Türkiye’nin 30 kentinde büyükşehir belediye başkanını belirlemek için kullanılacak oy pusulası “beyaz” oldu. İl genel meclisi üyeliklerine ilişkin pusula “turuncu”, belediye başkanlığına ilişkin oy pusulası “mavi” ve belediye meclisi üyeliğine ilişkin oy pusulası ise “sarı” renkli olarak basıldı.
YSK’nın paylaştığı bilgiler ve veriler itibariyle 10 soruda yerel seçimlere ilişkin süreç şöyle işleyecek:
1-) Yerel seçimlerde sandık başına kaç seçmen bekleniyor?
Gelecek hafta Pazar günkü yerel seçimlerde kayıtlı seçmen sayısı, 61 milyon 441 bin 882 olarak açıklandı. Bunun 1 milyon 32 bin 610’unun, 18 yaşını doldurması itibariyle bu seçimde ilk kez oy kullanacak gençler olduğu bildirildi.
Seçmenlerden yüzde 50.59’unu kadınlar ve yüzde 49.41’ini ise erkekler oluşturuyor.
Yerel seçimler olduğu için sadece yurtiçindeki seçmenler oy kullanabiliyor.
Türkiye’nin en son sandık başına gittiği 28 Mayıs 2023 günü, AK Parti lideri Recep Tayyip Erdoğan ile o dönemki CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu arasında yapılan ikinci tur cumhurbaşkanlığı seçiminde, yurtiçindeki seçmen sayısı 60 milyon 771 bin 236 olarak belirlenmişti.
Her seçmen, görevli olması gibi yasal durumlar dışında seçmen kütüğü uyarınca hangi sandıkta kayıtlı ise ancak o sandıkta oy kullanabilecek.
2-) Seçmenler hangi yerel yönetim organları için oy kullanacak?
Seçmenler, köyler haricinde dört ayrı oy pusulasında tercihte bulunmak durumunda olacak.
Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon ve Van'daki seçmenler, “büyükşehir belediye başkanı”, “belediye başkanı", “belediye meclis üyeliği” ile “muhtarlık ve ihtiyar heyeti” için seçim yapacak.
Türkiye’nin büyükşehir olmayan 51 ilinde ise “il genel meclisi üyeliği”, “belediye başkanı”, “belediye meclis üyeliği” ve “muhtarlık ve ihtiyar heyeti” için oy kullanılacak.
Köylerde, sadece “il genel meclisi üyeliği” ile “muhtarlık ve ihtiyar meclisi” için oy verilecek.
Böylece 30 büyükşehir belediye başkanı, 51 il belediye başkanı, 973 ilçe belediye başkanı, 390 belde belediye başkanı ve 50 bin 336 muhtar seçilmiş olacak.
3-) 31 Mart günü oy kullanma süresi nasıl belirlendi?
YSK, mevsim şartlarını dikkate alarak, Türkiye’nin doğusundaki 32 ilde oy verme sürecini bir saat erken başlatma ve dolayısıyla bir saat erken bitirme kararı aldı. Bu karar uyarınca, Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır, Kilis illerinde 07.00 - 16.00 saatleri arasında oy kullanmak mümkün olacak.Türkiye’nin batısındaki 49 ilde ise oy verme süreci 08.00 - 17.00 saatleri arasında gerçekleşecek.
4-) Kaç siyasi parti yerel seçimlere katılıyor?
YSK, yerel seçimlere katılma yeterliliği olan siyasi parti sayısını 36 olarak açıklamıştı. Ancak Yenilik Partisi ve ardından Genç Parti, seçimlere katılmaktan vazgeçtiğini YSK’ya bildirince oy pusulasındaki sıralama için 34 siyasi parti arasında kura çekimi yapıldı.
YSK’daki kura çekimi sonucunda oy pusulasındaki sıralama soldan sağa şöyle belirlendi:
Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), İYİ Parti, Sol Parti, Büyük Birlik Partisi (BBP), Memleket Partisi, Anavatan Partisi (ANAP), Demokratik Sol Parti (DSP), Yeniden Refah Partisi (YRP), Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti), Türkiye Komünist Partisi (TKP), Anadolu Birliği Partisi, Zafer Partisi, Halkın Kurtuluş Partisi (HKP), Türkiye Komünist Hareketi, Bağımsız Türkiye Partisi (BTP), Gelecek Partisi, Yeni Türkiye Partisi (YTP), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Emek Partisi (EMEP), Hür Dava Partisi (HÜDA PAR) Hak ve Özgürlükler Partisi, Ocak Partisi, Adalet Birlik Partisi, Demokrat Parti, Güç Birliği Partisi, Millet Partisi, Milli Yol Partisi, Adalet Partisi, Aydınlık Demokrasi Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Türkiye İşçi Partisi (TİP), Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA Partisi), Saadet Partisi ve Vatan Partisi.
5-) En uzun ve en kısa oy pusulası nasıl ortaya çıktı?
