerden olduğundan hileci dessas ve şeytanî zekâ sahibidir. Böylelerini daha ayrıntılı anlatmak, belâğata daha uygundur.” 

Başka bir açıdan, münafıklarla ilgili ilk âyet şöyle de mânalandırılabilir: “Allah’a ve âhiret  gününe iman ettik, diyenlerden bir kısmı da insanlardandır.” Bu mâna üzerine şöyle bir soru çıkıyor: “Münafıkların insanlardan olması açık ve normal bir şey olduğu halde niç