Depremler nasıl meydana gelir?
Yerkabuğu bir tür yapboz gibi birçok ayrı parçadan oluşur: Birkaç devasa okyanus levhası ve birkaç küçük kıtasal kabuk levhası. Gerçekte kaç tane küçük yerkabuğu levhası olduğu ise bilimde tartışmalıdır.
Çeşitli levhalar, Dünya'nın sıvı iç kısmı üzerinde "yüzer". Bazı kırılma noktalarında, Dünya'nın çekirdeğinden gelen magmanın şişmesi nedeniyle levhalar her yıl birkaç santimetre kayar ya da hareket eder. Milyarlarca yıldır gerçekleşen bu hareket aslında oldukça normal. Bu sırada ya birbirlerinden uzaklaşırlar ya birbirlerine sürtünürler ya da birbirlerini iterler.
Sonrasında ise üstündeki kıta hareket eder. Bu hareketlere "levha tektoniği" denir.
Levha tektoniği, levhaların birbirleriyle kaynaşmasına neden oluyor. Kayadaki gerilimler bariz bir şekilde artarsa, levhalar sarsıntılı bir şekilde yarılabilir. Bu merkez üssünden basınç dalgaları yeryüzüne yayılıyor ve deprem olarak hissediliyor.
Fay hattı olarak adlandırılan, yani yerkabuğunun iki tektonik plakasının birleştiği noktaların üzerinde yer alan bölgeler, özellikle risk altında. Sismologların, bir depremin gücünü belirtmek için kullandıkları Richter ölçeğine göre 5.0 büyüklüğündeki sarsıntılardan itibaren, binalarda gözle görülür hasarlar meydana gelebilir.
Eğer bir deprem okyanus altında meydana gelirse, tsunami oluşabilir. Yüksek hızda yayılan bu devasa dalgalar, karaya vurduklarında yıkıcı sellere neden olabiliyor. Potsdam'daki Jeo Araştırma Enstitüsü'nde (GFZ) sismoloji profesörü olan Fabrice Cotton, levha sınırlarındaki bölgelerde sürekli sismik aktivite nedeniyle daha şiddetli depremleri tahmin etmenin çok zor olduğunu söylüyor.
Artçı sarsıntı nedir?
Ancak nispeten daha küçük artçı sarsıntılar bile bazen büyük yıkımlara neden olabilir. Ana depremde ağır hasar gören binaları bir an önce kontrollü şekilde yıkarak olası artçı depremlerdeki can ve mal kayıplarının önüne büyük ölçüde geçilebilir.
