Sosyal güvenlik sisteminin açığı, rekor seviyeye ulaştı. Son 12 yılda sürekli artan açıklar, 2014 yılında 50,5 milyar TL olarak gerçekleşti. 12 yılın toplamında ise 373 milyar TL açık oluştu. Bu açık, Hazine’den karşılandı.
AKP öncesi dönemde ise sosyal güvenlik açıkları son derece düşük. SGK verilerine göre 2000 yılında 2,4 milyar TL olan sosyal güvenlik açıkları, 2001’de 4,4 milyara, 2002’de ise 7,9 milyara ulaştı. AKP’nin iktidar olduğu 2003’ten itibaren ise açıklarda büyük tırmanış göze çarpıyor. 2003’te 13,3 milyara tırmanan açıklar 2014’te 50,5 milyar TL oldu. Açıkların en önemli nedenlerinin başında kayıt dışı ile etkili mücadele edilememesi ve prim tahsilatındaki başarısızlık geliyor. Kayıt dışından dolayı devletin prim kaybı yıllık 30 milyar TL. Kurumun tahsil edemediği prim tutarı ise 85 milyar TL civarında.
2008 REFORMU AÇIKLARI AZALTACAKTI BİLAKİS ARTIRDI
Sosyal güvenlik açıkları, uzun yıllardır Türk ekonomisinin ön önemli sorunlarının başında geliyor. AKP de iktidara geldiği 2003’ten itibaren sosyal güvenlik açıklarını azaltmayı vaat etti. Bu amaçla sosyal güvenlik reformunu gündemine aldı. 2008’de hayata geçirilen reformun açıkları azaltacağı belirtiliyordu. Ancak aradan geçen sürede sosyal güvenlik açıkları azalmadığı gibi sürekli olarak artış gösterdi. Her yıl artan açıklar, Türkiye’nin önünde duran en ciddi sorun olmayı sürdürüyor. SGK’nın verilerine göre 2003’te 13,4 milyar TL olan açık, 2006’da 18 milyara çıktı. 2008’de ise 25 milyar olarak gerçekleşti. Sosyal güvenlik reformunun yürürlüğe girdiği 2008 yılından itibaren de açıkları daha düşük gösterebilmek amacıyla yeni bir yöntem devreye sokuldu. Devletin topladığı prim gelirinin yüzde 15’i kadar para, ‘devlet prim katkısı’ olarak SGK’ya aktarılmaya başlandı. Böylece açıkların kâğıt üstünde de olsa azaltılması hedefleniyordu. Ancak bu uygulamaya rağmen SGK’nın açıkları artarak devam etti.
2010 yılında 26,7 milyar TL sosyal güvenlik açığı oluştu. Aynı yıl devlet prim katkısı olarak da 15 milyar aktarıldı. Toplamda 41,8 milyarlık açık oluştu. 2013’te 19,6 milyar sosyal güvenlik açığı oluşurken devlet katkısı olarak da 27 milyar TL aktarıldı. Toplamda yaklaşık 47 milyarlık finansman desteği sağlandı. Geçen yıl ise bu rakam 50,5 milyar olarak gerçekleşti. Sosyal güvenlik açıklarını kapatma iddiasındaki AKP’nin 12 yıllık iktidarı döneminde 373 milyar TL açık oluştu.
TÜİK'E GÖRE 3 ÇALIŞANDAN 1'İ SİGORTASIZ
Sosyal güvenliğin açıklarını azaltabilecek en önemli yapısal değişikliklerin başında kayıt dışının azaltılması geliyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre kayıt dışı istihdam oranı yüzde 32 civarında. Toplam çalışan sayısının 25 milyon 454 bin kişi olduğu dikkate alındığında her üç çalışandan birinin sigortasız olduğu görülüyor. 8 milyon 239 bin kişi sigortasız olarak kaçak çalıştırılıyor. Kayıt dışı istihdamın Türkiye ekonomisine maliyeti ise yıllık 30 milyar TL civarında. Kayıt dışı istihdamın önlenebilmesi halinde sosyal güvenlik açıkları önemli ölçüde azalacak. Bu kaynağın, emekliler başta olmak üzere diğer toplum kesimlerine aktarılması mümkün olacak. Öte yandan devletin tahsil edemediği sosyal güvenlik primleri önemli bir sorun olmaya devam ediyor. SGK’nın tahsil edemediği prim miktarı 85 milyar TL civarında.
ZAMAN
