Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Bilge Alpaslan Kocamemi, "Analizlere bakıldığında atık suda SARS-CoV2'yi en yoğun olarak biz bugüne kadar, Konya ilinde gözlemledik. Konya ilini takip eden İstanbul'du. İstanbul ve Konya açık ara diyelim, onları takiben ise Bursa, İzmit, İzmir ve Antalya'nın bazı bölgelerinde virüs konsantrasyonlarına gözlemlenebilir mertebede rastladık" dedi.
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Türkiye'de koronavirüsün dağılımına ilişkin detaylı bilgi edinmek ve olası erken uyarı sistemini geliştirmek amacıyla, Türkiye Su Enstitüsü Başkanlığı koordinatörlüğünde çalışma yapılacağını duyurmuştu.
Pilot il olarak İstanbul'un seçildiği projede, 81 ilden ve 250 atık su arıtma tesisinden numune alımları gerçekleşti, 52 tanesinin ise analizleri tamamlandı. Havaların ısınması ve tatil beldelerinin kalabalıklaşması ile birlikte numune alımını turistik bölgelerde yoğunlaştırdıklarını dile getiren Kocamemi, çalışmalardan elde ettikleri güncel sonuçları paylaştı.
T24'ün aktardığına göre İstanbul'da Haziran ayında atık su numunelerinde bulunan virüsün, Temmuz ayında artış meylinde olduğunu ifade eden Kocamemi, şöyle dedi:
"İstanbul'da ilk Nisan ayında numuneleri aldık. Nisan ayında atık sularda konsantrasyonlar düşüktü. Sonra mayıs ayında bu konsantrasyonlardaki yükselişi, vakalar ile birlikte gözlemledik. Haziran ayı itibarıyla vakalarda düşüş oldu, bununla birlikte konsantrasyonlarda da düşüş oldu. Hala biz İstanbul'da rutin numune almaya devam ediyoruz. Şu anki durumu soracak olursanız, İstanbul'da şu an aldığımız örneklerde virüsü tespit edemiyoruz ama tespit etme, etmeme sınırında gibiyiz. Yani şunu söyleyebiliriz, biz her ne kadar bunu şu anda daha atık sularda gözlemlemiyor olsak bile İstanbul'da vaka sayısı artma eğiliminde gibi görünüyor. Virüs konsantrasyonunu atık su giriş numunelerinden çok, İstanbul'da çıkış numunelerinde ve çamurlarda daha kolay takip edebildik. İstanbul'da durum böyle ve hala İstanbul'dan her hafta İSKİ'nin yardımlarıyla belirlenen tesislerden numuneler alınarak, rutin analizler yapılıyor. Eğer vaka sayısında bir artış olursa, biz bunu atık su numunelerinde gözlemeyebileceğimizi düşünüyoruz. Biz şöyle yapıyoruz analizleri, İstanbul'dan tesislerden numuneler geliyor ve 'qPCR' analizleri 3 analiz olarak yapılır. Biz bu 3 tekrar yaptığımız analizlerin ikisinde negatif, birinde bir hareket görüyoruz. Biz buna total olarak baktığımızda negatif olarak raporluyoruz ama bize şunu gösteriyor. 'Burada bir hareket başladı.' Dedeksiyon limitinin altında gibisin ama dedeksiyon limitini de geçmek üzeresin gibi bir tablo var İstanbul'da. Teorik olarak sorarsanız, dedeksiyon limitinin altındayız İstanbul'da ama hissiyat olarak bakıldığında, haziran ayına göre atık su numunelerinde bu sayıda farklılıklar olduğunu görüyoruz. Negatif ama artma meylinde."
Türkiye genelinde ise şu an itibarıyla 81 ilden ve 250 atık su arıtma tesisinden numuneler toplandığını anlatan Kocamemi, "Bunların çoğu İstanbul Pendik Veteriner Araştırma Enstitüsü Laboratuvarında, bir kısmı da Samsun da analiz ediliyor. 81 ilin 52 tanesi tamamlanmış durumda. Tesis olarak bakıldığında da, 250 tesisten 130'u tamamlanmış durumda. Tabii bunlar, Haziran ayını temsil ediyor. Numuneler alındığı gibi analiz edilemiyor çünkü laboratuvar sayısı kısıtlı. Analizlere bakıldığında atık suda SARS-CoV2'yi en yoğun olarak biz bugüne kadar, Konya ilinde gözlemledik. Konya ilini takip eden İstanbul'du. İstanbul ve Konya açık ara diyelim, onları takiben ise Bursa, İzmit, İzmir ve Antalya'nın bazı bölgelerinde virüs konsantrasyonlarına gözlemlenebilir mertebede rastladık. Ama şunu belirtmek istiyorum, gözlemlenemiyor olması virüsün olmadığı anlamına gelmiyor. Tabii ki, bu ölçüm metodunun bir dedeksiyon limiti var. Bu limitin altında olanları biz gözlemleyemiyoruz diyoruz" şeklinde konuştu.
Türkiye genelindeki durumu anlatan Kocamemi, Karadeniz'de sadece Ordu ve Samsun'dan alınan numunelerde virüsü gözlemlediklerini kaydederek şöyle konuştu:
"Mesela Güneydoğu Anadolu'da hiçbir yerde dedeksiyon limitinin üzerinde çıkmadı. Karadeniz Bölgesi'nde sadece Ordu ve Samsun'da gözlemledik. İç Anadolu'da hatta Türkiye genelinde en belirgin Konya'da gözlemledik. İstanbul'dan da çok daha fazlaydı ama bugün Konya'dan İstanbul'a yeni numuneler geldi. Hatta vakalar fazla olduğu için gönderilecek eleman bulunamadı ve numuneleri müdür getirdi. Çünkü Konya'yı gerçekten yakın takip etmek gerekiyor ama belki de azalmıştır. Ben Haziran verilerden bahsediyorum. Ege'de İzmir'de birkaç yerde çıktı ama ciddi anlam ifade eden bir sonuç çıkmadı. Türkiye geneline bakıldığında, Haziran ayı itibarıyla belirli lokasyonlarda vakalar daha fazla görünüyor. Ama şimdi bayram gelecek, yasaklar bitti. Bundan sonrasında takip bence çok daha önemli."
Atık sularda SARS-CoV2 ya da başka bir virüsün artış göstermesi halinde, geliştirilecek erken uyarı sisteminin de önemini anlatan Kocamemi, bu konuda bir Avrupa Birliği(AB) projesine başvurduklarını ve çalışmalarında önemli yol kat ettiklerini anlattı.
