Fehmi Koru, AKP’den güçlü bir çağrı gelmesi halinde 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün yeniden partiye dönebileceğini dile getirdi. AKP’nin gerileyişini ANAP’ın düşüşüne benzeten koru Meclis’in yapacağı işlerden birinin de yolsuzluk dosyaları olacağını ifade etti.

11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile olan dostluğu 1970’li yılların Milli Türk Talebe Birliği’ne dayanan Habertürk Gazetesi yazarı Fehmi Koru Ankara sakinlerinin koalisyon adımlarını ve ufuktaki manzarayı anlattı.

Bir gazetecinin önce Başbakan’ken ardından Cumhurbaşkanlığı’ndayken Abdullah Gül ile geçirdiği 12 yılın tanıklığını yazmasını elbette önemsiyorum. Kitabına aldığı tanıklıkları herhalde sadece bir bölümdür. Önümüzdeki günlerde Ahmet Sever’in yeni kitaplarıyla da karşılaşmak mümkün olabilir diye düşünüyorum. Ülkemizin kritik bir dönemine önemli ve değerli bir tanıklık bu kitap.

Abdullah Gül’den çok Ahmet Sever’in tercihleri, Sever’in kişiliğinin yansıması var kitapta bence. Ahmet Sever saygı duyduğu, muhtemelen devlet adamlığına ve kişiliğine hayran olduğu bir insanı anlatıyor. Dolayısıyla onun bu özelliklerini fazlaca vurguluyor.

Yazabilirler, herkes bir şey yazabilir. Ağzı olan konuşuyor, dedim ben de.

“Gül’ün her şeyi imzalamadığını en başta Tayyip Erdoğan biliyor”

Abdullah Gül Cumhurbaşkanlığı görevi boyunca hükümetle ilişkilerini hep iyi tutma gayreti içinde oldu. Bu doğru. Kaldı ki bunu kendisi de her fırsatta ifade etti. “Ben bu parti tarafından seçildim, buradan ayrılınca da gideceğim adres orası” diye hep uyardı. Dolayısıyla hükümetle ya da o dönemin başbakanı Tayyip Erdoğan’la çatışma niyetiyle Cumhurbaşkanlığı yapmış biri değil. Ancak “Abdullah Gül önüne getirilen her şeyi imzaladı, hiç itiraz etmedi, itiraz etse de kaale alınmadı” gibi bir zan yanıltıcı olur. Bunun böyle olmadığını en başta o süreçte Başbakan olan Sayın Erdoğan ve o günün ilgili bakanları biliyor. İmzalama safhasının da dışında, daha henüz Meclis’te Genel Kurul’a inmemiş, komisyonlarda görüşülmekte olan kimi yasalara “Bunu böyle çıkartırsanız asla onaylamam” dediği için vazgeçilmiş, en az 10 yasa var.

O süreçte defalarca bu yasanın mahsurlarını, getireceği yasakları yazılarına yansıtan biri olarak yakından izlediğim olayı paylaşayım. İnternet yasası Meclis’te görüşülürken Abdullah Gül, hukuken sakıncalı bulunan kısımları 14 maddeyle raporlaştırdı. Bakanla oturdular, o 14 maddenin değiştirilmesi üzerinde bir mutabakat sağladılar. Ancak yasa aceleyle, herkesten habersiz olarak Meclis’ten geçti. Yasa önüne geldiğinde mahsurların değiştirilmesini istedi. Bakan da yeni bir torba yasa içerisine o değişikliklerin konulacağı sözünü verdi. Onlar konuldu da.

Evet yasayı reddedebilirdi. Fakat unutulan bir nokta var. Yasayı reddederseniz hükümet aynı maddeleri aynen geçirir ise yasa ikinci kez köşke geldiğinde Cumhurbaşkanı’nın onu reddetme hakkı yok. Anayasadaki düzenleme Cumhurbaşkanı’na sadece bir kez veto hakkı veriyor. Dolayısıyla Abdullah Gül pek çok yasada “dolaylı kabulleri” uyguladı. Çabaları sonucu düzeltilmiş olsa bile “internet yasasını onaylayan Cumhurbaşkanı” olarak da kayıtlara geçmiş oldu maalesef.

Abdullah Gül, AK Parti tabanı denilen kitlede çok saygı gören, önemli bir isim. Bu, günlük tartışmaların değiştiremeyeceği bir gerçek. Diğer yandan şunu kayda geçirmekte yarar var. Kitapla ilgili tartışmaların gittiği yön onu mutlu etmemiştir. Nitekim açıklamasıyla bunu ifade etti. Abdullah Gül’ün en hassas olduğu konu kendi çevresi olarak gördüğü, yetiştiği siyaseti hareketin içinde yanlış anlaşılmaktır.

