Türk-Çin ilişkileri 2015 yılında önceki yıllara oranla sönük geçti. Özelikle Türkiye'nin Suriye gibi bölgesel politikaları ve Uygur problemi konusundaki politikası Çin ile ilişkilerde sorun olmaya devam etti. Buna ek olarak, Çin'in kazanması beklenen Türkiye'nin hava savunma sistemi ihalesini Antalya'daki G20 Zirvesi sırasında iptal ettiğini açıklaması, Çin'in hoşnutsuzluğuna neden oldu. Yine, Türkiye tarafından düşürülen Rus savaş uçağı sonrasında Rusya ile ilişkileri gerilirken, bu durum Moskova'nın stratejik ortağı Pekin'in Ankara ile ilişkilerine de olumsuz etki yaptı. İkili ilişkilerde turizm ve kültürel ilişkileri, diğer alanlardaki ilişkilere göre daha iyi geçti.

KÜLTÜR VE TURİZM İLİŞKİLERİ

Giderek Türkiye'yi tanıyan Çinliler, son yıllarda Türkiye'ye daha çok gitmeye başladı. Ayrıca, Çin televizyonlarında yayınlanan Sisters Over Flowers (Huayang Jiejie) gibi Türkiye konulu programların da etkisiyle Çinliler hem Türkiye'yi daha çok tanıdı hem de Türkiye'yi görülmeye değer ülkeler arasına koydu. Türkiye'nin tek taraflı olarak Çinli işadamları ve turistlere getirdiği elektronik vize imkanı da Türkiye'ye giden Çinlilerin sayısındaki artışın önemli etkenleri arasında yer aldı.

Türk tarafının resmi istatistiklerine göre, Türkiye'ye gelen Çinli ziyaretçi sayısı 2015 yılının ilk 10 ayında geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 67.67'lik bir artış 282 bin 872'ye çıktı.

ÇİN'İN HAYAL KIRIKLIĞI

İki ülke arasındaki ilişkilerde Türkiye'nin Çin'den alması beklenen 4 milyar dolarlık uzun menzilli füze savunma sistemi ihalesini iptal etmesi soğuk duş etkisi yaptı.

Ankara, teknoloji transferi ve maliyet avantajı nedeniyle 2013 yılı sonunda görüşmeye başladığı Çin'in füze savunma sistemine sıcak bakıyordu. Bir ara Çin'in ihaleyi kazandığı ileri sürülmüştü. Türkiye, Çin füze savunma sistemini alma aşamasında Batı'nın baskısıyla karşılaşmıştı. İhaleye, Fransa-İtalya ortaklığı ve ABD teklif sunmuştu.
Türkiye'nin, söz konusu ihaleyi 5 kez uzatması ve son olarak ise Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in de katıldığı Antalya'daki G20 Zirvesi sırasında ihaleyi iptal ettiğini duyurması, Pekin'in hem moralini bozdu hem de yeni bir hayal kırıklığı yaşamsına neden oldu. Çin medyası, Türkiye'ye ağır eleştiriler getirerek, Türkiye'nin tutumunun samimiyetsiz olduğunu iddia etti.

Öte yandan Türkiye'nin, Tayland'daki Uygur sığınmacılara kapılarını açması gibi Uygur politikası, 2015 yılında da Çin'in hoşnutsuzluğuna neden oldu.

Ancak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Temmuz ayının sonunda Çin'e gerçekleştirdiği resmi ziyaretinde Doğu Türkistan İslami Hareketi'ne karşı olduğu şeklindeki açıklaması, Çin'i memnun etti.

İKİLİ ÜST DÜZEY ZİYARETLER

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 29 Temmuz'da Çin'e resmi bir ziyaret gerçekleştirdi ve Pekin'de Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile görüştü. Çin ziyaretinde Erdoğan'a, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Feridun Bilgin, Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ve Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi eşlik etmişti.

Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Antalya'da 15-16 Kasım'da düzenlenen G20 Zirvesi'ne katılmak üzere Türkiye'ye gitmişti. Çin, 2016 yılındaki G20 Dönem Başkanlığını Türkiye'den devralmıştı.

Çin Kültür Bakan Yardımcısı Xiang Zhaolun başkanlığındaki 5 kişilik heyet, 13-16 Şubat tarihleri arasında İstanbul'da düzenlenen Çin Yeni Yılı Açılış Töreni'ne katılmak için Türkiye'yi ziyaret etmişti.

ASKERİ İLİŞKİLER

Askeri ilişkilerde bu yıl da fazla bir hareketlilik yaşanmadı. Karşılıklı heyetler olağan ziyaretlerini sürdürdü.
Ertuğrul firkateyninin Japonya seyrinin 125. yıldönümü dolayısıyla 1 Nisan'da 122 günlük Japonya seyrine çıkan TCG Gediz, bu seyrinde Mayıs 2015'te Hong Kong ile Çin'in doğusundaki Qingdao Askeri Limanı'na demirlemişti.

EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER

İki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerde 2015 yılında belirgin ilerleme gözlenmedi. Türkiye aleyhine devam eden dış ticaret açığı devam etti.

Ekim 2010'da dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın daveti üzerine Türkiye'ye giden dönemin Çin Başbakanı Wen Jiabao, iki ülke arasındaki ticaret hacmi hedefini 2015 yılında 50 milyar dolar, 2020 yılında ise 100 milyar dolar seviyesine çıkarılması hedefini ortaya koymuştu. Ancak bu hedefin ilk ayağı başarısız oldu. Çünkü 2014 yılında 27,8 milyar dolar olan ikili ticaret hacmi 2015'in ilk 10 ayında 22,96 milyar dolar gerçekleşti.

Bu yılın Ocak-Ekim döneminde Çin'e yapılan ihracat 2,39 milyar dolar iken, Çin'den yapılan ithalat da 20,57 milyar dolar gerçekleşti. Buna göre, Çin'e Türkiye'nin verdiği ticaret açığı, 18,17 milyar dolar oldu. Çin'e verilen ticari açık geçen yılın aynı döneminde 17,50 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.

Çin, Türkiye'nin en çok ihracat yaptığı 19. ülke olurken, en çok ithalat yaptığı 1. ülke konumunda bulunuyor.
Çin bu yıl da Almanya ve Rusya'dan sonra sonra Türkiye'nin üçüncü büyük ticaret ortağı olmaya devam etti.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun Ekim ayı verilerine göre, Çin'den yapılan ithalat, 2015 yılı Ekim ayında 2 milyar 270 milyon dolar oldu. Bu ülkeyi sırasıyla Almanya (1 milyar 820 milyon dolar), Rusya (1 milyar 517 milyon dolar) ve İtalya (925 milyon dolar) izledi. CİHAN