AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yakın dostu Hasan Yeşildağ’ın kardeşi Ali Yeşildağ’ın, eski Tarım Bakanı Mehdi Eker’le ilgili arazi vurgunu iddiaları büyük yankı uyandırdı. Yeşildağ’ın iddiasına göre 11 yıl Tarım Bakanlığı yapan Eker’in talimatıyla lokomotif bir şirket kurularak 3,5 milyar Euroluk vurgun yapıldı. Yeşildağ, konuyla ilgili videolarında toplulaştırma ihalelerinde Mehdi Eker’le birlikte bakanlığı soyduklarını söylüyor.
Toplulaştırma ihalelerine ilişkin Sayıştay denetçilerinin de 2012 yılından bu yana uyarılarda bulunduğu ortaya çıktı. Birgün gazetesinden Nurcan Gökdemir’in haberine göre raporlarda, ödeneği olmayan toplulaştırma işleri için ihalelere çıkıldığı, ödenek olmadığından süre uzatmaya gidildiği için fazla ödeme yapıldığı, hizmet alımı ihalelerinin yerelden değil merkezi olarak yapılması ile denetimin zorlaştırıldığı tespitlerine yer verildi.
Denetim raporlarında öne çıkan tespitlerden bazıları özetle şöyle:
ÖDENEKSİZ İHALELER: Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na aykırı olarak, ödeneği olmayan işler için ihaleye çıkıldı, ödeneği olmadığı gerekçesiyle zorunlu süre uzatımı dolayısıyla şirketlere fiyat farkı ödendi.
PROGRAM DIŞI İŞLER: Yapımı devam eden çok sayıdaki arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri yapım işlerinde, iş programında belirtilen ödeneklerin üzerinde imalat yapan bazı yükleniciler, yapımı devam eden diğer işlerde ödenek sorunu yarattı, devam eden işler bitirilmeden açılan yeni ihaleler ödenek sorununu ortaya çıkarttı.
MERKEZDEN İHALE DENETİMİ ENGELLEDİ: Çok sayıda ili ilgilendiren “AT (Arazi toplulaştırma) ve TİGH’nin (Tarla İçi Geliştirme Projeleri) Arşivlenmesi, Bilgisayar Ortamına Aktarılması, Tasnif ve Depolanması İşi İçin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alım İşi” ihalesi, merkezde gerçekleştirildi. İşin ihalesini Tarım Reformu Genel Müdürlüğü yaptı. 2011 rakamları ile 3,5 milyon lira olan ihalelerin ödemeleri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Merkez Saymanlığı’ndan yapıldı. Değişik harcama birimlerince yapılması gereken hizmet alımının merkezdeki harcama birimi tarafından yapılması, muayene ve kontrol hizmetlerini güçleştirdi.
ÇALIŞMALAR İZLENEMEDİ: Arazi toplulaştırma, mali gerçekleşme ve fiziki gerçekleşmelerin iş kalemleri bazında takip edilmedi.
YÜZDE 80’i GECİKTİ: İhalesi yapılan işlerin yüzde 80’inde gecikme meydana geldi. Raporun yazıldığı yıl yürütülen 330 işin 150’si ihalesi kapsamında bitirilemeyerek yüzde 45’inde keşif artışına gidildi. Ayrıca bunlara ilave olarak bitirilemeyen çok sayıda iş için tamamlama ihaleleri açıldı, bunlara da ödeme yapıldı.
ERKEN EL KOYMAYA ÖDEME: Toplulaştırma çalışmaları sırasında; sulama kanalı, tahliye kanalı, yol gibi kamu yatırımlarının etüt, plan, program, proje ve ihalelerinde kamu kurumları arasındaki koordinasyonsuzluk nedeniyle çiftçilerin arazisine erken el konuldu. Arazisine el konulan çiftçilere yeni arazileri geç verildiği için beş yıla varan sürelerle gelir kaybı bedeli ödendi.