Ben okuduğunu zannetmiyorum.

Benim bildiğim kadarıyla kendisine getirilen metne şöyle bir bakmıştır. Düzeltmeye gidecek herhangi bir ciddi okuma yaptığını zannetmiyorum. Kitapla ilgili olarak kendisinin benimle paylaştığını söyleyeyim. Ne “Şu doğru değil, bu doğru” tarzında herhangi bir düzeltme yapmış, ne de bu tip düzeltmelere fırsat verecek şekilde kitabın ayrıntılarıyla ilgilenmiş. Böyle anlaşılabilecek olanları fark eder düzeltirdi yoksa. Sanıyorum Ahmet Sever kitabın müsveddesini bırakmış, Gül’ün de okuduğunu varsayıyor. Ben Abdullah Gül’ün bana söylediğini de nakledeyim. “Ben şu anda benimle hiçbir irtibatı olmayan bağımsız bir gazetecinin benimle birlikte yaşadığı yılları yazdığı bir kitabı ‘bu doğru değil, bu doğru’ diye düzeltmeye kalkarsam o onun kitabı değil benim kitabım olurdu. Dolayısıyla hiçbir noktasına o şekilde yaklaşmadım” dedi.

Çıkartma yaptırdı mı; onu bilmiyorum. Fakat Ahmet Sever’in kitabı yazma sürecinde birkaç kez kendisiyle görüşme ihtiyacı olduğunu, hafızasındaki ya da notlarındaki tereddüt ettiği konuları ona danışarak yazdığını biliyorum. Sever’in tereddüt ettiği noktalarda düzeltmeler yapılmış. Ama yazılı hale getirildikten sonra bir müdahalesi olduğunu zannetmiyorum.

“Erdoğan ile Gül kitabı konuşmamıştır bile”

Konuşmamışlardır bile diye düşünüyorum. Biliyorsunuz daha önce Ahmet Sever’in bir çıkışı olmuştu. Ruşen Çakır’a verdiği söyleşiden söz ediyorum. Orada açık biçimde güncel siyasetin kahramanlarını rahatsız edecek unsurlar vardı. Rahatsız olabileceklerden biri de bizzat Başbakan Tayyip Erdoğan’dı. O ne yaptı; hiçbir cevap vermedi. Onun adına başkaları cevap verdi. Hatırlayacaksınız, “Bu görüşler Cumhurbaşkanı Gül’ün değil, onun danışmanının fikirleridir” demişlerdi.

O dönemde hem Gül hem Sever ile görüşüyordum. Ne Gül’den ne de Sever’den Ahmet Sever’in görevinden atılmasıyla ilgili bir telkinin geldiğini duymadım. Ahmet Sever bunu başka kaynaklardan duymuş olabilir.

Az önce de söyledim, benim bildiğim Gül’ün kitabı “Burada bunu demişim, bu yanlış, bu doğru” mahiyetinde okumadığı, hangi konuların işlendiğine baktığı. Zaten kendisinin yaptığı açıklama da bunu ortaya koyuyor.

Oluyorum. Sebebi de çok açık. Eğer Abdullah Gül bu kitabı baştan sona okumuş ve bunun kendisinden alıntılar da dahil olmak üzere yayımlanmasına onay vermişse o zaman Abdullah Gül çok saf, politikanın içerisinde boşuna vakit geçirmiş bir insan olur. Bu kitabın nasıl bir hava yaratacağını öngörebilecek zekada bir politikacıdır Abdullah Gül. Ben o sebeple diyorum ki, bunu okumuş olması mümkün değil. Bu kitap kendisine müsvedde olarak verilmiş, bu besbelli. O müsveddeye de bakarak konuları görmüş besbelli. Ama mesela Ahmet Sever’in görevinden atılması konusundaki telkin kısmını gördüğünü zannetmiyorum. Görmüş ve düzeltme yapma gereği duymamış ise o zaman Ahmet Sever öyle bir izlenim almıştır, bunu da kayda geçirmiştir.

Gül’ün “yanlış anlaşılabileceği” ya da “etki edebileceği” endişesi ile kitabın seçimden önce yayımlanmamasını rica ettiğini biliyoruz. Peki seçim öncesinde yayımlansaydı ne denecekti?