En uzun oy pusulası, 22 siyasi parti adayı ve 27 bağımsız aday varlığı nedeniyle İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Başkanlığı seçiminde kullanılacak pusula oldu. Bu pusula 97 santimetre uzunluğunda.En kısa oy pusulası ise, tek siyasi parti seçime katıldığı için Şırnak'ın Uludere ilçesine bağlı Hilal Beldesi için basılan 4,5 santimetre uzunluğundaki pusula oldu.
6-) Seçmenler sandık günü nelere dikkat etmeli?
Seçmenler, muhtarlıklarından alabilecekleri seçmen bilgi kağıdında yazılı veya YSK’nın websitesi üzerinden öğrenebilecekleri kayıtlı bulundukları sandıkta oy kullanma hakkına sahip olacak.
Seçmenler, nerede ve hangi sandıkta oy kullanacağını e-Devlet sitesinden veya 444 9 975 numaralı YSK Çağrı Merkezi’nden öğrenebilecek.
Seçmenler, oy kullanabilmek için sandık başına gittiklerinde mutlaka Türkiye Cumhuriyeti kimliğini veya pasaportunu sandık kuruluna ibraz etmek zorunda olacak. Seçmen bilgi kağıdını yanında bulundurma zorunluluğu ise yok.
Cep telefonu, fotoğraf veya kamera gibi herhangi bir elektronik cihaz ile oy kullanma kabinine girilmesi yasak. Herhangi bir çanta ile de kabin alanına girilemeyecek. Seçmenler, oy verme işlemi sırasında, varsa çantası veya elektronik cihazını sandık kuruluna teslim etmek zorunda olacak.
Seçmenler, geçerli oy kullanabilmeleri bakımından oy pusulularını katlarken mühür bastıkları yerin dışarıda kalmasına özen göstermek durumunda olacak. Bunun yanı sıra seçmenler, oy pusulalarını koyacakları zarfta YSK’nın logosunun yanı sıra ilçe seçim kurulu mührü ile sandık kurulu mührü bulunmasını da kontrol etmeli. Pusulalarda ise arkalarında sandık kurulu mührü bulunmalı.
7-) Seçim günü oy sayımı nasıl yapılacak?
Oy verme süresi sona erdiğinde büyükşehirlerde, sırasıyla büyükşehir belediye başkanlığı, belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği ve muhtarlık oy sayımı yapılacak.
Türkiye’nin diğer illerinde ise, sırasıyla belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimlerine ilişkin sayım yapılacak.
8-) Oylar hangi durumlarda geçersiz sayılacak?
Oy sayım sürecinde, “evet” ya da “tercih” mührü basılmayan veya birden fazla parti ya da adaya mühür basılması halinde söz konusu oylar geçersiz olacak.
Oy pusulası bütünlüğü bozulmuş ya da yırtılmış durumdaysa, pusula üzerine mühür dışında veya mühür yerine herhangi bir özel işaretleme yapıldıysa, pusulada herhangi bir yere herhangi bir yazı yazıldıysa söz konusu oy geçersiz sayılacak.
Ayrıca oy zarfından işaret amacı taşıyan herhangi bir madde çıkması halinde de söz konusu oylar geçersiz sayılacak.
9-) Siyasi partiler ve yurttaşlar oy sayımını nasıl denetleyecek veya öğrenecek?
Seçimlerde oyların kullanılması, sayılması ve tutanağa geçirilmesi sürecinden sorumlu sandık kurulunda, 5'i siyasi parti temsilcisi olmak üzere 7 kişi görev alacak.Oy sayım sürecinde, “müşahit” olarak siyasi partilerce görevlendirilmiş kişiler ile o sandıkta oy kullanmış olması şartıyla yurttaşlar da sandık başında bulunma hakkına sahip.
Sandık sonuçları, sandık kurulu tarafından tutanak altına alınacak. Bu tutanaklar yurttaşların göreceği şekilde de sandık seçim yerinde asılacak.
İlçe ve il birleştirme tutanakları da siyasi parti temsilcileri huzurunda ilçe ve il seçim kurullarında düzenlenecek. Buralarda ıslak imzalı birer örnekleri parti temsilcilerine verilecek.
Seçim Bilişim Sistemi’ne (SEÇSİS) girilen veriler doğrudan YSK'ya ulaşacak, eş zamanlı olarak da siyasi partilerle paylaşılacak.
Seçim sonuçları kesinleştikten sonra tüm sandık sonuçları ve ıslak imzalı tutanaklar, YSK’nın internet sitesi üzerinden erişime açılacak.
10-) Seçim sonucu yasakları ne zaman sona erecek?
YSK’nın mevcut resmi takvimi uyarınca seçim sonuçlarıyla ilgili yasaklar, 31 Mart Pazar günü saat 23.59 itibariyle sona erecek. Ancak YSK her seçim günü oy sayım süreçleri belirli bir seviyeye ulaştığında seçim yasağını daha erken bir saatte kaldırdığını açıklıyor.
Yerel seçimlerdeki oy sayımı daha uzun sürdüğü için en son 14 Mayıs ve 28 Mayıs 2023’teki seçimlere kıyasla bu sefer saat 20.00 civarında seçim sonuçları yasağına son verilebileceği öngörülüyor
