Ekonomideki gerçekleşmeler, dönemin başbakanı Tayyip Erdoğan tarafından kamuoyuna duyurulan vaatlerin çok uzağında kaldı. Açıklananın aksine milli gelir ve ihracat geriledi. Enflasyon ve işsizlik hedefleri aşarken, büyüme oranı hedefin çok altında kaldı.

Zaman'da yer alan habere göre,  AKP, 1 Kasım'daki genel seçimlerde kendilerine iktidar olma şansı verilmesi için ‘iddialı' vaatlerin yer aldığı beyannamesini geçen hafta kamuoyuyla paylaştı. Ancak ‘iddialı' vaatlerin yer aldığı beyannameden ziyade, AKP'nin geçmişteki seçim vaatlerinin ne kadar yerine getirildiği tartışılmaya başlandı. Çünkü seçimlerde ‘iddialı' vaatlerle sahneye çıkan iktidar, vaatlerini yerine getirme konusunda aynı başarıyı gösteremedi. Dönemin başbakanı Tayyip Erdoğan'ın 2011 Genel Seçimleri Seçim Beyannamesi'ndeki açıklamalarına bakıldığında, bugün için verilen vaatler ve gelinen nokta arasında ciddi fark var. Erdoğan'ın açıkladığı beyannameye göre 2015'te kişi başına milli gelir 14 bin dolar olacak, ihracat 201 milyar dolara ulaşacaktı. Gayri safi yurtiçi hasıla ise 2015'te 1 trilyon 76 milyar dolara çıkacaktı. Ancak gerçekleşmeler bu rakamların uzağında kaldı.

İktidarın yanıldığı noktalar bununla da sınırlı değil. 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı ve Orta Vadeli Program'daki pek çok hedef de tutturulamadı. Yatırım kararlarını AKP hükümetinin vaatlerine ve hazırladığı programlara göre alanlar, hukuk devleti, demokrasi ve Avrupa Birliği çizgisinden uzaklaşıldığı için ciddi zararlarla karşı karşıya kaldı.

Türkiye ekonomisi, kurlardaki artış sebebiyle dolar bazında hesaplamaya göre 2015'in ikinci çeyreğinde yüzde 10,7, ilk yarısında ise yüzde 6,9 küçüldü. Bu gelişmeyle birlikte 2014'te 799 milyar dolar olan GSYH'da, yılın daha ilk yarısından yaklaşık 25 milyar dolarlık bir kayıp yaşanmış oldu. 2015 sonundaki tabloyla ilgili çalışmalar gerçekleştiren ekonomistler, yıl sonunda bu rakamın 750 milyar doların üstünde kalmasının mümkün görünmediği görüşünde. Ancak dönemin başbakanı Erdoğan, 2011 genel seçimleri ile ilgili beyanname konuşmasında 2015'te GSYH'nin 1 trilyon 76 milyar dolar olacağını vaat etmişti ancak bu gerçekleşmedi. Benzer şekilde kişi başına gelirle ilgili vaat de tutmadı. Erdoğan'ın, “Kişi başına milli gelir 2015 yılında 14 bin, 2019 yılında 18 bin 685, 2023 yılında da 25 bin 76 dolar seviyesine çıkarılması öngörülmektedir.” diyerek duyurduğu zenginleşme vaadi de lafta kaldı. Büyüme rakamlarında dolar sebebiyle yaşanan çakılma, kişi başına geliri uzun bir süre sonra 10 bin doların altına çekti. Ekonomistler, kişi başına gelirin 9 bin 900 dolar seviyelerine gerilediğini açıkladı.

2015'e ilişkin seçim vaatlerinden biri de ihracatla ilgiliydi. 2011'de, 2015 ihracatının 201 milyar dolara ulaşacağı açıklandı. Ancak ihracat 2015'in ilk 9 ayının 9'unda da düştü. İhracatçılar, küresel gelişmeleri de dayanak göstererek bu trendin devam edeceği görüşünde. İhracatta, son üç ayda geçen yılın rakamları yakalansa dahi yıl sonunda 145,5 milyar dolarlık ihracat yapılabilmiş olacak.

Son olarak beyannamede yer alan 2023'te en büyük 10 ekonomi arasına girme vaadi de havada kaldı. Rakamlara göre 18'incilikten 19'unculuğa gerileyen Türkiye'nin 2015 GSYH rakamlarının netlik kazanmasıyla ilk 20 arasında kalıp kalamayacağı tartışmaya açıldı.

DOLAR VE İŞSİZLİKTE DE HEDEFLER TUTMADI

AKP'nin vaat edip yakalayamadığı ekonomik hedefler, 2011'deki seçim beyannamesi esnasında açıklananlarla sınırlı değil. Örneğin 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı'nda yer alan hedeflerde de ciddi sapmalar yaşandı. Örneğin planda yer alan hedeflere göre 2018'de 1,97 olması beklenen dolar, şimdiden 3,07'yi gördü. Onuncu Kalkınma Planı dönemin­de, yıllık ortalama yüzde 2,9 oranında is­tihdam artışıyla toplamda 4 milyon yeni iş oluşturulması öngörüldü. Bu gelişmeler doğrultusunda, işsizlik oranı tedrici bir düşüşle 2013 yılı için beklenen yüzde 9,2 seviyesinden, plan dönemi sonunda yüzde 7,2 seviyesine indi­rilmesi hedeflendi. Ancak bu hedefin tutması da tehlikeye girdi. Çünkü işsizlik oranı yeniden yükselişe geçti. 2015'in Ocak ayından Mayıs ayına gelene kadar yüzde 11,3'ten yüzde 9,3'ler seviyesine gerileyen işsizlik, haziran ayında yeniden yükselişe geçerek yüzde 9,6'ya çıktı. Zaman