Seçimden önce AK Parti karşısına hep siyasetçi olmayan bir rakip koyuyor. Bu kez o rakip Doğan Medya Grubu’ydu. Seçimden sonra da bunun devam etmesini talihsizlik olarak görüyorum. Bence bu tip tartışmaların bir temeli yok. Daha iyi anlaşılması için Abdullah Gül portresinin şu yönünü belirtmekte yarar var: Bu insanın bakanlık, başbakanlık, cumhurbaşkanlığı yapmış bir insan olduğunu unutuyoruz. Abdullah Gül’ün gelecek ile ilgili herhangi bir hesabı yok. “Partinin başına geçerim, yeniden başbakan olurum” gibi bir derdi yok. Onun hiçbir zaman böyle bir niyetinin olmadığını bildiğim için bu tartışmaları ciddiye almıyorum.

Bence küçük harfle başlayan siyasetin içerisinde olmayacak hiçbir zaman.

Kendiliğinden “Genel başkan olacağım, başbakanlığı elde edeceğim” gibi bir çabanın, böyle bir mücadelenin içinde Abdullah Gül’ü hiçbir zaman görmeyeceğiz. Abdullah Gül’ün yeniden siyasete dönmesi ancak AK Parti’nin ona ihtiyaç duyduğunu en belirgin ve kuvvetli şekilde ifade etmesi ile olur. Şu andaki halinden çok mutlu. Kendi adıyla bir vakıf kurdu. Orada Türkiye ile fikirlerini herkesle paylaşabileceği bir zemin yaratmaya çalışıyor. Sadece Türkiye değil yurtdışından da fikirlerine başvurmak isteyenlere o vakıfla hizmet sunacak. Neticede bundan sonra Abdullah Gül adını fikirlerini açıklarken daha sık işiteceğiz.

Böyle bir şey olursa, ancak o zaman geri döner. “Ahmet Davutoğlu’nun karşısına çıkayım” gibi bir hevesi yok. Partinin başarılı olması en büyük temennisi. Seçim sonrasında, kitap yayımlanmadan hem Başbakan hem Cumhurbaşkanı’yla görüştüğünü biliyoruz. Ne görüşmüş; “Aman hükümet dışı kalmayın, AK Parti mutlaka koalisyonda bulunsun” diyor. O makamda gözü olsa o makamların sahiplerine bunları neden söylesin? Kurtarıcı olarak siyasete geri dönmenin planlarını yapar aksini düşünen biri.

Zaten kardeş değil, siyasette yol arkadaşıydılar. Burada en çarpıcı nokta kongrenin Gül’ün Cumhurbaşkanlığı’ndan ayrılacağı tarihin bir gün öncesine alınması. Her şey herkesin gözünün önünde oldu. Tayyip Erdoğan, başbakanlık ve parti genel başkanlığını Abdullah Gül’e değil başka bir kardeşine uygun görüyor. Aralarındaki ilişki biçimini anlatmak için söylemek gerek. Bunun tersinin yaşandığını da tahmin ederim. Abdullah Gül’ün Tayyip Erdoğan yerine bir başkasını tercih ettiği noktalar da olmuştur. Bu insanların yol arkadaşlıklarının siyasetin içinde olduğu gözardı ediliyor. Bugün vefatı dolayısıyla kendisini değerlendirdiğimiz Süleyman Demirel de bir siyasetçiydi. Demirel ile Tayyip Erdoğan ve Abdullah Gül’ün siyasetçilikte çok farklı olduklarını düşünmeyin. Neticede siyaset yapıyor bu insanlar.

Bugüne dek süren tabloya baktığımızda AK Parti’deki ilişki tarzları bir intifadaya yol açacak şekilde değil. AK Parti’de öyle bir intifada olmaz. Ancak Hayrünnisa Hanım gibi hakikaten çok kızdığı olayları ifade etme tarzı olarak onu benimsemiş tek tük insanlar çıkabilir.

Bence çok yanlış bir analiz. Partinin neredeyse bütününe yansıyan bir Erdoğan var. Bununla birlikte, “Gül de bizimle olmalı” diyen yine bütün bir AK Parti var.

Gül’ün herhangi bir biçimde partide aktif olmasını çok istiyorlar. Şimdi bence hepsi, “Gül bizimle olsun” diyor. Kaldı ki bu görüş, kısa süre önce anketlerde de görüldü. Ancak Gül’ü potansiyel rakip olarak görenler, “Gül olmasın” diyebilir. Onun dışındaki herkes parti içindeki varlığından mutlu olacaktır.

Mahalle değil teşkilat baskısı vardır. AK Parti Tayyip Erdoğan’la birlikte tarif edilen bir siyasi kuruluş. Dolayısıyla teşkilatı ya da yakın siyasi arkadaşları “Bu üslup böyle olsa daha iyi olur” diye uyarmış olabilirler.

Bunlar seçim sonrası telaş içinde söylenen sözler. Bunları söyleyen arkadaşlar kendilerinde bu sözleri söyleme hakkını görüyorlar ise ben de o itiraz ettikleri konuları yazma hakkını kendimde görüyorum. Ben bildiğimi ve öngörümü yazıyorum. Saray başbakanlık olarak yapıldı. Tayyip Bey Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde 52 oy olunca, başkanlık sistemi olabilir gibi bir hisse kapıldı. Bunu zorlayan bir seçim kampanyası yürüttü. Sonuç ortada. 258 vekili olan, ancak koalisyonla hükümet olabilecek bir resim var önümüzde. Başkanlık sistemini seçmen gündemden kaldırdı. Madem orası artık bir başkanın sarayı olmayacak o halde Tayyip Bey kendini başkan değil normal bir cumhurbaşkanı olarak düşünmeli. Cumhurbaşkanı’nın yeri de Çankaya. Bu birinci nokta. İkinci nokta da şöyle: Koalisyon görüşmelerinde bir pazarlık süreciyle hükümet oluşacak. AK Parti koalisyonda olmak istiyor ise diğer partilerin birinci gündeminde sarayın olduğunu fark ediyor olmalı. Tayyip Erdoğan pazarlık konusu olmadan kendiliğinden saraydan Çankaya Köşkü’ne çıkarak bunu hayata geçirmeli.

Hatırlatayım; Cumhurbaşkanlığı’nı tamamladığı günlerde “Abdullah Gül AK Parti fotoğrafında olursa parti gelecek seçimde daha fazla oy alır” diye defalarca yazdım. Sonuçta ne oldu; tablo içerisinde yer almadığı ortamda AK Parti’nin oylarında gerileme yaşanıyor. Elbette bu gerilme sadece Gül’ün parti dışında kalmasıyla ilgili değil. Bunun dışında onlarca neden sayılabilir. Benim siyasi gözlemci olarak vardığım şudur. Bir partide gerileme başlarsa onu durdurmak çok zordur. Geriye gideni eski haline getirmek çok zordur. AK Parti’yi yönetenlerin yerinde olsam, kendileri gibi düşünmeyen insanların da fikirlerine kulak verirdim. Şimdi beni eleştiren kalemler seçim öncesinde başkanlık sisteminin çantada keklik olarak görüyordu. O yönde akıl veriyorlardı: “Aman şunları dışlayın! Liberaller mi, onları hiç kaale almayın. Onlar sırtınızda yüktür!” Tüm bunları açık açık yazdılar. Bunları yazanlar yüzde 41’in altındaki resmi görünce şaşkınlığa uğradılar. Ve halen aynı şekilde devam ediyorlar. Ben ise hep tersini söyledim. Eğer böyle giderseniz kaybedersiniz, başlangıçta yaptığınız ittifaklarınızı tazeleyin, fabrika ayarlarınıza dönün. 2000 yılında “daha fazla demokrasi daha fazla hak ve özgürlük” demiştiniz. AB perspektifinde kalma gibi bir derdiniz vardı. İslam dünyasında önemsenen, lider bir ülke olmak istediniz ama AB ve Amerika tarafından önemsenmeyi de hesaba katmıştınız. Bunları yazıp durdum. Yazdığım hiçbir şeyi de kimse adına, birilerinin promosyonu için kaleme almıyorum.

Siyaset ölü partilerle dolu. ANAP’ın çöküşünü hatırlayın. Bir partide gerileme başladığında onu kolay kolay durduramazsınız. Seçim sonuçları AK Parti’nin ANAP’ın düşüşünün başlangıcını gösteriyor. Peki buradan dönemez mi AK Parti? Dönebilir ama zordur, çok zordur. Formül fabrika ayarlarına dönmektir. Ve AK Parti bir kadro hareketi idi. Ortak akıldan söz ediliyordu. “Kararlarımızı ortak akılla alıyoruz” diyorlardı. Bugün Tayyip Erdoğan’ın ya da Ahmet Davutoğlu’nun yanında “Geçmişin Abdullah Gül’ü, Bülent Arınç’ın bugünkü versiyonu” diyebileceğimiz isimler yok. Partinin bunları çok ciddi düşünmesi ve tedbirler alması lazım.

AK Parti’nin mutlaka hükümette olmasını arzuluyor. CHP, MHP, HDP olmuş, onun açısından fark edeceğini düşünmüyorum. Ben AK Parti-HDP koalisyonun daha hayırlı olacağını düşünüyorum. Bu benim fikrim. Diğerleri ile daha fazla sorun yaşayacaklardır. Neticede HDP ile başlattıkları bir çözüm süreci ve onun işbirliği var.

Onun koalisyon düşündüğünü pek zannetmiyorum. Tayyip Bey herhalde yenilenmiş bir seçim, tekrar seçim, istiyor. Ama bu AK Parti açısından çok tehlikeli. Milletin uzaklaştığı AK Parti’ye şimdi birkaç ay içinde milletin dönmesi için sebep ne? Bunun için bir gelişme yaşanmadı. Ancak Davutoğlu’nun mesajları samimi bence. Gerçekten bir koalisyon kurulmasını arzu ediyor. CHP, MHP, HDP hepsi ile müzakere deneyecek. Neticede Tayyip Bey dışında Gül de Davutoğlu da herkes koalisyonun yararlı olacağını düşünüyor.

Koalisyon ve Suriye gündeminin konuşulduğunu varsayıyorum. Kitap konularının konuşulacağını pek sanmıyorum. PYD, Tel Abyad gündeminin özellikle konuşulduğunu tahmin ediyorum. Tayyip Bey selefinin bu konulardaki görüşünü almış olabilir.

Zaten mesafeliler, Abdullah Gül’ün Cumhurbaşkanlığı’ndan bu yana geçmişteki gibi “yakın mesai” içinde değiller. Ben Tayyip Erdoğan’ın kitapla ilgili herhangi bir konuyu açacağını gerçekten düşünmüyorum.

Bence Erdoğan sarayı muhaliflerinin şart koşması olmasa bile kendisi vermelidir. Bu bir geri adım değil. Başkanlık sistemi gündemden kalktı. Saray denilen yerin de yapılma amacına uygun olarak başbakanlık ve ilgili birimleri barındıran bir tesise dönüşmesinde yarar vardır. Bunun koalisyon pazarlıklarında Cumhurbaşkanı’nı rencide edecek şekilde yapılması yanlış olur. Erdoğan böyle bir adımın atılmasını kendisi sağlarsa bu ona zarar vermez.

Gül’ün bildiği buranın başbakanlık olacağıydı. Ama farklı bir noktaya vardı.

“Bu dosyalar kapatıldı, bitti” demenin yanlış olduğu kanaatindeyim. Meclis’in ilk yapacağı işlerden biri bu dosyaların açılması olacak. Mutlaka yolsuzlukların üzerine gidilecektir. Zaten bu konu çözülmezse Türkiye siyaseti daha da geriye gider.

Bence yoktur. O gün o bakanlar partinin içerisindeydi, Meclis’te birlikte oturuyorlardı. Bu konuda özellikle Ahmet Davutoğlu’nun özellikle kararlı olduğunu biliyorum. Engellendi. Ama bugün o bakanlar Meclis’te yoklar. Bu Meclis onlar hakkında daha rahat hareket edecektir. Kaldı ki o insanlar için de yararlı bu.

Hayır. Çünkü koalisyon yapacağı hangi parti olursa olsun, önce bu konu olacak masada. Bundan geri dönüş olacağını zannetmiyorum. Yargılansınlar ve böyle bir suçları var mı yok mu; aydınlansın. Suçları varsa hele siyasi olarak bunları yapmışlarsa sonuna kadar da gidilmesi gerekir.

Hiç inanmadı. O tapelerde yazılan şeylerin olabileceğine hiç inanmadı. Bugünkü noktasını bilmiyorum. Ama o günkü noktasını biliyorum. “Bunların olması mümkün değil” dediğini hatırlıyorum. “Birtakım hayırlı işlerde kullanılmak üzere bazı meblağlar bağış şeklinde belediyelerden toplanıyor” diye bir bilgi var zaten tabanda. “Bu o düzeyde de, belediye dışında da yapılıyor mudur?” diye bir şey düşünmüş olabilir.

Benimle paylaştığı ilk izlenimini söylüyorum. Onun bir yolsuzluğun değil ancak bir hayır işinde kullanılmak üzere elde olan parayla ilgili olabileceğini düşündü. Tapelerin yayımlandığı ilk gündü zannediyorum, o gün bu tapeler çıktığında birlikte olmuştuk. Kendisinin bu kadar yakından tanıdığı insanların o tip işlere bulaşmalarına, buna asla inanamadı. Sonra ne oldu, onu bilmiyorum.